Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού απέδειξαν πως η Γαλλία, η πόλη του ρομαντισμού και του κλασικού υπάρχει μόνο στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο κι αυτή ήταν η ουσιαστικότερη απογοήτευση των περισσοτέρων. Μας χάλασαν το όνειρο!
Η αλήθεια είναι πως το Ολυμπιακό ιδεώδες έλαμψε δια της απουσίας και της ουσίας του, αλλά από μια άλλη ματιά χαίρομαι, διότι καταγράφηκε ιστορικά κάτι περισσότερο από ουσιώδες, η απομάκρυνση της Κλασικής Δύσης από το πρότυπο που τη γέννησε, την αρχαία Ρώμη και το αρχαιοελληνικό πνεύμα. Εγκαταλείπεται το κλασικό ως κάτι παρωχημένο και μας παρουσιάζεται ο «Νέος Κόσμος» και τα νέα οράματα των μεγάλων δυνάμεων για τον κόσμο μας. Είναι θετικό λοιπόν ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, ξέμακροι από φαντασιώσεις.
Όμως, πέραν της αισθητικής προτίμησης παρατηρήσαμε και την επιβολή των γνωστών πολιτικοκοινωνικών ατζεντών. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού αμαυρώθηκε από την αδικαιολόγητη επιρροή τους, οδηγώντας σε βαθύ συμβιβασμό της ακεραιότητας και της αυθεντικότητας της καλλιτεχνικής έκφρασης. Εξαιτίας αυτού προκύπτουν εύλογες ανησυχίες όταν οι πολιτικοί στόχοι υπερισχύουν της ιερότητας της τέχνης, αλλοιώνοντας έτσι την ίδια την ουσία της.
Η «ιεροσυλία» του Μυστικού Δείπνου
Ένα από τα ζητήματα που προέκυψαν ήταν η διαστρεβλωμένη αναπαράσταση του «Μυστικού Δείπνου», αντικαθιστώντας τους αποστόλους που έχουν ως κέντρο τους το πνεύμα με άτομα που αναδεικνύουν την σεξουαλικότητα τους ως κεντρική ταυτότητα, στοιχείο που παρατηρήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της τελετής έναρξης ανεξάρτητα από το εάν τελικά ήταν όντως αυτός ο πίνακας έμπνευσης ή το «Συμπόσιο των θεών». Κι εδώ το ζήτημα δεν είναι θρησκευτικό όπως πολλοί θα νομίζουν αλλά βαθιά φιλοσοφικό. Υπάρχει μια αναστροφή που ταράζει τα δεδομένα της ύπαρξής μας ως ανθρώπινα όντα εδώ και αιώνες, καθώς το ρητό «το πνεύμα είναι ανώτερο της σαρκός» βάλλεται.
Σε συνδυασμό με την σταθερή επίθεση που λαμβάνει τα τελευταία χρόνια η κλασική τέχνη ως εκπρόσωπος αυτού του ιδεώδους μας κινεί τις υποψίες πως είναι άρρητα συνδεδεμένη αυτή η συσχέτιση. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οι θρησκείες, οι φιλοσοφικές δεξαμενές που κυριάρχησαν στον κόσμο για πολλούς αιώνες συγκλίναν μόνο σ΄ένα πράγμα πως το πνεύμα είναι ανώτερο της ύλης και πάνω σ ΄αυτή τη συμφωνία μέσα στις τόσο μεγάλες αποκλίσεις μας, χτίσαμε τον σύγχρονο κόσμο.
Ερχόμενοι αντιμέτωποί λοιπόν καθημερινά με αυτή την αλλαγή είναι απόλυτα φυσιολογική η οργισμένη αντίδραση των θεατών σε τέτοιου είδους εικόνες και συμβολισμούς.
Δε φοβόμαστε τον Σατανά αλλά την κακή αισθητική
Οι εκπρόσωποι αυτών των δεξαμενών λοιπόν, ορμώμενοι απ’ αυτή την εγωκεντρική αντίληψη και ζώντας σε φαντασιακά συννεφάκια πιστεύουν πως η αναπαράσταση του Σατανά, ή κάποιου διονυσιακού γλεντιού θα αναδείξει τη διαφορετικότητά τους και την καλλιτεχνική πρωτοτυπία τους. Σε αυτό το σημείο εντοπίζεται και η παγίδα που τους τρέφει, καθώς όλη η ευρωπαϊκή ιστορία γέννησε, δημιούργησε και μεγάλωσε μ’ αυτά τα απόκρυφα και ενδογενή στοιχεία βιωματικά κι όχι μέσω κάποιας ονείρωξης.
Οι καλλιτέχνες δε που ασχολήθηκαν και ενσωμάτωσαν διονυσιακά, παγανιστικά στοιχεία στην τέχνη τους δοξάστηκαν και εντάχθηκαν στην σφαίρα του κλασικού, αυτού που γεννοβόλησε τη σύγχρονη Δύση. Οι συνουσιασμοί της τέχνης αμείβονται από κάθε κύτταρο της κοινωνίας και στέκονται υπεράνω εποχής. Η κοινωνία έχει γαλουχηθεί μέσα απ’ αυτές τις ενώσεις ακόμη κι αν αποδείχθηκαν πολλές φορές επώδυνες, αλλά η διαφορά είναι θεμελιώδης, καθώς αυτές προερχόταν από βαθιές αλήθειες του κόσμου, από αυτές τις πραγματικότητες που θίξαμε πρωτύτερα κι όχι από επιβαλλόμενες φαντασιώσεις συλλογικοτήτων.
Ο πολιτισμός είναι αισθητική και δε μας φοβίζει το σκοτεινό στοιχείο στην τέχνη, δε μας φοβίζει να κάνουμε ωδή στους στίχους των Black Sabbath και του Ozzy, να μαγευτούμε από τον τράγο του Γκόγια, να συναισθανθούμε τον Φάουστ του Γκαίτε και να ερωτευτούμε την «Τελευταία Κρίση», το αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου στην Καπέλα Σιξτίνα, όπου περιλαμβάνει πολυάριθμες απεικονίσεις της κόλασης και των καταραμένων, με τον Σατανά σε περίοπτη θέση μεταξύ των καταδικασμένων ψυχών.
Όμως μας φοβίζει πως οι πολιτικές ατζέντες ενσωματώνονται στην τέχνη όχι μέσω κάποιου είδους αποδοχής, αντιθέτως μέσω επιβαλλόμενων τακτικών. Αυτός είναι ο βαθύτερος και ο πιο ειλικρινής προβληματισμός των περισσοτέρων γύρω μας, αλλά ποιος μπορεί να βρει το θάρρος να στηλώσει τα πόδια του απέναντι στην εξουσία και να εναντιωθεί, όταν η εναντίωση ως πράξη αυτομάτως συνεπάγεται συνενοχή μετοχής σε σκληροπυρηνικούς Μορμονισμούς;
Ο έρωτας λοιπόν από όπου κι αν προέρχεται χρειάζεται, ομορφιά και μεράκι, μια τιμημένη αισθητική για να παλέψουμε με τις ασχήμιες μας κι όχι να εναντιώνεται στην ουσία της ύπαρξής μας, που δεν είναι άλλη από το να καλουπώνουμε με πάθος όλα τα άγρια και βρώμικα και να τους προσδίδουμε το απόλυτο θεϊκό, την ομορφιά. Μη μας κλέβετε κι αυτή την απόλαυση, αυτή η ληστεία της ανείπωτης υπόσχεσης που θρέφει τη ζωή, είναι η πραγματική ιεροσυλία και καμία ελευθερώτρια εξιλέωση δε θα φανεί επαρκής.
Η αγωνία μου; Να μην αυτοταπεινωθούμε και κάθε φορά που πρόστυχα οι πολιτικοκοινωνικές ατζέντες μας επιβάλουν τα «Θέλω τους» να αντιστεκόμαστε τρέφοντας , τι άλλο; Την ανέγγιχτη ομορφιά, αυτή που σαν υπόσχεση στοίχειωσε το δυτικό όραμα που όπως έλεγε κι ο Καβάφης: «Του μέλλοντος οι μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας σα μια σειρά κεράκια αναμμένα
χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.», επιθυμώντας με την εικόνα των κεριών να αναπαραστήσει τις ημέρες του μέλλοντος, κάθε μία από τις οποίες κρατάει μια υπόσχεση ομορφιάς, ζεστασιάς και φωτός, σ’ έναν κόσμο που ζέχνει δυσωδία.
Κείμενο: Αγγέλικα Αγόρα (Lavart)
«Θέλω το παιδί μου να ειναι ευτυχισμένο, όχι άριστο» – Πραγματικότητα ή παροξυσμός;
