Τί πραγματικά σκότωσε τον Μότσαρτ; Οι σύγχρονοι ιστορικοί προσπαθούν να απαντήσουν
Ο 18ος και ο 19ος αιώνας αποτέλεσαν το αποκορύφωμα της κλασικής μουσικής. Στις αρχές του 18ου αιώνα, κατά την εποχή του Μπαρόκ, ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ κατέκτησε την τέχνη της φούγκας. Στην επόμενη κλασική περίοδο, ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν συνέθεσε τα διάσημα ορχηστρικά έργα του. Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, που συχνά θεωρείται ο σημαντικότερος συνθέτης, κατέλαβε τον χώρο μεταξύ αυτών των δύο μουσικών γιγάντων. Γεννημένος στην Αυστρία το 1756, ο Μότσαρτ επέδειξε θαυμαστό ταλέντο, συνθέτοντας την πρώτη του συμφωνία στην τρυφερή ηλικία των οκτώ ετών.
Στη δεκαετία του 1770, ξεκίνησε το μουσικό του ταξίδι στις βασιλικές αυλές της Ευρώπης, δημιουργώντας μερικά από τα πιο διάσημα κοντσέρτα και συμφωνίες της κλασικής εποχής. Στα μέσα της δεκαετίας του 1780, η καριέρα του έφτασε σε νέα ύψη με την πρεμιέρα της όπερας “Οι Γάμοι του Φίγκαρο” στη Βιέννη το 1786, η οποία θεωρείται ευρέως ως μία από τις σπουδαιότερες όπερες που γράφτηκαν ποτέ.
Η παραγωγικότητα του συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια, αποδίδοντας αριστουργήματα όπως ο “Μαγικός αυλός”. Ωστόσο, η τραγωδία χτύπησε ενώ βρισκόταν στην Πράγα τον Σεπτέμβριο του 1791, όταν αρρώστησε σοβαρά και δεν συνήλθε ποτέ πλήρως. Στις 5 Δεκεμβρίου, τρεις μήνες αργότερα, απεβίωσε στην κατοικία του στη Βιέννη σε ηλικία 35 ετών.
Ο ξαφνικός θάνατος
Η απότομη και μυστηριώδης φύση του θανάτου του Μότσαρτ έχει τροφοδοτήσει ατελείωτες εικασίες. Ένας φαινομενικά υγιής άνθρωπος στην ακμή του, υπέκυψε σε μια ξαφνική ασθένεια, χωρίς σημαντικά προηγούμενα προβλήματα υγείας ή υποκείμενες παθήσεις.
Η ακριβής αιτία της ασθένειάς του παρέμεινε ασύλληπτη και δεν υπήρξε συναίνεση εκείνη την εποχή σχετικά με την προέλευσή της, οδηγώντας σε διάφορες θεωρίες για τον πρόωρο θάνατό του.
Εξετάζοντας την περίοδο από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 1791, είναι προφανές ότι η υγεία του Μότσαρτ είχε επιδεινωθεί ήδη πριν από την άφιξή του στην Πράγα τον Αύγουστο. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε αισθητά τον Σεπτέμβριο, γεγονός που τον ώθησε να επιστρέψει στη Βιέννη. Ενώ η υγεία του συνέχισε να επιδεινώνεται, κατάφερε να εργαστεί σε κάποιο βαθμό.
Η δηλητηρίαση του Μότσαρτ
Στις αρχές Οκτωβρίου, ο Μότσαρτ είχε εκμυστηρευτεί σε στενούς του γνωστούς ότι πίστευε πως είχε δηλητηριαστεί. Ωστόσο, υπήρξε μια σύντομη βελτίωση της κατάστασής του πριν από μια επακόλουθη πτώση. Τελικά, κατέληξε κλινήρης στις 20 Νοεμβρίου, εμφανίζοντας πρήξιμο, πόνο και εμετό.
Κατά τραγικό τρόπο, δεν ανέκαμψε ποτέ από αυτή την πτώση και μετά από δύο εβδομάδες σοβαρής ασθένειας, απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου. Αν και δεν διενεργήθηκε αυτοψία, ο Dr. Eduard von Lobes, ο οποίος τον περιέθαλψε μετά το θάνατό του, δεν βρήκε κανένα στοιχείο εγκληματικής ενέργειας.
Οι εικασίες για τον θάνατό του
Οι εικασίες επέμεναν ότι ο Μότσαρτ μπορεί να είχε δηλητηριαστεί, με ορισμένους να προτείνουν τη χρήση του Aqua Tofana, ενός διαβόητου δηλητηρίου που περιείχε αρσενικό, μόλυβδο, αντιμόνιο, υδράργυρο και χλώριο. Ωστόσο, αυτή η θεωρία αντιμετωπίζει προκλήσεις, καθώς δεν υπάρχει κανένα προφανές κίνητρο για φόνο και το Aqua Tofana έδρασε συνήθως πολύ πιο γρήγορα από τους τρεις μήνες που μεσολάβησαν μεταξύ της ασθένειας και του θανάτου του Μότσαρτ.
Εξετάστηκαν και άλλα πιθανά δηλητήρια, εμπλέκοντας άτομα όπως ο συνάδελφος συνθέτης Αντόνιο Σαλιέρι. Ωστόσο, ο ίδιος ο Σαλιέρι εξέφρασε τη δυσφορία του στην ιδέα ότι είχε οποιαδήποτε ανάμειξη στο θάνατο του Μότσαρτ. Επιπλέον, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα εμφανίστηκαν θεωρίες συνωμοσίας που αφορούσαν τους μασόνους ή μια εβραϊκή συμμορία, αλλά δεν υπήρχαν ουσιαστικές αποδείξεις.
Για να διερευνηθεί μια πιο αληθοφανής εξήγηση για τον θάνατο του Μότσαρτ, οι ιατρικές θεωρίες κυμαίνονται από τη χρόνια ανεπάρκεια βιταμίνης D έως την τριχίνωση από ατελώς μαγειρεμένο χοιρινό κρέας. Έχουν επίσης προταθεί διάφορες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του ρευματικού πυρετού, της ευλογιάς, της πνευμονίας ή του τυφοειδούς πυρετού.
Η πιο επιστημονικά τεκμηριωμένη θεωρία, που δημοσιεύθηκε το 2013, υποδηλώνει ότι ο Μότσαρτ πιθανότατα υπέφερε από χρόνια νεφρική νόσο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, η οποία δεν αντιμετωπίστηκε επαρκώς. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει τις συχνές ασθένειες και τα σημάδια σοβαρής κόπωσης στα είκοσί του και στις αρχές των τριάντα του χρόνων, που τελικά οδήγησαν στην ουραιμία και στον θάνατό του στα 35 του χρόνια.
Συμπερασματικά, η πραγματική αιτία του μυστηριώδους θανάτου του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ παραμένει αντικείμενο εικασιών. Ενώ η δηλητηρίαση παραμένει μια πιθανότητα, η θεωρία της χρόνιας νεφρικής νόσου παρέχει μια επιστημονικά εύλογη εξήγηση για τους αγώνες υγείας και τον τελικό θάνατό του. Ο πρόωρος θάνατος του Μότσαρτ είναι μια οδυνηρή απώλεια για έναν από τους μεγαλύτερους συνθέτες στην ιστορία.
Λεονάρντο ντα Βίντσι: Αποκαλύπτοντας το μυστήριο και την ιστορία του πίνακα Salvator Mundi
