Ρένος Αποστολίδης: 10 αποφθέγματα ενός άναρχου αφηγητή – ΒΙΝΤΕΟ

Η κορωνίδα των ελληνικών γραμμάτων που κοιμόταν αγκαλιά με το έργο του Νίτσε, επιλέγοντας έναν «αντάρτικο» πνευματικό δρόμο, όπως και οι γιοι του Ήρκος και Στάντης Αποστολίδης. Φορούσε σφυροδρέπανο, για να εκνευρίζει τους δεξιούς και γραβάτα για να εγείρει τους αριστερούς. Αυτός ήταν ο Ρένος Αποστολίδης, ένας γνήσιος Νιτσεϊκός καβαλάρης.

Ο Ρένος Αποστολίδης, εξέχουσα μορφή της ελληνικής λογοτεχνίας, της φιλολογίας και της λογοτεχνικής κριτικής, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στη μεταπολεμική γενιά. Αν και γνωστός για τις αναρχικές του τάσεις, ο Αποστολίδης κάθε άλλο παρά δογματικός ήταν στην προσέγγισή του. Το λογοτεχνικό του ρεπερτόριο παρουσίαζε ένα μοναδικό αφηγηματικό ύφος που έθετε την προσωπική του οπτική στο επίκεντρο, ενώ παράλληλα εμβαθύνει στα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τις ταραγμένες περιόδους της Ελλάδας.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της πεζογραφίας του Αποστολίδη ήταν η απροκάλυπτη παρέμβασή του στη ροή της αφήγησης. Αυτή η τεχνική του επέτρεψε να μεταφέρει άμεσα την προσωπική του άποψη και οπτική για τους μύθους, συνυφαίνοντας τη φωνή του με την ιστορία. Το χωνευτήρι της θεματολογίας του βρισκόταν στο χωνευτήρι της ιστορίας, αντλώντας έμπνευση από τη γερμανική κατοχή και τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Χρησιμοποίησε τα ιστορικά γεγονότα όχι απλώς ως απλό σκηνικό, αλλά ως εργαλεία για να αναλύσει τις αρνητικές τους συνέπειες, υπογραμμίζοντας τις υπαρξιακές κρίσεις που αντιμετώπιζαν οι χαρακτήρες του.

Καθώς τα έργα του προχωρούσαν, ο Αποστολίδης μετατόπισε την εστίασή του προς τη σύγχρονη πραγματικότητα. Η μετάβαση αυτή δεν απομάκρυνε τη δέσμευσή του να αναδείξει τις βαθιές επιπτώσεις του Εμφυλίου Πολέμου στο πολιτικό και κοινωνικό τοπίο της Ελλάδας. Τα σημάδια του παρελθόντος, πίστευε, συνέχιζαν να διαμορφώνουν την πορεία του έθνους στο παρόν.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της κληρονομιάς του Αποστολίδη ήταν η ειλικρινής κριτική που άσκησε στον Νίκο Καζαντζάκη, μια εξέχουσα μορφή της ελληνικής λογοτεχνίας ο ίδιος. Ο Αποστολίδης δεν είχε καμία επιφύλαξη να χαρακτηρίσει τον Καζαντζάκη ως “συγγραφέα μέτριας ποιότητας” ή ακόμη και “ατάλαντο”. Τέτοιες τολμηρές δηλώσεις αποκάλυπταν τη σταθερή θέση του Αποστολίδη σχετικά με τη λογοτεχνική επάρκεια και την ακλόνητη δέσμευσή του σε υψηλά πρότυπα.

Η λογοτεχνική διαδρομή του Αποστολίδη αποτελεί απόδειξη της αποφασιστικότητάς του να συνδυάσει τις προσωπικές του απόψεις με τα ιστορικά γεγονότα, δημιουργώντας ένα λογοτεχνικό τοπίο που αμφισβητούσε τα συμβατικά πρότυπα. Η ικανότητά του να συνθέτει αφηγήσεις που εξερευνούσαν τόσο τους ψυχολογικούς αγώνες των χαρακτήρων του όσο και τις ευρύτερες κοινωνικές προεκτάσεις των ιστορικών γεγονότων αναδεικνύει τη μαεστρία του στην αφήγηση.

Στα χρονικά της ελληνικής λογοτεχνίας, ο Ρένος Αποστολίδης στέκεται ως μια πολυσχιδής προσωπικότητα, τα γραπτά της οποίας ρίχνουν φως στην περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ της προσωπικής πεποίθησης και του ιστορικού πλαισίου. Η κληρονομιά του διαρκεί, εμπνέοντας γενιές συγγραφέων να βαδίσουν με τόλμη στο μονοπάτι της αδιαμαρτύρητης αφήγησης.

Εκπαίδευση: Εξερευνώντας τα 10 πιο δημοφιλή εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο

10 αποφθέγματα του Ρένου Αποστολίδη:

1.«​Η πολιτική δεν αγάπησε ποτέ την παιδεία και έχει συμφέρον να δουλεύει με τις επιφάνειες.»

2.«Να καταργηθούν και καμμιά εικοσαριά υπουργεία-υφυπουργεία κηφηναριά, για να δούμε θεού πρόσωπο εδώ, περ’ απ’ τα χαρτιά των «χαρτανθρώπων» –τα μουτζαλωμένα, διαρκώς, για προσχηματισμό της τεμπελιάς και της κενότητάς τους– που μας πνίξανε!».

3.«Και ο αναρχικός μεν χαίρεται γι’ αυτό το κατάντημα –γιατ’ ειν’ η συνέπεια των κρίσεων και των προβλέψεών του ακριβώς, η πλήρης, που βεβαιώνεται απ’ τα πράγματα τόσο σύντομα– μα και κλαίει ο πατριώτης (είναι κι αναρχικοί πατριώτες, κ΄οι πατριώτες όλοι κοντεύουν πια λυσσαλέοι αναρχικοί), κλαίει για τον Τόπο, και για όλους του – για όλους μας!» (τεύχος 8 των «Νέων Ελληνικών», τον Αύγουστο του ’66)

You are currently viewing a placeholder content from YouTube. To access the actual content, click the button below. Please note that doing so will share data with third-party providers.

More Information

Unblock content Accept required service and unblock content

4.«Μη ρίχνετε διαφημίσεις όπου να ‘ ναι, και καταστρέφεται λόγος» (Απόσπασμα απ’ τη συνέντευξή του)

5.«Λιγότερα πουκάμισα, λιγότερες γραβάτες, λιγότερα σκυλάδικα, λιγότερες ταβέρνες για να περισσεύεις για τα παιδιά σου.» (Απόσπασμα απ’ τη συνέντευξή του)

6.Αν ο Τόπος χρειάζεται κάποιους, αυτοί δεν είναι ψευτοδιοικητικοί γραφιάδες της λίθινης εποχής και του αραμπά. Ούτε είναι τεμπέληδες και ρουσφετοδιωρισμένοι φαρισαίοι του συν τη παρούση αλληλογραφία διαβιβάζομεν δια τα καθ’ υμάς, που πασσέρνουν διαρκώς ο ένας στον άλλον, οι ασυνείδητοι, ό,τι απαιτεί έργο και αντιμετώπιση ουσιαστική εδωμέσα! Χρειάζονται δάσκαλοι πρώτα, και πάλι δάσκαλοι, κι όλων των ειδών οι δάσκαλοι – κι όχι αυτοί της παρακμής! Και τεχνικοί, και πάλι τεχνικοί, και μέσοι –πρωτίστως– τεχνικοί, αλλ’ όχι αυτοί οι εκβιαστές, οι θρασύτατοι κι αλαζωνικότατοι, που χρόνια τώρα μαστίζουν τη Χώρα, με τις τελείως πέραν των δυνατοτήτων της («δίκαιες», ίσως, γι’ αυτούς, μα άδικες γι’ αυτήν, και για όλους τους άλλους του Λαού της) απαιτήσεις τους! Και χρειάζονται τεχνίτες –άσσοι τεχνίτες, σαΐνια τεχνίτες, με συνείδηση ποιότητος τεχνίτες– όχι τούτοι οι μαστροχαλαστήδες, οι εκβιαστές επίσης του συνόλου, που τα φορτώσαν όλα στο πέτο, εν ονόματι «Δημοκρατίας» τώρα-τώρα, και τάχα «ιδεολογίας»!..(τεύχος 8 των «Νέων Ελληνικών», τον Αύγουστο του ’66)

7.«Έπρεπε ο λαός αυτός, ο ανώνυμος, με ανώνυμη πατριωτική συνείδηση νάβρισκε κάποτε το σθένος να τιμωρήση όχι μόνο τους κηφήνες του στο Κυνοβούλιο –με μαύρο για όλους τους: καθολική αποχή του απ’ τις βρωμοκάλπες τους (πολλών εκλογών μάλιστα απανωτά!)– αλλά και πολλές εκβιαστικώτατες επαγγελματικές τους τάξεις ν’ αρχίση να τιμωρή, κάνοντας –όταν τέλειωνε κάθε κυνική απεργία– μια καθολικήν ανταπεργία των πολιτών! …» (τεύχος 8 των «Νέων Ελληνικών», τον Αύγουστο του ’66)

8. «Τὰ βιβλία εἶν’ ἄνθη ἢ κάκτοι θανατηφόροι, ὄχι σκευωρήματα. Πολλὲς φορὲς θὰ βρέθηκε ἴσως ὁ ἀναγνώστης πολὺ ἀπορημένος μὲ τὸ δικό μου, πῶς πορεύεται στὴν ἀνάπτυξή του… Ἄλλο ἂν κακῶς τὸ πῆρε καὶ γιὰ βιβλίο, ἐνῶ γιὰ πράξη πρόκειται…» (Ρένος, Ε/Ζ/Η τοῦ Κενταύρου. Ἔκδοση 2014. Ἡ συνέχεια τῶν ἀνέκδοτων διαλέξεων τοῦ Ρένου σὲ νέους δημοσιογράφους τῆς ΕΣΗΕΑ (1989-­93) γύρω ἀπὸ τὴ νεοελληνικὴ Παιδεία καὶ Γραμματεία.)

9. Έχεις τη δύναμη να είσαι ελεύθερος ; Δυνάμει είμαι ελεύθερος.» (Απόσπασμα απ’ τη συνέντευξή του)

10. Γιατί κοροιδεύεστε; Γιατί δεν κάνετε τίποτα;

Φωτογραφία εξωφύλλου

Έντγκαρ Άλλαν Πόε: 10 αποφθέγματα του μετρ του μακάβριου και του μυστηρίου