Αν και η ακριβής προέλευσή της παραμένει άγνωστη, η κιθάρα – κλασική, ακουστική ή ηλεκτρική – έχει αναμφισβήτητα ασκήσει τεράστια επιρροή στον ήχο της σύγχρονης μουσικής.
Γιατί δεν μπορούμε να φανταστούμε το μπλουζ ροκ χωρίς τον Rory Gallagher? – 5 λόγοι
Η ιστορία της κιθάρας ξεκινά από αρχαία έγχορδα όργανα και φτάνει μέχρι το ηλεκτρικό σύγχρονο σχέδιο με τις έξι χορδές, που καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1930. Πέρα από σόλο όργανο με ξεχωριστή αξία, η κιθάρα αποτελεί βασικό στοιχείο σε πληθώρα μουσικών ειδών, από τα blues και τη jazz μέχρι την pop, rock, punk, reggae και πολλά άλλα. Δεν μπορούμε να φανταστούμε τη σύγχρονη μουσική χωρίς τον απαράμιλλο ήχο της κιθάρας.
Οι ρίζες της σύγχρονης κιθάρας βρίσκονται στην οικογένεια των λαούτων, μια ομάδα έγχορδων οργάνων “με σώμα και μακρύ λαιμό που χρησιμεύει ως λαβή και για την τάση των χορδών πέρα από το σώμα”. Τα πρώτα λαούτα, που χρονολογούνται στην αρχαία Μεσοποταμία (3100 π.Χ.), ήταν διάτρητα όργανα με μακρύ λαιμό, φτιαγμένα από ένα ραβδί που εισχωρούσε σε κοίλο κέλυφος χελώνας. Με την πάροδο του χρόνου, εμφανίστηκαν στην Κεντρική Ασία και τη Βόρεια Ινδία εκδοχές με κοντύτερο λαιμό, οι οποίες τελικά έφτασαν στην Ευρώπη μέσω της Αρχαίας Ελλάδας και Ρώμης.
Η Γέννηση της Κλασικής Κιθάρας
Στα μέσα του 19ου αιώνα, οι πρώτες μορφές της σύγχρονης κλασικής κιθάρας άρχισαν να διαμορφώνονται. Αλλαγές υπήρχαν τόσο στον τρόπο παιξίματος όσο και στην κατασκευή. Κατά την πρώιμη ρομαντική περίοδο, οι κιθάρες με “σκάλα αντιστήριξης” παρείχαν έναν φωτεινό και μεστό ήχο, με έμφαση στους αρμονικούς.
Αυτό το χαρακτηριστικό ταίριαζε με το στυλ παιξίματος της “ρομαντικής” περιόδου της μουσικής για κιθάρα (1780-1850). Οι πρώτες ρομαντικές κιθάρες είχαν έξι μονές χορδές αντί για διπλές, καθώς και ενσωματωμένα μεταλλικά τάστα αντί για δέσιμο με εντέρια.
Μετά το 1850, το σύγχρονο κλασικό “ισπανικό” στυλ απαιτούσε πιο δυνατό βασικό ήχο, οδηγώντας στην υιοθέτηση του συστήματος “αντίστριξης σε σχήμα βεντάλιας”. Στο πλαίσιο αυτό, οι κιθάρες του Αντόνιο ντε Τόρες θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικές. Η εφαρμογή της “βεντάλιας” από τον Τόρες ήταν τόσο ανώτερη από άλλους κατασκευαστές, που οι κιθάρες του μιμήθηκαν και αντιγράφηκαν σε όλο τον κόσμο.
Από Έντερα σε Νάιλον: Η Εξέλιξη των Χορδών Κιθάρας
Παραδοσιακά, το κυρίαρχο υλικό για τις χορδές των έγχορδων οργάνων προέρχονταν κυρίως, από αγελάδες και πρόβατα. Χρησιμοποιούνταν επίσης σε ρακέτες τένις και χειρουργικά ράμματα. Κατά την παραγωγή, τα έντερα καθαρίζονταν και μουλιάζονταν πριν αποστειρωθούν και τεντωθούν. Στη συνέχεια, επιλεγμένα τμήματα πλέκονταν μαζί, σχηματίζοντας μια χορδή που αποξηρανόταν και γυαλιζόταν.
Γύρω στο 1900, οι χορδές από ατσάλι, αρχικά για πιάνο, εμφανίστηκαν ως εναλλακτική. Προσέφεραν πιο δυνατό και φωτεινό ήχο, ήταν πιο ανθεκτικές, πιο εύκολο να κουρδιστούν και οικονομικότερες.
Οι κλασικοί κιθαρίστες (“ισπανικό” στυλ) συνέχισαν να χρησιμοποιούν έντερα μέχρι περίπου τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η ζήτηση τους για χειρουργικούς σκοπούς αυξήθηκε κατακόρυφα. Έτσι, οι χορδές από νάιλον εισήχθησαν ως μια πιο οικονομική και ανθεκτική επιλογή, που παραμένει δημοφιλής έως σήμερα.
Η Γέννηση της Ακουστικής Κιθάρας
Η σύγχρονη ακουστική κιθάρα χρεώνεται στον Γερμανο-Αμερικανό κατασκευαστή Christian Frederik Martin (1883). Η επαναστατική του κίνηση ήταν να αντικαταστήσει την παραδοσιακή “αντιστήριξη σε σχήμα βεντάλιας” με την “αντιστήριξη σε σχήμα Χ”, ειδικά σχεδιασμένη να αντέχει την τάση των σύγχρονων μεταλλικών χορδών.
Ο σχεδιασμός του Martin συνδέθηκε στενά με το ξεχωριστό “αμερικάνικο” στυλ παιξίματος. Η χρήση πένας αυξήθηκε, καθώς οι μεταλλικές χορδές επέτρεπαν τη δημιουργία φωτεινού ήχου με εναλλαγές συγχορδιών, σε αντίθεση με τις μελωδίες με χρήση πένας που χαρακτηρίζουν την κλασική κιθάρα. Ένας δεύτερος σχεδιασμός, η “κυρτή” κιθάρα του Orville Gibson, άλλαξε περαιτέρω το τοπίο της σύγχρονης κιθάρας. Με ρυθμιζόμενη γέφυρα και οπές σχήματος “f”, η κυρτή κιθάρα του Gibson εμπνεύστηκε από το σώμα ενός τσέλου, προσφέροντας μεγαλύτερη ένταση και καλύτερο ήχο. Η “κυρτή” Gibson L-5 έγινε γρήγορα δημοφιλής στους μουσικούς της Jazz και Country.
Η ηλεκτρική κιθάρα
Τα πρώτα πειράματα ηλεκτρικής ενίσχυσης ξεκίνησαν στις αρχές του 1900. Πρωτοπόρος στην αγορά ήταν η Rickenbacker Electro A-22, γνωστή και ως “τηγάνι”.
Τη δεκαετία του 1930, εταιρείες όπως Audiovox, Epiphone και Gibson κυκλοφόρησαν τις πρώτες ηλεκτρικές κιθάρες. Σημαντική στιγμή ήταν η κατασκευή της πρώτης συμπαγούς κιθάρας από τον Les Paul. Τιμώντας την προσφορά του στη Jazz, τη country και τα blues, η Gibson κυκλοφόρησε το 1952 την ηλεκτρική “Les Paul” προς τιμήν του.
Ανταποκρινόμενος στην ανάγκη για πιο δυνατές, οικονομικές και ανθεκτικές κιθάρες, ο Leo Fender δημιούργησε το 1948 ένα πρωτότυπο με λεπτό συμπαγές σώμα και λεπτό λαιμό. Το πρωτότυπο αυτό έγινε η Fender Telecaster, μία από τις δημοφιλέστερες ηλεκτρικές κιθάρες μέχρι σήμερα.
The House of the rising sun: Η «απόκοσμη» ιστορία ενός τραγουδιού με άγνωστο δημιουργό
