Στα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκε ένα φιλοσοφικό κίνημα γνωστό ως μηδενισμός, το οποίο αμφισβήτησε τις καθιερωμένες πεποιθήσεις για τον κόσμο και την ανθρώπινη ύπαρξη.
Αυτή η περίοδος διανοητικής αναταραχής σημαδεύτηκε από πρωτοφανείς κοινωνικές αλλαγές, οι οποίες καθοδηγήθηκαν από τις επιστημονικές ανακαλύψεις και τα ιδανικά του Διαφωτισμού. Εδώ, εξερευνούμε τις βασικές προσωπικότητες που συνδέονται με τον μηδενισμό και τις προοπτικές τους για έναν κόσμο που υφίσταται βαθιά μεταμόρφωση.
1. Friedrich Heinrich Jacobi Αποκαλύπτοντας τις ρίζες του μηδενισμού
Ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Χάινριχ Γιάκομπι διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην εκλαΐκευση του όρου μηδενισμός στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Είδε τον μηδενισμό ως μια φυσική απάντηση στις επιστημονικές αποκαλύψεις του Διαφωτισμού, που προωθούσαν τον σκεπτικισμό και τον ατομικισμό. Ο Jacobi εξέφρασε ανησυχίες ότι ο αυξημένος ορθολογισμός θα μπορούσε να διαβρώσει την αίσθηση του εαυτού των ατόμων και την κατανόηση της θέσης τους στον κόσμο. Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις του, τα μοιρολατρικά αποτελέσματα που οραματιζόταν δεν έγιναν πραγματικότητα.
2. Søren Kierkegaard
Ο Δανός θεολόγος και φιλόσοφος Søren Kierkegaard συμμερίστηκε τις ανησυχίες του Jacobi σχετικά με τις διαβρωτικές επιπτώσεις του μηδενισμού στην κοινωνία. ριζωμένος στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, ο Κίρκεγκωρ αντιστάθηκε στην αυξανόμενη τάση της μηδενιστικής σκέψης που αμφισβητούσε τις καθιερωμένες πεποιθήσεις. Πρότεινε μια διέξοδο από τον μηδενισμό μέσω αυτού που ονόμασε “το παράδοξο άπειρο” ή “πίστη” – μια πίστη σε πνευματικές δυνάμεις, ακόμη και ελλείψει ορθολογικής αιτιολόγησης.
3. Ivan Turgenev: Ο μηδενισμός στη ρωσική λογοτεχνία
Ο διάσημος Ρώσος μυθιστοριογράφος Ιβάν Τουργκένιεφ διερεύνησε τον μηδενισμό στα έργα του, ιδίως στο μυθιστόρημά του “Πατέρες και γιοι” (1862). Ο Τουργκένιεφ χρησιμοποίησε τον μηδενισμό για να περιγράψει έναν αυξανόμενο κυνισμό μεταξύ των νέων στη Ρωσία του 19ου αιώνα, με παράδειγμα τον χαρακτήρα του Μπαζάροφ. Η λογοτεχνία του Turgenev ενέπνευσε μια ομάδα Ρώσων πολιτικών ακτιβιστών που αυτοπροσδιορίστηκαν ως μηδενιστές, προκαλώντας διαμαρτυρίες και αμφισβητώντας τις υπάρχουσες κοινωνικές ιδεολογίες.
4. Φρίντριχ Νίτσε
Ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε συνδέεται συχνά με τον μηδενισμό, εκφράζοντας βαθιές ανησυχίες για τον πιθανό αντίκτυπό του στην κοινωνία. Δήλωσε περίφημα “Ο Θεός είναι νεκρός”, αποδίδοντας αυτή την κατάρρευση στην επιστημονική ανακάλυψη. Σε αντίθεση με ορισμένους από τους συγχρόνους του, ο Νίτσε δεν ταίριαζε καθαρά στην κατηγορία των μηδενιστών. Πίστευε στην αντιμετώπιση των φόβων που επέφερε η αυξημένη γνώση για να βρει μια νέα πνευματική σημασία, θέτοντας τις βάσεις για την εμφάνιση του Υπαρξισμού τον 20ό αιώνα.
