Η Hannah Arendt καταλήγει σε κάποια συμπεράσματα για το κακό.
Το ηθικό δίδαγμα του κειμένου τονίζει ότι το κακό είναι βασικά ρηχό και επιφανειακό, παρά βαθύ και ριζοσπαστικό. Για να αντισταθεί κανείς πρέπει να εμπλακεί σε βαθύτερη κριτική σκέψη. Αυτή η ρηχότητα το καθιστά ύπουλο και διάχυτο, ικανό να διεισδύσει και να κατακλύσει εύκολα την κοινωνία.
Το βιβλίο που μας έκανε να πιστέψουμε πως η παιδική μας ηλικία ήταν σαν αόρατη φυλακή
Hannah Arendt – Δύο επιστολές για τη ρηχότητα του κακού. Εκδόσεις Άγρα
Για μένα υπάρχει μια σημαντικότατη διαφορά: “κοινοτοπία” είναι ό,τι συμβαίνει συνήθως, κοινώς, παρ όλα αυτά κάτι μπορεί να είναι αβαθές, και δίχως ακόμη να είναι κοινό…
Εννοώ ότι, αν πάμε μέχρι τη ρίζα, το κακό δεν είναι ριζικό, δεν έχει βαθύτητα, και είναι ακριβώς για το λόγο αυτό που είναι τόσο τρομερά δύσκολο να συλλάβουμε με τη σκέψη, γιατί σκέφτομαι εξ ορισμού, σημαίνει φτάνω μέχρι τις ρίζες.
Το κακό είναι ένα φαινόμενο της επιφάνειας, και αντί να είναι ριζικό, είναι απλώς ακραίο.
Αντιστεκόμαστε στο κακό όχι παρασυρόμενοι από την επιφάνεια των πραγμάτων, αλλά σταματώντας και ξεκινώντας να σκεφτόμαστε – δηλαδή προσεγγίζοντας μια διάσταση διαφορετική από εκείνη του ορίζοντα της καθημερινής ζωής.
Με άλλα λόγια, όσο πιο ρηχός είναι κάποιος τόσο πιο πιθανό είναι να ενδώσει στο κακό.
Σήμερα είμαι της άποψης πως το κακό δεν είναι ποτέ “ριζικό”, αλλά μονάχα ακραίο, και ότι δεν έχει ούτε βαθύτητα ούτε κάποια δαιμονική διάσταση.
Το κακό δύναται να κατακυριεύει τα πάντα και να σαρώνει τον κόσμο ολόκληρο, ακριβώς γιατί διασπείρεται σαν μύκητας.
Το κακό “προκαλεί” τη σκέψη, όπως είπα, γιατί η σκέψη προσπαθεί να αγγίξει το βάθος, να φτάσει στις ρίζες του και από τη στιγμή που καταπιάνεται με το κακό, απογοητεύεται, το εγχείρημα αποβαίνει μάταιο, γιατί δεν βρίσκει τίποτε, γιατί δεν υπάρχει τίποτε να βρει.
Εδώ έγκειται η “ρηχότητα” του.
Μόνο το καλό έχει βαθύτητα και μόνο το αγαθό μπορεί να είναι ριζικό.
Δεν ξέρεις να πονάς αν δεν έχεις διαβάσει τις οδύνες του Σοπενχάουερ
