Κώστας Καρυωτάκης: Τα πρώτα βήματα
Ο Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε 30 Οκτωβρίου του 1896 και έβαλε τέλος στη ζωή του το 1928. Μέσα σε αυτά τα λίγα χρόνια κατάφερε να γράψει το όνομα του με χρυσά γράμματα δίπλα στους ογκόλιθους της ελληνικής ποίησης.
Εμφανίζεται στον πνευματικό χώρο μέσω κάποιων περιοδικών της εποχής και μάλιστα εκδίδει και ο ίδιος ένα σατιρικό περιοδικό («η γάμπα») το οποίο όμως δε κράτησε πολύ καιρό εξαιτίας των διώξεων της οπισθοδρομικής, τότε, κοινωνίας. Όντας δημόσιος υπάλληλος χάρη στη μόρφωση και τις ικανότητές του καταφέρνει να αναδυθεί στην ιεραρχία χωρίς όμως αυτό να είναι άξιο ώστε να τον γεμίσει ψυχολογικά.
Κώστας Καρυωτάκης: Ποιήματα ενός «φάρου» που αναμετρήθηκε με το σκοτάδι
Η καινοτομία στην ποίησή του
Όταν αρχίζει να γράφει ποίηση δέχεται τα πυρά των πνευματικών ταγών –που πάντα υπάρχουν- καθώς εισάγει ένα τελείως καινούριο ύφος. Παρότι δημοτικιστής χρησιμοποιεί και την καθαρεύουσα για να χλευάσει τον καθωσπρεπισμό της κοινωνίας (χαρακτηριστικό παράδειγμα της ειρωνείας του μέσα από την χρήση της καθαρεύουσας είναι το ποίημα του «Εις Ανδρέαν Κάλβον»). Ξεφεύγει από το έμμετρο, πράγμα πρωτόγνωρο για την εποχή, αν και το χρησιμοποιεί όταν θέλει με μεγάλη μαεστρία μάλιστα, δείχνοντας έτσι πως μπορεί να αλλάζει ύφος όποτε εκείνος θέλει παραβιάζοντας όλες τις νόρμες της ποίησης.
Το λεξιλόγιο του είναι τόσο απλό που καταλήγει να γίνεται κυνικό το ύφος όταν πραγματεύεται θέματα όπως η ζωή, ο θάνατος ή η αυτοκτονία (πχ το ποίημα «ο Μιχαλιός»). Ο μελαγχολικός τόνος του είναι συνέπεια των πολιτικών/ιστορικών γεγονότων της εποχής αλλά και της σύφιλης από την οποία έπασχε. Έτσι στα ποιήματα του κυριαρχεί το αδιέξοδο του ανθρώπου που έχει απογοητευτεί από την κοινωνία.
Ο Καρυωτάκης δεν είναι άπλα ένας ποιητής που προβληματίζεται για την κατάντια της κοινωνίας, αλλά ένας κριτής της και μάλιστα πολύ σκληρός. Τόσο σκληρός που φτάνει στο σημείο πολλές φορές να μειώνει και να ειρωνεύεται ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό που μετέχει σε αυτή την παρακμάζουσα κοινωνία.
Η επαναστατικότητα της ποίησης του τον ακολουθεί και στην προσωπική του ζωή (σε αντίθεση με άλλους ποιητές όπως ο Σεφέρης για παράδειγμα). Ενώ υπηρετεί στην Πάτρα έρχεται σε σύγκρουση με τον υπουργό Μ. Κύρκο και μετατίθεται, δυσμενώς, στην Πρέβεζα. Η ζωή εκεί τον ρίχνει ψυχολογικά τόσο που λίγους μήνες αργότερα βάζει τέλος στη ζωή του. Ακόμα και εκείνη την στιγμή όμως δεν χάνει το χιούμορ του. Δοκιμάζει να πνίγει στη θάλασσα όμως το ένστικτο της επιβίωσης τον αποτρέπει. Γυρίζει σπίτι του και γράφει στο τελευταίο του σημείωμα:
«Συμβουλεύω όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουν ποτέ να αυτοκτονήσουν δια θαλάσσης.» Παίρνει το περίστροφο του και το πρωί τον βρίσκουν νεκρό.
Το νόημα της αυτοκτονίας του
Ο Καρυωτάκης είναι από τους πιο καινοτόμους ποιητές στην νεοελληνική λογοτεχνία. Πολεμήθηκε αρκετά, αργότερα έγινε μόδα και πια τείνει να ξεχαστεί. Πρέπει να τον ξαναδιαβάσουμε και να προσπαθήσουμε να τον κατανοήσουμε καθώς το γεγονός της αυτοκτονίας του έχει συμβάλει στην παρερμήνευση του έργου του. Η αυτοκτονία του δεν ήταν μια πράξη αναχωρητισμού αλλά μια «αναρχική» πράξη (όπως ονομάζει την αυτοκτονία ο Ντοστογιέφσκι στους «Δαιμονισμένους») και επομένως ο Καρυωτάκης δεν ήταν ένας δήλος ή καταθλιπτικός ποιητής αλλά ο επαναστατικότερος της γενιάς του.
Κείμενο: Ηρακλής Μίγδος (Lavart)
