Για τον Αριστοτέλη η φιλία είναι ένα σκαλοπάτι για την ευτυχία, για την εσωτερική αρμονία μας. Πώς ορίζει την ουσιαστική φιλία;
Ο Αριστοτέλης έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στη σημασία της φιλίας και τη θεώρησε έναν σημαντικό πυλώνα για την επίτευξη της ευτυχίας. Σήμερα, που όλοι δυσκολευόμαστε να δημιουργήσουμε πραγματικές φιλίες αντιλαμβανόμαστε περισσότερο αυτά που μας λείπουν όταν δεν έχουμε κατακτήσει την ανάπτυξη ουσιαστικών σχέσεων.
Ο Αριστοτέλης, πραγματεύεται θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με την καλή ζωή, την ευτυχία και την αρετή στο επιδραστικό έργο του, «Ηθικά Νικομάχεια», που γράφτηκε γύρω στο 350 π.Χ.. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η ουσία της καλής ζωής είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας, που μεταφράζεται ως ευτυχία. Υποστηρίζει ότι αυτή η κατάσταση επιτυγχάνεται με τη συνεπή προσπάθεια για αριστεία σε όλες τις πτυχές της ζωής, δίνοντας έμφαση στην επιδίωξη ενάρετων δραστηριοτήτων που βρίσκουν μια ισορροπημένη μέση λύση μεταξύ υπερβολής και έλλειψης.
Ενώ η αριστεία στην ατομική συμπεριφορά είναι κομβικής σημασίας για την ευτυχία στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη, υπογραμμίζει επίσης τον κρίσιμο ρόλο της φιλίας στην καλή ζωή. Ο Αριστοτέλης αφιερώνει δύο τμήματα για τη φιλία στα «Ηθικά Νικομάχεια», τονίζοντας την αναγκαιότητά της. Αναφέρει ότι οι φίλοι συμβάλλουν στην ευημερία των νέων προλαμβάνοντας τα λάθη, βοηθώντας τους ηλικιωμένους και στηρίζοντας όσους βρίσκονται στην ακμή τους.
Ο Αριστοτέλης διακρίνει τρία επίπεδα φιλίας:
1. Φιλία της ωφελιμότητας: Αυτός ο τύπος φιλίας βασίζεται σε αμοιβαία οφέλη, όπου τα άτομα συμμετέχουν σε ενέργειες για αμοιβαίο όφελος. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να μιλήσει θετικά για κάποιον με αντάλλαγμα ένα δώρο. Αυτές οι σχέσεις στερούνται βαθιάς σύνδεσης με τον χαρακτήρα και συχνά διαλύονται όταν η ωφελιμότητα μειώνεται.
2. Φιλία της απόλαυσης: Οι φιλίες αυτής της κατηγορίας απορρέουν από κοινές δραστηριότητες και την επιδίωξη στιγμιαίων χαρών και συναισθημάτων. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την κοινωνικοποίηση με ποτό ή τη συμμετοχή σε ένα κοινό χόμπι. Ο Αριστοτέλης σημειώνει ότι τέτοιες σχέσεις είναι διαδεδομένες μεταξύ των νέων και είναι επιρρεπείς στο να λήγουν γρήγορα λόγω μεταβαλλόμενων προτιμήσεων.
3. Φιλία της αρετής: Αυτή η μορφή φιλίας έχει τις ρίζες της στη γνήσια συμπάθεια για τις εγγενείς ιδιότητες των ατόμων. Οι φίλοι αυτοί επηρεάζουν θετικά ο ένας τον άλλον και ενθαρρύνουν την προσωπική ανάπτυξη. Χαρακτηρίζεται από έναν ισχυρό δεσμό ανάμεσα σε αυτάρκεις ίσους, αυτός ο τύπος σχέσης θεωρείται πιο διαρκής και σταθερός σε σύγκριση με τις φιλίες που βασίζονται στην ωφελιμότηταή την ευχαρίστηση.
Για τον Αριστοτέλη, η ενάρετη φιλία απαιτεί χρόνο, προσπάθεια και αμοιβαία κατανόηση. Περιλαμβάνει ενδελεχή γνώση του άλλου, απαιτεί ειλικρίνεια, αποδοχή και ανιδιοτέλεια. Αυτό το επίπεδο φιλίας, που χαρακτηρίζεται από αμοιβαίο όφελος, απόλαυση και εκτίμηση, θεωρείται το αποκορύφωμα των ανθρώπινων σχέσεων σύμφωνα με τον Αριστοτέλη.
