Καποδίστριας: 10 πληροφορίες για τον μεγάλο ηγέτη που όρισε το μέλλον της Ελλάδας

Μια αυτοψία στις πτυχές του «Μπάρμπα Γιάννη» που εκτείνονται πέρα από την πολιτική και ηγετική του πορεία.

Επανάσταση του 1821: Τα δημοτικά κλέφτικα τραγούδια

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, γεννημένος στις 11 Φεβρουαρίου 1776 στην Κέρκυρα, αποτελεί έναν εξέχοντα Έλληνα πολιτικό και διπλωμάτη. Πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος, η συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση και η επιρροή του στην διαμόρφωση του ελληνικού κράτους τον καθιστούν κεντρική φιγούρα. Με αφορμή το ξεκίνημα των γυρισμάτων της ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή «Καποδίστριας», εδώ ανακαλύπτουμε 10 ενδιαφέροντα γεγονότα για τον Ιωάννη Καποδίστρια, που διαφωτίζουν την ανθρώπινη πλευρά του πίσω από τον πολιτικό.

1. Η πίστη του Καποδίστρια στο Θεό αναδεικνύεται από την παιδική του ηλικία, καθώς πίστευε από μικρός. Ωστόσο, η εφηβική του περίοδος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση αυτής της πίστης. Ένα γεγονός που τον σημάδεψε ήταν η σωτηρία του από τον αφηνιασμένο του ίππο. Η εμπειρία αυτή μπορεί να έδωσε έναν ειδικό χαρακτήρα στην πίστη του, καθιστώντας την ακόμη πιο προσωπική και βαθιά. Οι συχνές βιβλικές αναφορές στα γράμματά του αντικατοπτρίζουν το βάθος της θρησκευτικής του πεποίθησης. Η προσφυγή σε εικόνες όπως ο “Γολγοθάς” κατά την προετοιμασία του να κατέβει στην Ελλάδα το 1827 αποδεικνύει όχι μόνο τη σταθερή του πίστη αλλά και το βάρος των πεποιθήσεών του στις αποφάσεις της ζωής του.

2. Η συμπονετική καρδιά του Ιωάννη Καποδίστρια αποτέλεσε τον πρώτο λόγο που οι συμπατριώτες του τον αγάπησαν. Η ποικιλία των σπουδών του σε ιατρική και νομική αντικατοπτρίζει την επιθυμία του για μια ολοκληρωμένη παιδεία. Στην εποχή εκείνη, οι μορφωμένοι άνθρωποι επιδίδονταν σε πολλαπλές κλάδους για να αποκτήσουν ευρύτερη και πολυπλευρική κατανόηση. Με την ιδιότητα του καλύτερου γιατρού και τον πιο φιλότιμο άνθρωπο, δεν περιοριζόταν μόνο στη θεραπεία των φτωχών, αλλά παρείχε επίσης δωρεάν φάρμακα, αποδεικνύοντας την αφοσίωσή του στη βοήθεια των συνανθρώπων του και την ενίσχυση της κοινωνίας.

3. Σε όλη του τη ζωή, ο Καποδίστριας απέφευγε τα πάρτι, τις φιέστες, τους χορούς και τα μπαλ μασκέ. Δεν ενδιαφερόταν να χορέψει ή να τραγουδήσει, θεωρώντας ότι όλα αυτά ήταν χάσιμο χρόνου και ένδειξη επιπολαιότητας. Προτιμούσε την ησυχία του, τα βιβλία του, τις στοχαστικές συζητήσεις με ανθρώπους που εκτιμούσε και το πιάνο του. Αυτά αποτέλεσαν τα θεμέλια της ζωής του.

4. Τα υπάρχοντα πορτρέτα του Κόντε Καποδίστρια πιθανόν να μην αποδίδουν πλήρως τη γοητεία του, καθώς οι μαρτυρίες καταδεικνύουν ότι ήταν αγαπητός στις γυναίκες. Παρότι ο ίδιος δεν ενέδωσε σε φλερτ, οι γυναίκες θαυμάστριές του τον διεκδικούσαν ακόμα πιο ενθουσιασμένες. Αυτό προκάλεσε φθόνο σε πολλές κυρίες, με τον Μέτερνιχ ιδίως, ερωτύλος ο ίδιος, να εκνευρίζεται παρατηρώντας τις αριστοκρατικές κυρίες να “βυθίζονται στη λάσπη” για ένα βλέμμα του Κερκυραίου.

5. Η σοβαρότητα και η δέσμευση του Καποδίστρια απέναντι στις αποστολές που ανέλαβε φαίνεται να ήταν χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του από μικρή ηλικία. Από παιδί, αποφεύγοντας την επιπολαιότητα, επέδειξε σοβαρότητα και δίψα για γνώση. Όταν ανέλαβε αποστολές, όπως στο Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, αντί να επιδίδεται σε κοινωνικές εκδηλώσεις, προτιμούσε να εμβαθύνει στη μελέτη. Το γεγονός ότι διανυκτέρευε στη βιβλιοθήκη του Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη αντικατοπτρίζει την αφοσίωσή του στην προετοιμασία και την επιθυμία του να κατανοήσει βαθύτερα την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας προτού αναλάβει διπλωματικές αποστολές.

6. Η αντίδραση του Καποδίστρια στο κρύο της Πετρούπολης αντανακλά το βάθος της συναισθηματικής του σύνδεσης με τη ζεστασιά του ηλιολουστερού τόπου καταγωγής του, της Κέρκυρας. Η αντίθεση μεταξύ του κλίματος της Ρωσίας και του κλίματος που είχε συνηθίσει στο νησί του Ιονίου ήταν σαφώς σοκαριστική για εκείνον. Τα γράμματα προς τον πατέρα του αποτελούν έκκληση για τη ζεστασιά και τη ζωντάνια που έλειπαν στο κρύο περιβάλλον της Πετρούπολης.

7. Η απλότητα και η αδιαφορία του Καποδίστρια για τα επιφανειακά και φαινομενικά ήταν μέρος του χαρακτήρα του. Οι προτιμήσεις του για απλή ενδυμασία και η απόρριψη των φανταχτερών εξωτερικών εκδηλώσεων αντανακλούν την προσήλωσή του στην ουσία και τη δουλειά. Οι απλές στολές και η πρόχειρη εμφάνιση του, παρά την ηγετική του θέση, αποτελούσαν μέρος του αυθεντικού ύφους του. Η άρνησή του να στήνεται για κολακευτικά πορτρέτα είναι ακόμα ένα παράδειγμα της αυτοσυγκράτησης του και της αποφυγής της πομπώδους εικόνας. Αυτή η απλότητα και ειλικρίνεια προσέδωσαν στον Καποδίστρια έναν ξεχωριστό χαρακτήρα στα μάτια των συμπολιτών του.

8. Οι αυστηρές και βαριές εκφράσεις που χρησιμοποιούσε ο Καποδίστριας αντικατοπτρίζουν την αυθεντικότητά του και τη δυναμική της πεποίθησής του. Η αποφασιστικότητά του να αντιμετωπίζει την αδικία και την ατιμία με σαφήνεια και αυστηρότητα ενισχύει το προφίλ του ως ακλόνητου υπερασπιστή των αξιών του. Η φράση προς τους προύχοντες μανιάτες, “σατράπες και βιαστές της παρθένου Ελλάδος!”, αποτελεί ένα παράδειγμα της ευφυΐας και της έντασης που χρησιμοποιούσε για να εκφράσει την άποψή του. Αυτή η ευστοχία στις λέξεις του ενίσχυε την επιρροή του στους συμπολίτες του και τους έκανε να τον ακολουθούν στις προσπάθειές του για δικαιοσύνη και ανεξαρτησία.

9. Η αντίδραση των απλών αγροτών που αποκαλούσαν τον Καποδίστρια “Μπαρμπα Γιάννη” και τον ένιωθαν δικό τους άνθρωπο αντανακλά το βάθος της σχέσης που ανέπτυσσε με τον λαό. Παρά τη μεγάλη του πολιτική και διπλωματική σταδιοδρομία, ο Καποδίστριας διατηρούσε μια στενή σύνδεση με τους απλούς ανθρώπους. Η απώλεια του Καποδίστρια αποτέλεσε για τους αγρότες μια πραγματική καθοδήγηση και πηγή έμπνευσης. Το γεγονός ότι ονόμαζαν τον Καποδίστρια “Μπαρμπα Γιάννη” και αντιλαμβάνονταν την απώλειά του ως απώλεια ενός πατέρα τους αντανακλά την εμβάθυνση των σχέσεών του με τον λαό και τη σπουδαιότητα του ρόλου του στη ζωή τους.

10. Ο Καποδίστριας, ποτέ δεν ήταν αυτό που θα χαρακτηρίζαμε “μικρό παιδί χαρά γεμάτο.” Ήταν σοβαρός, επιμονευμένος στις μελέτες του (με έντονο ενδιαφέρον, παρότι ίσως να τον χαρακτήριζαν “νερντ” σήμερα), και πάντα προτιμούσε τη μοναξιά. Αντιλαμβανόταν τις μεγάλες προσδοκίες του πατέρα του και προσπαθούσε να τον δικαιώσει. Καθώς μεγάλωνε, έγινε ακόμη πιο “μοναχικός λύκος,” δείχνοντας προτίμηση για την απομόνωση και τη σοβαρότητα.

Το ηφαίστειο που «ώθησε» την Επανάσταση του 1821