Θουκυδίδης: 30 αποφθέγματα του σοφού χρονογράφου

Ο Θουκυδίδης και τα 30 αποφθέγματά του, αυτός ο επιφανής Έλληνας ιστορικός της αρχαιότητας, αναδεικνύεται ως ένας φωστήρας του οποίου το έργο ξεπέρασε τις εποχές για να φωτίσει το περίπλοκο μωσαϊκό των ανθρώπινων συγκρούσεων και επιδιώξεων

Ο Θουκυδίδης στα χρονικά της ιστορίας, όπου οι παλίρροιες του χρόνου συχνά θολώνουν τα όρια μεταξύ γεγονότων και μύθων, μια μορφή στέκεται ως ακλόνητος φάρος διαύγειας και διορατικότητας. Με μια πεζογραφία τόσο διαχρονική όσο και οι αφηγήσεις που προσπάθησε να αποτυπώσει, ο Θουκυδίδης χειρίστηκε την πένα του σαν φιλοσοφικό ραβδί, δημιουργώντας τα χρονικά του πολέμου και της διπλωματίας που αντηχούν στους διαδρόμους των αιώνων.

Ποιος ήταν ο Θουκυδίδης;

Γεννημένος στο λίκνο του αθηναϊκού πολιτισμού, ο Θουκυδίδης έζησε τον ταραχώδη Πελοποννησιακό Πόλεμο, έναν αγώνα εποχής που κλόνισε την ισορροπία του ελληνικού κόσμου και αναδιαμόρφωσε τη μοίρα του. Στο magnum opus του, την “Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου”, ο Θουκυδίδης συγχώνευσε με τέχνη τους ρόλους του ιστορικού και του φιλοσόφου, παρουσιάζοντας όχι απλώς μια αφήγηση, αλλά έναν βαθύ στοχασμό πάνω στις περιπλοκές της εξουσίας, της φιλοδοξίας και της ίδιας της ουσίας της ανθρώπινης φύσης.

Η πεζογραφία του Θουκυδίδη είναι μια συμφωνία ευγλωττίας και πολυμάθειας, ένα αρμονικό μείγμα διανοητικής οξύτητας και ποιητικής ευαισθησίας. Η σχολαστική του προσοχή στη λεπτομέρεια, η ικανότητά του να αναλύει τα κίνητρα και τις στρατηγικές των πολιτικών ανδρών και των στρατιωτών, χάραξαν ένα αφηγηματικό γλυπτό που αποτυπώνει την ουσία της σύγκρουσης. Μέσα από τις αφηγήσεις του, οι αναγνώστες διατρέχουν το μυαλό του Περικλή, του Αλκιβιάδη και άλλων πανύψηλων προσωπικοτήτων, παρακολουθώντας τις πολιτικές ίντριγκες και τα σκαμπανεβάσματα των φιλοδοξιών τους.

Πλάτωνας: 30 βήματα για να υιοθετήσετε τη φιλοσοφία του – Ολοκληρωμένος οδηγός

Πώς κατέγραψε ο Θουκυδίδης της ιστορίας

Ωστόσο, ο Θουκυδίδης δεν κατέγραψε απλώς τα γεγονότα- εμβάθυνε στα ρεύματα που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια, προσφέροντας στους αναγνώστες έναν καθρέφτη για την πολύπλευρη φύση της ανθρώπινης φύσης. Η αφήγησή του είναι μια μελέτη των κυκλικών ρυθμών της εξουσίας, της επιδίωξης του ατομικού συμφέροντος και της ευθραυστότητας των συμμαχιών. Καθώς οι χαρακτήρες του παλεύουν με τα αινίγματα της πίστης, της δικαιοσύνης και της αδυσώπητης πορείας του χρόνου, ο Θουκυδίδης κρυφοκοιτάζει στον λαβύρινθο της ανθρώπινης λήψης αποφάσεων, αποκαλύπτοντας ένα έδαφος που αντηχεί σε όλους τους αιώνες.

Η απήχηση του έργου του Θουκυδίδη δεν περιορίζεται στις μουχλιασμένες σελίδες της ιστορίας- αντηχεί στη σύγχρονη γεωπολιτική, αποτελώντας πυξίδα για την κατανόηση της δυναμικής των συγκρούσεων και της διπλωματίας. Οι γνώσεις του για το αναπόφευκτο των αγώνων εξουσίας και την επισφαλή ισορροπία των διεθνών σχέσεων παραμένουν ανατριχιαστικά επίκαιρες, ρίχνοντας μια διαφωτιστική λάμψη στην πολυπλοκότητα του κόσμου μας.

Στη σφαίρα των τεχνιτών της ιστορίας, ο Θουκυδίδης κατέχει μια ιερή θέση. Η πρόζα του είναι κάτι περισσότερο από μελάνι σε περγαμηνή- είναι μια μαρτυρία της αιώνιας αναζήτησης της κατανόησης, ένας φάρος που περιηγείται στα βάθη της ανθρώπινης φιλοδοξίας και τρέλας. Καθώς βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού της εξέλιξης της ιστορίας, κοιτάζουμε τον Θουκυδίδη, τον σοφό χρονογράφο, ως οδηγό, έναν σοφό του οποίου τα λόγια αντηχούν μέσα στον χρόνο, υπενθυμίζοντάς μας ότι το ανθρώπινο πνεύμα, με τις αρετές και τα ελαττώματά του, παραμένει μια διαρκής αφήγηση που αξίζει να ξετυλίξουμε.

Ο Θουκυδίδης και τα 30 αποφθέγματά του:

Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι.
Δεν κατηγορώ αυτούς που ασκούν την εξουσία, αλλά αυτούς που είναι πρόθυμοι να υπακούσουν.
Ο λαός σώπαινε, και κανείς δεν μιλούσε, γιατί ήταν φοβισμένος και έβλεπε πως οι συνωμότες ήταν πολλοί.
Οι έπαινοι για άλλους είναι ανεκτοί μέχρι του σημείου που νομίζουμε ότι μπορούμε να κάνουμε κι εμείς κάτι απ’ αυτά που ακούσαμε.
Μακαρίσαμε την αγαθότητά σου αλλά δεν ζηλεύουμε τη χαζομάρα σου.
Δικαιοσύνη μπορεί να υπάρξει μόνο όταν οι αντίπαλοι είναι ισοδύναμοι, κατά τα άλλα οι ισχυροί κάνουν αυτά που μπορούν και οι αδύναμοι συγχωρούν.
Όλα εκ φύσεως μειώνονται (φθείρονται)
Στα λόγια (η Αθήνα) ήταν Δημοκρατία αλλά στην πράξη ήταν ενός ανδρός αρχή (του Περικλή)
Αυτοί που δεν υποκύπτουν σε αυτούς που είναι ίσοι τους, που συμπεριφέρονται καλά με τους καλύτερους από αυτούς και που είναι μετριοπαθείς με τους κατωτέρους τους, τα καταφέρνουν καλύτερα.
Οι Αθηναίοι είναι τολμηροί πέρα από τις δυνάμεις τους, ριψοκίνδυνοι εν γνώσει τους και αισιόδοξοι στις δυσκολίες.

Η σύνεση είναι το πρόσχημα του άνανδρου.
Η βλακεία φέρνει θράσος και η εξυπνάδα φέρνει αδράνεια.
Η ισχύς της πόλης είναι οι άντρες και όχι τα τείχη ούτε τα άδεια πλοία.
Οι άνθρωποι περισσότερο οργίζονται όταν τους αδικούν παρά όταν ασκείται βία επάνω τους.
Το πλεονέκτημα στον πόλεμο δεν το δίνουν τα όπλα, αλλά τα χρήματα που δαπανώνται.
Αυτό που εναντιώνεται στο δυνάστη λέγεται λαός.
Ο δε πόλεμος… βίαιος διδάσκαλος.
Το δίκαιο και το συμφέρον δεν είναι δυνατό να συνυπάρχουν στο ίδιο πράγμα
Οι καιροί (ή οι ευκαιρίες)δεν περιμένουν.
Η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς.

Δυο πράγματα είναι αντίθετα στη λήψη σωστής απόφασης, η βιασύνη και η οργή.
Μην αποφεύγεις τους κόπους ή, αλλιώς, να μην κυνηγάς αξιώματα.
Εφήμερα σώματα και χρήματα.
Με την απλή επιθυμία ελάχιστα κατορθώνονται, ενώ με την επιμελή φροντίδα τα περισσότερα.
Σε όλα τα πράγματα πρέπει να γίνεται κανείς εχθρός ή φίλος, ανάλογα με τις περιστάσεις.
Ο φόβος ακυρώνει τη μνήμη, και η γνώση χωρίς θάρρος δεν ωφελεί σε τίποτα.
Είναι πολύ μεγαλύτερη ντροπή να χάσει κανείς κάτι αυτά που έχει από το να αποτύχει να τα αποκτήσει.
Η συστολή είναι σημαντικό στοιχείο της σωφροσύνης.
Άλλαξαν ακόμα και την καθιερωμένη σημασία των λέξεων, για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους
Συνηθίζεται να επαινούν όλοι αυτόν που δεν βρίσκεται πια στη ζωή.
Τόσο απρόθυμοι είναι οι περισσότεροι άνθρωποι να μπουν στον κόπο να αναζητήσουν την αλήθεια και προτιμούν να ασχολούνται με τα εύκολα.
Η αμάθεια (άγνοια) με σωφροσύνη είναι πιο ωφέλιμη από τη δεξιότητα (γνώση) με ανηθικότητα.