Η Άλωση της Τροίας και η διάρκεια του ταξιδιού επιστροφής του Οδυσσέα

Αν υποθέσουμε ότι ο Τρωικός Πόλεμος πραγματικά συνέβη, η νύχτα κατάληψης της Τροίας από τους Έλληνες θεωρείται ότι έγινε κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα π.Χ.

Υπήρξε ο ήρωας Αχιλλέας ή ανήκει αποκλειστικά στη σφαίρα της μυθολογίας;

Παρόλο που η ίδρυση της Τροίας χρονολογείται κατά την εποχή του χαλκού, τα πλέον γνωστά αρχαιολογικά ευρήματα που σχετίζονται με αυτήν, όπως ο λεγόμενος «Θησαυρός του Πριάμου», χρονολογούνται από πολύ πριν, περίπου στον 25ο αιώνα π.Χ..

Η περίοδος που περιγράφεται στα Ομηρικά Έπη και συγκεκριμένα η εποχή του Τρωικού Πολέμου χρονολογείται περίπου μεταξύ του 12ου και 13ου αιώνα π.Χ, μια περίοδος οικονομικής παρακμής. Ωστόσο, η ακριβής χρονική περίοδος παραμένει αμφιλεγόμενη μεταξύ των αρχαιολόγων και των ιστορικών.

Η έκλειψη

Σύμφωνα με την έρευνα του κ. Παπαμαρινόπουλου και της ομάδας του, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μεσογειακή Αρχαιολογία και Αρχαιομετρία», υπάρχουν ενδείξεις ότι μια ηλιακή έκλειψη προηγήθηκε της νύχτας κατά την οποία οι Αχαιοί κατέλαβαν την Τροία. Αυτή η παρατήρηση παρέχει μια ενδιαφέρουσα προοπτική στην ερμηνεία των γεγονότων που αφηγούνται οι αρχαίοι μύθοι.

Τα εν λόγω χαρακτηριστικά δείχνουν ότι πρόκειται για μια συγκεκριμένη έκλειψη που συνέβη στις 6 Ιουνίου 1218 π.Χ. Αυτή είναι η μόνη έκλειψη που ταιριάζει με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη μετά από 11 χρόνια, κατά την οποία επίσης σημειώθηκε μια έκλειψη ηλίου.

Και οι δύο αυτές εκλείψεις είχαν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ήταν ορατές στην Τροία, καθώς και στα Ιόνια Νησιά, συμπίπτοντας με τη νύχτα που ακολούθησε. Τέλος, τρεις μέρες μετά τον θάνατο του Πατρόκλου, ο Όμηρος αναφέρει ότι το άστρο της Αφροδίτης ήταν ορατό στον νυχτερινό ουρανό, κάτι που επιβεβαιώνεται με τη μελέτη των χαρτών της NASA ότι συνέβη στις 9 Ιουνίου 1218.

Αν πράγματι συμφωνήσουμε ότι ο Τρωικός Πόλεμος έλαβε χώρα, τότε οι ιστορικοί υποθέτουν ότι ξεκίνησε περίπου το 1227-1226 π.Χ., καθώς ο Όμηρος αναφέρει ότι διήρκεσε δέκα χρόνια.

Όσον αφορά την ημερομηνία επιστροφής του Οδυσσέα στην Ιθάκη και τον θάνατο των μνηστήρων, ο Ηράκλειτος από τον Πόντο παρατήρησε σημάδια παράξενης συμπεριφοράς τους στην ομηρική περιγραφή του τελευταίου δείπνου τους στην Οδύσσεια. Αυτό, κατά την άποψή του, υποδεικνύει ότι εκείνη την ημέρα συνέβη μια έκλειψη ηλίου.

Η καταστροφή σημαντικών ανακτορικών συγκροτημάτων προς το τέλος του 13ου αιώνα π.Χ. προκαλεί προβληματισμό στους ιστορικούς, καθώς η παραδοσιακή πίστη ήταν ότι, εάν ο Τρωικός Πόλεμος είχε λάβει χώρα, αυτό έγινε περίπου το 1150 π.Χ. Ωστόσο, προς το τέλος του 13ου αιώνα π.Χ., αναφέρεται ότι η Ακρόπολη του Γλα, το ανάκτορο του Νέστορα και το δεύτερο ανάκτορο της Ιωλκού καίγονται και εγκαταλείπονται.

Τροία και Μυκήνες

Η καταστροφή των μυκηναϊκών βασιλείων περίπου στο 1200 – 1180 π.Χ. συνδέεται με την εμφάνιση πολλών παραγόντων και συμβάντων που μπορεί να έπαιξαν ρόλο σε αυτήν την καταστροφή. Η καταστροφή της Τροίας περίπου το 1150 π.Χ. αποτελεί ένα από αυτά τα γεγονότα. Ωστόσο, η συμβιβαστική προσέγγιση που προτείνει ο κ. Παπαμαρινόπουλος και οι συνεργάτες του, επισημαίνει την πιθανότητα ότι η καταστροφή των μυκηναϊκών βασιλείων ίσως να συνέβη περίπου το 1207 π.Χ., που αντιστοιχεί στο τέλος του Τρωικού Πολέμου.

Τρεις εξηγήσεις έχουν προταθεί για την κατάρρευση των μυκηναϊκών βασιλείων και τη συνακόλουθη παρακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού: φυσική καταστροφή, εξωτερική εισβολή και εσωτερικές διαμάχες. Οι φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί, πυρκαγιές και ίσως κλιματικές αλλαγές, έχουν προσδιοριστεί αρχαιολογικά ως πιθανοί παράγοντες, αλλά το σύστημα και τα ανάκτορα αντέξανε στο πρώτο κύμα καταστροφής και ανακτήθηκαν.

Η διαρκής ανάπτυξης στον υλικό πολιτισμό μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση των οχυρώσεων, αλλά παράλληλα, ορισμένα χαρακτηριστικά όπως τα ξίφη ιδιαίτερου τύπου και η ειδική κεραμική, διαφορετική από τη μυκηναϊκή, έχουν συσχετιστεί με πιθανούς εισβολείς. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτά τα στοιχεία εμφανίζονται πριν από τις καταστροφές και όχι με την άφιξη πληθυσμών που μπορεί να ευθύνονται για αυτές. Επιπλέον, νέα ταφικά έθιμα, όπως η καύση των νεκρών και οι κιβωτιόσχημοι τάφοι, εμφανίζονται σε μεταγενέστερα στάδια.

Ο «Πίθος της Μυκόνου»

Κατά το καλοκαίρι του 1961 και κατά την ανασκαφή ενός πηγαδιού σε ένα σπίτι στη Μύκονο, ανακαλύφθηκε ένας εντυπωσιακός ταφικός πίθος με εντυπωσιακή ανάγλυφη διακόσμηση και ανθρώπινα οστά στο εσωτερικό του. Γνωστός ως ο «Πίθος της Μυκόνου», αυτό το αγγείο, χρονολογημένο στο 670 π.Χ., θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της εποχής του. Απεικονίζει την Άλωση της Τροίας και εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Μυκόνου.

Ο πίθος διακρίνεται για τη λεπτομερή απεικόνιση των μορφών. Σε αυτό το έργο, εκτός από τον Δούρειο Ίππο και τους 14 Αχαιούς πολεμιστές, παρουσιάζονται επίσης 19 σκηνές που διηγούνται το ξεκλήρισμα των παιδιών των Τρώων και την αρπαγή των γυναικών ως λάφυρα πολέμου. Σε αυτές τις σκηνές κυριαρχούν οι γυναίκες-μάνες, αναδεικνύοντας τις συμφορές της Τροίας, όπως περιγράφονται και στις τραγωδίες των μεγάλων τραγικών ποιητών, όπως ο Ευριπίδης στις «Τρωάδες».

Δείτε το βίντεο για τον Πίθο της Μυκόνου παρακάτω:

Οδύσσεια: Το έπος του Ομήρου μεταφέρεται σε 3D βίντεο animation (BINTEO)

Πηγή εξωφύλλου