Επίκουρος: «Φτύνω το ωραίο και τους κουφιοκέφαλους θαυμαστές του, όταν…» – Τι εννοούσε ο γνωστός φιλόσοφος;

Ο Επίκουρος ενθαρρύνει τα άτομα να αξιολογούν την πραγματική πηγή της ευτυχίας τους και να μην επηρεάζονται από επιφανειακά ή κοινωνικά πρότυπα.

Αυτό το απόφθεγμα του Επίκουρου, «Φτύνω το ωραίο και τους κουφιοκέφαλους θαυμαστές του, όταν το ωραίο δεν προσφέρει καμμιά ευχαρίστηση»αντικατοπτρίζει τη φιλοσοφική του άποψη για την αναζήτηση της ευχαρίστησης και την απόρριψη των επιφανειακών αξιών.

Σε αυτή τη δήλωση, ο Επίκουρος εκφράζει την περιφρόνησή του για τον συμβατικό θαυμασμό της ομορφιάς, όταν αυτή αποτυγχάνει να φέρει ευχαρίστηση. Για τον Επίκουρο, ο απώτερος στόχος της ζωής ήταν η επίτευξη μιας κατάστασης ηρεμίας και ευτυχίας και πίστευε ότι η ηδονή, κατανοητή με μετρημένο και συνετό τρόπο, ήταν το κλειδί για την επίτευξη αυτής της κατάστασης.

Στο πλαίσιο του αποσπάσματος, ο Επίκουρος ασκεί κριτική στον άσκοπο θαυμασμό της ομορφιάς που είναι αποκομμένος από την εμπειρία της απόλαυσης. Απορρίπτει την ιδέα ότι η ομορφιά, από μόνη της, είναι εγγενώς πολύτιμη ή άξια θαυμασμού. Αντ’ αυτού, ο Επίκουρος δίνει έμφαση σε μια ωφελιμιστική προσέγγιση της αισθητικής, υποδεικνύοντας ότι η αξία της ομορφιάς έγκειται στην ικανότητά της να συμβάλλει στην ευχαρίστηση και την ευημερία του ατόμου. Αν η ομορφιά δεν καταφέρνει να προκαλέσει ένα αίσθημα χαράς ή ικανοποίησης, σύμφωνα με τον Επίκουρο, έχει μικρή σημασία και μπορεί ακόμη και να απορριφθεί με περιφρόνηση.

Απορρίπτοντας το άσκοπο κυνήγι της ομορφιάς χωρίς την υπόσχεση της ευχαρίστησης, ο Επίκουρος υπογραμμίζει τη σημασία της ευθυγράμμισης των αξιών και των επιθυμιών του ατόμου με την επιδίωξη μιας ικανοποιητικής και ολοκληρωμένης ζωής.

Εμείς καταφέραμε τίποτα απ’ όλα αυτά;

Πώς επιχείρησε ο Επίκουρος ν’ ανακουφίσει το άγχος του θανάτου; Ο Ίρβιν Γιάλομ μας απαντά

Ο Επίκουρος εμβάθυνε στη φιλοσοφία της ηδονής και τη θεώρησε ως κινητήρια δύναμη των αποφάσεων μας. Ας διαβάσουμε μερικά ακόμη αποφθέγματα περί ηδονής:

1.  «Ακούω να μου λες πως οι ανησυχίες της σάρκας σ’ έχουν χάνει επιρρεπή στις ερωτικές ηδονές. Εφ’ όσον δεν παραβαίνεις κανέναν νόμο και δεν μετακινείς τα ήθη, τα καλώς κείμενα, εφ’ όσον δεν προκαλείς στενοχώρια σε κανέναν άνθρωπο γύρω σου, εφ’ όσον δεν επιβαρύνεις το σώμα σου και δεν κατασπαταλάς ό,τι σου είναι αναγκαίο, τότε χρησιμοποίησε όπως θέλεις αυτή σου την κλίση. Δεν γίνεται όμως να μη σε εμποδίσει κάποιο από τα παραπάνω.»
2. «Η ερωτική συνουσία δεν ωφέλησε ποτέ ας είμαστε ευχαριστημένοι αν δεν μας βλάψει κιόλας.»
3. «Δεν ξέρω πώς να συλλάβω το Αγαθόν, αν αφαιρέσω τις ηδονές της γεύσης, αν αφαιρέσω τις ερωτικές ηδονές, αν αφαιρέσω την ευχαρίστηση των ακουσμάτων και την τέρψη που προσφέρει η θέα μιας γλυκιάς μορφής
4. «Δεν είναι το στομάχι αχόρταγο, όπως λένε οι πολλοί αχόρταγη είναι η ψεύτικη ιδέα ότι το στομάχι δεν γεμίζει ποτέ.»
5. «Δεν μεγαλώνει η σαρκική ηδονή μόλις πάψει η οδύνη που φέρνει η στέρηση απλώς διαφοροποιείται.»
6. «Καμιά ηδονή δεν είναι κακό πράγμα αυτή καθ’ αυτή. Όμως ορισμένες ηδονές παράγονται με μέσα που επιφέρουν πολύ περισσότερες ενοχλήσεις παρά ηδονές.»
7. «Το να αρκείται κανείς σ’ αυτά που έχει, το θεωρώ πολύ σπουδαίο αγαθό όχι για να περιοριζόμαστε σώνει και καλά στα λίγα, αλλά για να αρκούμαστε στα λίγα όταν μας λείπουν τα πολλά…»
8. «Κι ακριβώς επειδή είναι το πρωταρχικό και σύμφυτο μ’ εμάς αγαθό, για τούτο δεν επιλέγουμε αδιακρίτως κάθε ηδονή, αλλά συμβαίνει ορισμένες φορές να γυρίζουμε την πλάτη μας σε πολλές ηδονές, όταν τα προβλήματα που προκαλούν αυτές οι ηδονές είναι για μας μεγαλύτερα…»
9. «Είναι καθήκον μας, εντούτοις, να τα κρίνουμε όλα αυτά παραβάλλοντας και συγκρίνοντας το ένα με το άλλο και εξετάζοντας προσεκτικά τι συμφέρει και τι όχι…»
10. «Η ηδονή είναι αρχή και σκοπός του μακαρίως ζην γιατί είναι το πρωταρχικό και συγγενικό με τη φύση μας αγαθό και αυτή είναι η αφετηρία για κάθε επιλογή και για κάθε αποφυγή μας…»

Τι εννοούσε ο Επίκουρος; «Η ερωτική συνουσία δεν ωφέλησε ποτέ ας είμαστε ευχαριστημένοι αν δεν μας βλάψει κιόλας»