Η ιστορία θα θυμάται για πάντα τον Μέγα Αλέξανδρο, τον μονάρχη που σχεδόν πέτυχε την παγκόσμια κατάκτηση πριν φτάσει στην ηλικία των 33 ετών, αλλά θα θυμάται και τις Αλεξάνδρειες που έχτισε.
O Αλέξανδρος ανέβηκε στον θρόνο με μια μοναδική φιλοδοξία: να υποτάξει την Περσία και να επεκτείνει την κυριαρχία του σε όλο τον κόσμο. Τέτοιες φιλοδοξίες θα είχαν καταβάλει οποιονδήποτε συνηθισμένο ηγεμόνα εκείνης της εποχής, πόσο μάλλον έναν νεαρό μονάρχη όπως ο Αλέξανδρος.
Ωστόσο, ο Αλέξανδρος κάθε άλλο παρά συνηθισμένος ήταν. Διαθέτοντας τεράστιο θάρρος, εξαιρετική στρατιωτική ικανότητα, επιδέξια διπλωματική δεινότητα και ανυποχώρητη αποφασιστικότητα, ξεκίνησε τη φιλόδοξη εκστρατεία του. Από την άνοδό του στον μακεδονικό θρόνο το 336 π.Χ. έως τον πρόωρο θάνατό του στα 32 του χρόνια το 323 π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος πέτυχε αξιοσημείωτες κατακτήσεις, χαράσσοντας τεράστια εδάφη και ιδρύοντας πόλεις στο πέρασμά του.
«Παρθενώνας της Μακεδονίας»: Tο ανάκτορο που εστέφθη ο Μέγας Αλέξανδρος ανοίγει για το κοινό (ΦΩΤΟ)
Παρόλο που πολλές από αυτές τις πόλεις έχουν χαθεί από τον χρόνο ή παραμένουν άγνωστες, αρκετές αξιόλογες παραμένουν, προσβάσιμες για σύγχρονες επισκέψεις, αν και κάποιες βρίσκονται θαμμένες κάτω από σύγχρονα αστικά τοπία.
1. Αλεξάνδρεια η εν Αρείοις
Η πόλη αυτή ιδρύθηκε το 330 π.Χ. κατά την κατάκτηση της περσικής σατραπείας της Αρίας (σημερινό Αφγανιστάν) από τον Αλέξανδρο και βρισκόταν κοντά στην πρωτεύουσα της επαρχίας, την Αρτακοχάνα, που πιστεύεται ότι αντιστοιχεί στο σύγχρονο Χεράτ. Τα ερείπιά της πιστεύεται ότι βρίσκονται κάτω από τη μεσαιωνική ακρόπολη του σημερινού Χεράτ.
2. Αλεξάνδρεια η Προφθασία
Ιδρύθηκε το 330 π.Χ. στην Ντραγγιάνι, νότια της Φράντα (σημερινή Φαράχ, Αφγανιστάν), βόρεια του ποταμού Ετυμάνδρου (σημερινή Χελμάντ), και υπάρχουν ελάχιστα έγγραφα σχετικά με την ίδρυσή της.
3. Αλεξάνδρεια η εν Αραχωσία
Ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του από την Άρια στο Ντραγκάν (περιοχή μεταξύ του σημερινού Ιράν και του Αφγανιστάν) και στη συνέχεια στην Αραχωσία, κοντά στους πρόποδες του Ινδικού Καυκάσου (Hindu Kush), το χειμώνα του 330-329 π.Χ. Αν και η ακριβής τοποθεσία και οι λεπτομέρειες του οικισμού της παραμένουν ασαφείς, πολλοί ερευνητές την ταυτίζουν με τη σημερινή Κανταχάρ του Αφγανιστάν.
4. Αλεξάνδρεια η Εσχάτη ή παρά τον Ιαξάρτην
Ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο το 329 π.Χ. στα Σογδιανά, κοντά στη Μαρακάντα (σημερινή Σαμαρκάνδη, Ουζμπεκιστάν), όταν συνάντησε τον ποταμό Ιαξάρτη. Αμυντικοί λόγοι ώθησαν στην ίδρυσή της, πιθανώς μετονομάστηκε από τον Σέλευκο τον Νικάτορα μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου. Η πόλη βρίσκεται κοντά στην τατζικική πόλη Khudzad (πρώην Leniband).
5. Αλεξάνδρεια η επί του Καυκάσου
Η πόλη αυτή ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο το 327 π.Χ., καθώς περνούσε από τη Βακτρία και εισερχόταν στην Ινδία, στην περιοχή της Παροπαμισάδας, νότια της Βακτρίας. Εγκαταστάθηκε με ντόπιους κατοίκους και βοηθητικό στρατιωτικό προσωπικό και βρίσκεται κοντά στο σημερινό Μπαγκράμ του Αφγανιστάν.
6 – 7. Αλεξάνδρεια Νίκαια και Αλεξάνδρεια Βουκέφαλος
Μετά τη νίκη του στον ποταμό Υδάσπη το 326 π.Χ., ο Αλέξανδρος ίδρυσε δύο πόλεις, τη Νίκαια και τον Βουκεφάλα (σημερινό Γκελούμ, Πακιστάν), στις απέναντι όχθες του ποταμού. Την κατασκευή επέβλεπε ο Κρατερός, και οι μουσώνες απαιτούσαν ταχείες επισκευές.
8. Αλεξάνδρεια η παρά τον Ακεσίνην ποταμόν ή παρά τον Ινδόν
Το 325 π.Χ., ο Αλέξανδρος ίδρυσε μια πόλη κοντά στον ποταμό Ακεσίνη (σημερινό Χενάμπ, Πακιστάν), υπό την επίβλεψη του Ηφαιστίωνα, αν και το όνομά της είναι άγνωστο. Κατοικημένη κυρίως από ντόπιους και μερικούς μισθοφόρους, θα μπορούσε να είναι η πόλη που αναφέρει ο Διόδωρος ότι βρισκόταν στη συμβολή του Ακεσίνη με τον Ινδό, που πιθανώς ταυτίζεται με το σημερινό Ουτς Σαρίφ του Πακιστάν.
9. Αλεξάνδρεια η Ωπιανή
Με εντολή του Αλεξάνδρου το 326/325 π.Χ., ο Κρατερός οχύρωσε την πρωτεύουσα των Μοσχοβιτών, μετονομάζοντάς την σε Αλεξάνδρεια και τοποθετώντας εκεί φρουρά.
10. Αλεξάνδρεια Ραμπάκια
Το 325 π.Χ., ο Αλέξανδρος ανακατασκεύασε τη Ραμπάκια, την πρωτεύουσα των Ορετικών, μετονομάζοντάς την σε Αλεξάνδρεια. Βρίσκεται στο σημερινό Μπέλα, στο Μπαλουχιστάν.
11. Αλεξάνδρεια η εν Καρμανία
Ιδρύθηκε το 325 π.Χ. στο σημερινό Ιράν, κοντά στο Κέρμαν.
12. Αλεξάνδρεια η εν Σουσιανή
Χτίστηκε το 324 π.Χ. για να αντιμετωπίσει ζητήματα άρδευσης κοντά στις εκβολές των ποταμών Ευφράτη και Τίγρη. Αργότερα μετονομάστηκε σε Σελεύκεια η στο Ελαίο και άκμασε μέχρι την εποχή των Σασσανιδών.
Επιπλέον, υπάρχουν πολλές άλλες πόλεις με το όνομα Αλεξάνδρεια, με αβέβαιη τεκμηρίωση ή συγκεχυμένες πληροφορίες:
– Αλεξάνδρεια στη Μακεδονία ή τη Θράκη (ή τον Μελανό κόλπο), που ενδεχομένως αντανακλά την ίδρυση των Φιλίππων ή της Αλεξανδρούπολης στη Θράκη.
– Αλεξάνδρεια στο Γρανικό ή στην Τρωάδα.
– Αλεξάνδρεια κοντά στην Ισσό ή στην Κιλικία, ενδεχομένως στην Αλεξανδρέττα ή στο Ισκεντερούν.
– Αλεξάνδρεια στην Αυξώς ή Οξέα, ενδεχομένως ταυτόσημη με το σημερινό Καρσί του Ουζμπεκιστάν.
– Αβέβαιες πόλεις που πιθανώς ονομάζονταν Αλεξάνδρεια κατά τους ελληνιστικούς χρόνους και αργότερα ονομάστηκαν Αντιόχεια ή Σελεύκεια, όπως η Αλεξάνδρεια στη Μαργιάνα (Τουρκμενιστάν), η Αλεξάνδρεια η Περσική (πιθανώς Αντιόχεια της Πέρσης), η Αλεξάνδρεια στον ποταμό Τίγρη (ταυτίζεται με τη Σελεύκεια στον Τίγρη), η Αλεξάνδρεια στη Σκυθία, η Αλεξάνδρεια της Μεσοποταμίας και η Αλεξάνδρεια του Λάτμον.
