Τζορτζ Όργουελ: ο άνθρωπος πίσω από το «1984»

O Έρικ Άρθουρ Μπλερ (25 Ιουνίου 1903 – 21 Ιανουαρίου 1950), γνωστότερος ως Τζορτζ Όργουελ, είναι μια από εκείνες τις ευρέως γνωστές μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας, οι οποίες πέρασαν από τη γενικότερη αποδοχή των έργων τους από το αναγνωστικό κοινό σε μια σχεδόν pop μορφή δημοφιλίας.

Αυτό οφείλεται στο ότι ο Τζορτζ Όργουελ με το 1984 αλλά και τη Φάρμα των Ζώων, αλλά και άλλοι συγγραφείς της εποχής του, όπως ο Χάξλεϊ με τον Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο και ο Ζεμιάτιν με το Εμείς, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου σε μια εποχή κλυδωνιζόμενη από τα πολιτικά πάθη και τις ταξικές ανισότητες. Έτσι, τα έργα τους δεν επικεντρώνονταν μόνο σε μια φανταστική περιγραφή μιας μελλοντικής δυστοπίας που επρόκειτο να έρθει, αλλά ταυτόχρονα εξέφραζαν κάποιους βαθύτερους πολιτικούς προβληματισμούς.

Όμως, ο Όργουελ ήταν γραφτό να μείνει στην ιστορία ως ο δημοφιλέστερος από τους παραπάνω συγγραφείς. Αυτό γιατί σε εκείνη την εποχή όπου τα ιδανικά περί «αλλαγής του κόσμου» προδίδονταν και οι άνθρωποι κουρασμένοι από τους πολέμους και την κοινωνική διάσπαση έψαχναν πολλές φορές αυτόκλητους σωτήρες, ο Όργουελ δεν δίστασε να καυτηριάσει τα φαινόμενα αυτά τόσο λογοτεχνικά, όσο και με τη συγγραφή πολιτικών δοκιμίων, ερχόμενος αρκετές φορές σε ρήξη με πολλούς στρατευμένους διανοούμενους της εποχής του.

Πιο συγκεκριμένα ο αντι-ολοκληρωτιστής Όργουελ θέλησε να θέσει τα θεμέλια μιας νέας «δυνατής-υπερβασιακής» Αριστεράς. Δηλαδή μιας Αριστεράς αρκετά πιο λαϊκής που θα έθετε το δημοκρατικό πρόταγμα στην πραγματική του ιστορική ουσία, όπως δηλαδή αυτό εμφανίζεται σε κάθε χώρα ξεχωριστά, και όχι με σκοπό να επιβάλλει μια ολοκληρωτική μορφή γραφειοκρατικής εξουσίας.

Σκοπός του ήταν να θεσπίσει ως «κοινωνικό κώδικα» τη λαϊκή «κοινή ευπρέπεια» (common decency) που αποτελούσε, κατά αυτόν, το θεμέλιο της εργατικής ηθικής και της συνείδησης του προλεταριάτου. Αυτή βασιζόταν στον σεβασμό της φύσης, την καλόπιστη σχέση με τους συνανθρώπους και τη «διαισθητική επίγνωση» της ανθρώπινης αξίας, μέσα σε ένα κοινοτικό πλαίσιο, όπου θα άκμαζε μια λαϊκή και όχι μαζική κουλτούρα.

Με αυτόν τον τρόπο ήθελε να τονίσει ότι το άτομο, παρότι δεν δύναται να υπερβεί πλήρως τα αισθήματα αγάπης και μίσους που νιώθει, μπορεί εντούτοις, ως έναν βαθμό, να τα αναγνωρίσει ως παράγοντες που «δηλητηριάζουν» την κριτική του ικανότητα και να βρει τρόπους ώστε να τα υπερβεί, πράγμα που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσω της «κοινής ευπρέπειας».

Ο Όργουελ, βέβαια, επικέντρωσε τις δυνάμεις του σε αυτήν την προσπάθεια με σκοπό την προάσπιση, συν τοις άλλοις, της ανεξάρτητης σκέψης από τη μέγγενη της μονολιθικής «ιδεολογίας», έχοντας ως στόχο να αντιπαρατεθεί και σε ένα άλλο φαινόμενο που άρχισε να αναδύεται εκείνα τα χρόνια, δηλαδή τον πολιτικό απομονωτισμό και την ιδιώτευση, που ακολουθούσαν ως τακτική αρκετοί διανοούμενοι της εποχής του.

Έτσι, με βάση τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό γιατί επιθυμούσε μέσω μιας πιο απλής γλώσσας να εκφράσει τη «δημοκρατική λαϊκότητα» των απλών ανθρώπων, χωρίς επιτηδεύσεις και χωρίς τη διαμεσολάβηση μιας περίπλοκης «νέας ομιλίας» (new speech). Όπως ήταν η επιθυμία κάποιων «διανοούμενων» της εποχής του, οι οποίοι γοητευμένοι από τον ολοκληρωτισμό του «ενός κόμματος» και τον βιομηχανικό εκσυγχρονισμό, θεωρούσαν την ηθική του εργάτη «αστική» καθώς και τον ίδιο, πολλές φορές, ως ένα απλό πολιτικό εργαλείο.

Τα «λησμονημένα» πολιτικά κείμενα του Όργουελ

Κλείνοντας, λόγω αυτών των ιδιαιτεροτήτων της σκέψης του, γίνεται κατανοητό ότι η αναφορά του Όργουελ στον «Μεγάλο Αδερφό» και στη «νέα ομιλία» δεν ήταν απλά ένα προϊόν μυθοπλασίας. Αντιθέτως, αποτέλεσε μια λογοτεχνική μορφή έκφρασης των βαθύτερων πολιτικών του προβληματισμών τόσο για τα κακώς κείμενα της εποχής του, όσο και για τις απολήξεις των διάφορων «ολοκληρωτικών λύσεων» που προβάλλονταν τότε ως εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις.

Διαβάστε επίσης: