«Δεν ωφελεί να κατηγορείς τον καθρέπτη, αν αυτό που είναι στραβό, είναι το πρόσωπό σου»
[dropcap size=big]Σ[/dropcap]υγγραφέας, μυθιστοριογράφος και δραματουργός, πρωτεργάτης του κριτικού ρεαλισμού και υποστηρικτής της λογοτεχνίας ως καθρέπτη της πραγματικότητας. Σουρεαλισμός και ρομαντισμός, γκροτέσκο και μακάβριο φιλτράρονται με την ίδια ευκολία από την πένα του Ουκρανού Νικολάι Γκόγκολ, με έργα όπως οι «Νεκρές Ψυχές», «Το Πορτρέτο» και το «Ημερολόγιο ενός Τρελού» να προσδιορίζουν το συγγραφικό του κύρος. Όπως ο Ντοστογιέφσκι στο «Έγκλημα και Τιμωρία», ο Τσέχοφ στον «Γλάρο» και ο Ναμπόκοφ στο «Δώρο», έτσι και ο Γκόγκολ χρησιμοποιεί την αναπαράσταση της καθημερινότητας ως καμβά πάνω στον οποίο διαγράφει τις λεπτές και μετρημένες του πινελιές, δοσμένες πάντα με προσοχή και ακρίβεια. Ο Γκόγκολ, όμως, βουτά το πινέλο του στο μελανοδοχείο του μύθου και της παράδοσης, των ουκρανικών παραμυθιών και θρύλων, ενισχύοντας τον σκελετό των έργων του με στοιχεία που ακροβατούν μεταξύ πραγματικότητας και κατασκευής. Ένα τέτοιο έργο, είναι ο «Βίι».
[dropcap size=big]Μ[/dropcap]ε υπόβαθρο μια μεσαιωνική ουκρανική επαρχία, όπου η θρησκεία αντιπαραβάλλεται με την προκατάληψη και η διαύγεια σκέψης με την συσκότιση, ο φοιτητής και φιλόσοφος Khoma καλείται να διαβάσει τους μεταθανάτιους ψαλμούς προς την νεκρή κόρη ενός πλούσιου Κοζάκου για τρεις νύχτες. Κάθε νύχτα έρχεται αντιμέτωπος με το άψυχο, ξεσκέπαστο πρόσωπο της κοπέλας μέσα στην σπασμένη εκκλησία με τα καλειδοσκοπικά βιτρό. Κάθε νύχτα δοκιμάζεται όχι μονάχα η πίστη και η θέληση του Khoma, μα και η ίδια η αντίληψή του για το τι ξεφεύγει από το άυλο στο υλικό, αν ο φόβος μπορεί να λάβει μορφή και υπόσταση. Σχεδιάζοντας έναν κύκλο από κιμωλία στα ξύλινα σανίδια της εκκλησίας, ο Khoma προστατεύεται από τους τρόμους και τα δαιμόνια που πλέουν εκτός και εντός του νου του, κερδίζοντας για δύο συνεχόμενες νύχτες την ασφάλεια ενός νηφάλιου λογισμού. Ενός λογισμού, ωστόσο, που όπως και οι τρίχες στο κεφάλι του, έχουν αρχίσει να κλονίζονται και να αποχρωματίζονται.
Την τρίτη νύχτα, όμως, έρχεται ο Βίι. Και ο τυφλός Βίι μπορεί να δει.
[dropcap size=big]Ρ[/dropcap]ιζωμένα στην σύγκρουση του Χριστιανισμού και του Παγανισμού, στις ασύμμετρες πνευματικές εκφάνσεις του γοτθικού, τα έργα του Γκόγκολ μεταμορφώνουν τους ανθρώπους σε γεωμετρικές καρικατούρες, κινούμενες σ’ έναν κόσμο, όπου το αγνό συνυπάρχει με το σάπιο, το όμορφο με το νεκρό. Έναν κεκλιμένο, κορεσμένο κόσμο που συνθλίβει το απαγορευμένο και ταμπού με μια ακόρεστη επική οργή.
