Η τούρκικη σειρά Ethos αλλάζει όσα ξέραμε μέχρι τώρα για τις τούρκικες σειρές
Από τις τούρκικες σαπουνόπερες στο σύγχρονο Ethos
Όταν γίνεται λόγος για κάποια τουρκική σειρά το μυαλό των περισσότερων από εμάς πηγαίνει σε σαπουνόπερες, που για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα έκαναν θραύση στην ελληνική τηλεόραση. Έμοιαζαν σαν τη συνέχεια των άλλων, πολύ επιτυχημένων λατινοαμερικάνικων σίριαλ, σίγουρα βέβαια με τις τούρκικες παραγωγές να είναι πολύ ανώτερες και τους ηθοποιούς να καταθέτουν πολύ καλύτερες ερμηνείες.
Κάποιες από τις σειρές αυτές επένδυαν στην κλασική συνταγή: έρωτες, δράμα, απιστίες, άνθρωποι που έρχονται από το παρελθόν για να «ταράξουν» το παρόν, οικογενειακές ιστορίες. Κάποια άλλα ξέφευγαν κάπως. Ομολογώ πως είχα βρει το δικαστικό δράμα Karadayi άκρως ενδιαφέρον και πολύ διαφορετικό από τις υπόλοιπες σειρές. Σήμερα, πάντως, φαίνεται πως οι Τούρκοι δημιουργοί στρέφονται και σε πιο μοντέρνες φόρμες∙ σ’ αυτό έχει βοηθήσει σίγουρα και η λειτουργία των μεγάλων ηλεκτρονικών πλατφορμών, όπως το Netflix.
Έτσι, μόλις λίγους μήνες πριν, έκανε πρεμιέρα, σκηνοθετημένη από τον Berkun Oya, η σειρά Ethos ή στα τούρκικα Bir Başkadır που σημαίνει «είναι κάτι διαφορετικό». Οι δημοσιογράφοι, τουλάχιστον του εξωτερικού αλλά και Έλληνες[1], μιλούν για μια σειρά πρωτοποριακή για τα τούρκικα δεδομένα. Θα έλεγα και για τα ελληνικά. Δεν πάνε πολλά χρόνια που το ΕΣΡ επέβαλε πρόστιμο για φιλί ανάμεσα σε άνδρες που προβλήθηκε σε ελληνική σειρά.
Oι δύο κόσμοι της Τουρκίας
Το Ethos καταπιάνεται με όλα εκείνα τα θέματα που αφορούν την Τουρκία του 2020. Άνθρωποι διαφορετικοί, που προέρχονται από άλλους κόσμους, συναντώνται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, μέσα από τις προσωπικές τους ιστορίες. Μια νεαρή κοπέλα και η πρωταγωνίστρια της σειράς, η Μεριέμ, που ζει στα φτωχά προάστια της Κωνσταντινούπολης με τον αδερφό της και την οικογένειά του και λιποθυμά χωρίς προφανή λόγο, μια ψυχίατρος που παλεύει με την αντιμεταβίβαση και με την αποστροφή της προς τη μαντίλα, μια ακόμη ψυχίατρος με κουρδική καταγωγή, μοντέρνα αλλά εξοικειωμένη με την μαντίλα, ένας φαινομενικά επιφανειακός playboy, μια επιζήσασα βιασμού, ένας ιερατικός ηγέτης, ο Χότζα και η ομοφυλόφιλη κόρη του, ένας νεαρός φαν του Γιούνγκ που πασχίζει να εκφράσει τον έρωτά του.
Σαν πέτρες από ψηφιδωτό, οι ήρωες της σειράς δημιουργούν μέσα από τα μάτια του Oya μια πλοκή που αναδεικνύει τους δύο κόσμους της Τουρκίας. Μα έχει η Τουρκία δύο κόσμους; Έχοντας στο μυαλό μας την εικόνα των επικών σειρών, όπως αυτή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, ή άλλων, με φόντο τα πλούσια σπίτια στις όχθες του Βοσπόρου, πιθανόν να μην σκεφτόμασταν τίποτα πέρα από αυτές τις απαστράπτουσες, μα κλισέ ιστορίες. Όμως στην Τουρκία της πολυετούς δικτατορίας του Ερντογάν, η πόλωση ανάμεσα σε «ανατολή» και «δύση» είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Η «ενόχληση» της ψυχιάτρου Πέρι για τη μαντίλα της Μεριέμ, η χρήση πανάκριβων και υψηλής τεχνολογίας συσκευών στο σπίτι της οικογένειάς της, σε αντίθεση με την απαρχαιωμένη τηλεόραση της πρωταγωνίστριας, στην οποία παρακολουθεί μια δημοφιλή σαπουνόπερα, το λουξ γυμναστήριο και τα μαθήματα γιόγκα που έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν οι «μοντέρνοι» χαρακτήρες της σειράς, ενώ στα φτωχά προάστια η άσκηση γίνεται με μπουκάλια παραγεμισμένα με άμμο αντί για βάρη, σίγουρα δεν επιλέχθηκαν τυχαία. Ομοίως και οι Τούρκοι δημοσιογράφοι χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα, σε αυτούς που επαινούν τη σειρά και σ’ αυτούς που θεωρούν ότι λέει πολλά για το τίποτα, καθώς καμία πόλωση, ιδιαίτερα πολιτισμική, δεν υπάρχει κατά την γνώμη τους[2].
Αξίζει το Ethos της προσοχής μας;
Για κάθε νέα σειρά, ακόμη κι αν κυκλοφορεί στα μέσα ως δημοφιλής, τίθεται το ερώτημα αν αξίζει να την παρακολουθήσουμε. Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα στοιχεία που, αν πληρούνται, μπορούμε να απαντήσουμε καταφατικά. Το σενάριο, η σκηνοθεσία, η φωτογραφία, οι ερμηνείες, αν είναι καλοδομημένα ή ακόμη καλύτερα και εμπνευσμένα, συνθέτουν ένα δημιούργημα που σίγουρα δεν είναι χαμηλής ποιότητας. Ας περάσουμε όμως σε ένα άλλο ερώτημα. Μας ενδιαφέρει να δούμε μια σειρά για τη σύγχρονη Τουρκία; Θα έλεγα πως, αν μας ενδιαφέρει μια σειρά για έναν κόσμο που δεν υπάρχει, για παράδειγμα του Game of Thrones, γιατί να μη μας ενδιαφέρει μια σειρά για μια χώρα με την οποία γειτνιάζουμε;
Η πραγματική κατάσταση στην σύγχρονη Τουρκία, αν μη τι άλλο, δεν μοιάζει καθόλου με εκείνη των επικών εποχών των Σουλτάνων και των υπερπολυτελών ζωών τους. Κι επειδή ακόμη και για το Ethos άκουσα πως προσπαθεί να κάνει «προπαγάνδα» (αλήθεια με ποιον τρόπο;) θα έλεγα χωρίς καμία αμφιβολία πως, αν ανοίξουμε λιγάκι τα μάτια και τα μυαλά μας και προς άλλους πολιτισμούς και κοινωνίες πέρα από τον δικό μας, σίγουρα χαμένοι δεν βγαίνουμε.
Κείμενο: Ανθή Γιάγκα (Lavart)
[1] Νέδος., Β., (2020). Τουρκικό ‘’Ethos’’, ελληνικό ημίφως, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ:
[2] Ertan, N., (2020). Top Netflix Drama lays open Turkish divides, Observatoire de la Turquie contemporaine, διαθέσιμο εδώ:
Περισσότερα νέα για σειρές διαβάστε εδώ
