Το δίλημμα των φυλακισμένων

Δίλημμα (ουδέτερο): η κατάσταση στην οποία βρίσκεται κάποιος όταν έχει δύο ή περισσότερες επιλογές, που όμως είναι και οι δύο αβέβαιες, ή παρουσιάζουν και οι δύο δυσκολίες

Το δίλημμα των φυλακισμένων

Δύο ληστές συνελήφθησαν για μία ληστεία τράπεζας και τοποθετήθηκαν σε ξεχωριστά κελιά απομόνωσης. Και οι δύο ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την προσωπική τους ελευθερία παρά για την ευημερία του συνεργού τους. Ένας έξυπνος εισαγγελέας τούς κάνει την εξής προσφορά: «Μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα στο να ομολογήσετε και στο να σιωπήσετε. Εάν ομολογήσετε και ο συνεργός σας παραμείνει σιωπηλός, θα απορρίψω όλες τις κατηγορίες εναντίον σας και θα χρησιμοποιήσω την ομολογία σας για να εξασφαλίσω ότι ο συνεργός σας θα μπει για μεγάλο χρονικό διάστημα στη φυλακή.

Ομοίως, εάν ο συνεργός σας ομολογήσει και εσείς παραμείνετε σιωπηλοί, θα αφεθεί ελεύθερος και θα μπείτε εσείς στη φυλακή. Εάν και οι δυο ομολογήσετε, θα έχουμε δύο καταδίκες, αλλά θα φροντίσω να έχετε πρόωρη αποφυλάκιση. Σε περίπτωση που σιωπήσετε και οι δύο, θα αναγκαστώ να συμβιβαστώ αποδίδοντας κατηγορίες μόνο για κατοχή όπλου, επομένως η ποινή θα είναι πολύ μικρή. Εάν επιθυμείτε να ομολογήσετε, πρέπει να αφήσετε ένα σημείωμα στον δεσμοφύλακα πριν την επιστροφή μου αύριο το πρωί».

Το «δίλημμα» των φυλακισμένων που αντιμετωπίζεται εδώ είναι πως ό,τι κι αν κάνει ο άλλος, για τους ίδιους είναι καλύτερο να ομολογήσουν από το να παραμείνουν σιωπηλοί. Ωστόσο, το αποτέλεσμα που ακολουθεί όταν ομολογήσουν και οι δύο είναι χειρότερο για τον καθένα από το αποτέλεσμα που θα ακολουθούσε εάν είχαν σιωπήσει και οι δύο. Ο γρίφος αντανακλά τη διαμάχη μεταξύ της ατομικής λογικής και της συλλογικής λογικής. Μία ομάδα της οποίας τα μέλη δρουν με βάση το προσωπικό συμφέρον μπορεί να καταλήξει πολύ χειρότερα από μία ομάδα της οποίας τα μέλη δρουν αντίθετα στο προσωπικό συμφέρον.

Το να ωφελείς τον εαυτό σου δεν είναι πάντοτε λάθος, φυσικά, όπως και το να ωφελείς τους άλλους εις βάρος του εαυτού σου δεν είναι πάντοτε ηθικά απαιτούμενο. Ωστόσο, στο δίλημμα των φυλακισμένων και τα δύο μέλη προτιμούν το αποτέλεσμα με την αλτρουιστική κίνηση παρά το αποτέλεσμα με την εγωιστική κίνηση.
Οι γρίφοι με τη δομή του διλήμματος των φυλακισμένων συζητήθηκαν αρχικά από τους Merrill Flood και Melvin Dresher το 1950, ως μέρος ερευνών σχετικά με τη «θεωρία των παιγνίων». Ο τίτλος «δίλημμα των φυλακισμένων» και η εκδοχή με τις ποινές των φυλακισμένων οφείλονται στον Albert Tucker, ο οποίος θέλησε να κάνει τις ιδέες των Flood και Dresher πιο προσβάσιμες σε ένα κοινό ψυχολόγων του Stanford.

Δίλημμα των φυλακισμένων: Εφαρμογές στις Επιχειρήσεις

Ένα κλασσικό παράδειγμα που ταιριάζει απόλυτα με το δίλημμα των φυλακισμένων και προέρχεται από τον χώρο των επιχειρήσεων στον πραγματικό κόσμο είναι όταν υπάρχουν δύο βασικοί ανταγωνιστές στην αγορά ενός προϊόντος. Ας μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για την Coca-Cola και την PepsiCo στον τομέα των αναψυκτικών. Αν υποθέσουμε πως η Coca-Cola μειώνει την τιμή του προϊόντος της. Η Pepsi δεν έχει άλλη επιλογή από το να μειώσει κι αυτή την αντίστοιχη τιμή για να μη χάσει μερίδιο στην αγορά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία σημαντική πτώση των κερδών και για τις δύο εταιρείες. Εάν η Pepsi μείνει στην αρχική υπονοούμενη συμφωνία και δεν ρίξει την τιμή, τότε πιθανότατα η Coca-Cola θα κερδίσει μερίδιο στην αγορά πωλώντας περισσότερα προϊόντα.

Δίλημμα των φυλακισμένων: Εφαρμογές στην Οικονομία

Ας υποθέσουμε πως επιθυμείτε να αγοράσετε ένα καινούριο αυτοκίνητο. Τα δύο μέρη της συναλλαγής είστε εσείς και ο πωλητής. Για να είναι και τα δύο μέρη ικανοποιημένα απαιτείται συμφωνία και όχι ακραίες διεκδικήσεις από τη μία ή την άλλη πλευρά, όσον αφορά στην τιμή του προϊόντος. Στην καθημερινή ζωή, τα δύο υποκείμενα μίας συμφωνίας ενδέχεται να είναι αντίπαλα και να μην ενδιαφέρονται καθόλου για την ευημερία των υπολοίπων. Μία σημαντική μείωση της τιμής του αυτοκινήτου θα ικανοποιήσει τον αγοραστή, τον οποίο δεν απασχολεί η ικανοποίηση του πωλητή. Ο πωλητής, από την άλλη, ενδέχεται να υιοθετήσει μελλοντικά μία πολιτική ακαμψίας στις διαπραγματεύσεις, μεγιστοποιώντας τα κέρδη του και οδηγώντας τους αγοραστές στην πληρωμή υπερτιμημένων προϊόντων.

Πώς μπορεί να αποφευχθεί το δίλημμα των φυλακισμένων

Οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν διαφορετικές επίσημες προσεγγίσεις για να τροποποιήσουν τα αποτελέσματα που αντιμετωπίζουν όσοι καλούνται να λάβουν αποφάσεις. Στρατηγικές όπως η κοινή προσπάθεια για επιβολή συνεργατικών μέτρων μέσω των νόμων, η δημοκρατική λήψη αποφάσεων, οι κανόνες και η ακριβής τιμωρητική δράση μπορούν να βοηθήσουν στη μετατροπή πολυάριθμων διλημμάτων σε ευεργετικά αποτελέσματα.

Ένα ωφέλιμο αποτέλεσμα μπορεί να επέλθει διότι η συνεργασία παράγει καλύτερα αποτελέσματα από την αποστασία. Ωστόσο, ενδέχεται να μην είναι ένα ορθολογικό αποτέλεσμα, αφού η απόφαση για συνεργασία μοιάζει παράλογη από την οπτική του ατόμου. Σε μία πιο συμπεριληπτική λογική, πολυάριθμες είναι οι περιπτώσεις στη σημερινή κοινωνία όπου το άτομο φαινομενικά χάνει κάτι, κάνει μία μικρή «θυσία», ωστόσο, το αποτέλεσμα είναι μία καλύτερη μορφή κοινότητας. Επομένως, είναι ένα αποτέλεσμα που μακροπρόθεσμα θα ωφελήσει σημαντικά και το ίδιο το άτομο που παρουσιαζόταν αρχικώς ως «ο χαμένος της υπόθεσης».

Οι ιδέες που αναπτύχθηκαν παραπάνω είναι πιθανό να εξελιχθούν στο μέλλον και να επηρεάσουν τις κοινωνικές ομάδες. Σε γενικές γραμμές, έχουν ως στόχο να ωθήσουν τα άτομα στη μη-λογική επιλογή αποτελεσμάτων που παρέχουν το μέγιστο όφελος για το σύνολο της κοινωνίας.

Διαβάστε επίσης: