Πως καθόρισε ο Guy Bourdin την ιστορία των περιοδικών μόδας;
Η έκθεση κάδρων του Γάλλου φωτογράφου Guy Bourdin παραπέμπει αβίαστα σε εξαιρετικά σύγχρονες εικόνες φωτογραφιών μόδας. Προφανώς, το εμφανές σουρεαλιστικό προσωπικό του ύφος άσκησε σημαντική επιρροή στους μεταγενέστερους συναδέλφους του και δικαίως, αφού εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να είναι απόλυτα αναγνωρίσιμο. Η πλούσια συλλογή του έργου του διαχέεται από έναν επίκαιρο μοντερνισμό, παράλληλο με αυτό της εποχής μας, με μία επισήμανση όμως: ότι, εάν ο ίδιος ζούσε στις μέρες μας παρουσιάζοντας το ίδιο έργο, πιθανότατα μην τον ακολουθούσε η ίδια επιτυχία, εξαιτίας του κινδύνου να χαρακτηριστεί σεξιστική η προσέγγιση του απέναντι στο γυναικείο φύλο. Οι τάσεις της μόδας δεν μένουν ανεπηρέαστες από την τρέχουσα κοινωνική πραγματικότητα και η εποχή μας χαρακτηρίζεται έντονα πλέον από μία αίσθηση έμφυλης εξισορρόπησης. Υπό αυτό το πρίσμα, οι λήψεις του Guy Bourdin ακροβατούν μεταξύ μίας πρώιμης, μερικά φουτουριστικής σύγχρονης φωτογραφίας μόδας για την εποχή του και μίας αναχρονιστικής, στερεοτυπικής παρουσίασης του γυναικείου φύλου για την εποχή μας.
Γεννημένος στο Παρίσι το 1928, με μία δύσκολη παιδική ηλικία, ξεκίνησε τη δημιουργική του πορεία αρχικά ως ζωγράφος. Σε μία έκθεση του έμελλε να συναντήσει τον ήδη αναγνωρισμένο Man Ray. Όντας μεγάλος θαυμαστής του, κατάφερε να τον γνωρίσει καλύτερα μετά από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες και να τον χρίσει μέντορα του. Ο ίδιος ο Man Ray εντόπισε το ταλέντο του, το οποίο και αναγνώρισε ήδη στην πρώτη έκθεση του Guy Bourdin, το 1952. Το 1955, ξεκινάει η μακρόχρονη συνεργασία του με την Vogue French και το ανατρεπτικό του ύφος είναι ήδη ολοφάνερο στις πρώτες δημοσιεύσεις φωτογραφιών του.
H φυσιογνωμία του, ανέκαθεν απόμακρη, δεν τον περιόρισε καλλιτεχνικά, αντίθετα αρέσκονταν στη σοκαριστκή αντίδραση του κοινού του. Ξέφυγε από τα συμβατικά editorials μόδας παρουσιάζοντας φαντασιακές, αισθησιακές ιστορίες, όπου άγγιξε τα όρια του σουρεαλισμού με την περικοπή και σύνθεση εικόνων. Αυτή του η πρωτοτυπία συνοδεύτηκε από έντονα κορεσμένα χρώματα, δίνοντας μία πιο pop αίσθηση στο φόντο του. Η αιρετική του παρουσία στην γαλλική Vogue αρχικά προβλημάτισε, ωστόσο η καλλιτεχνική διαφορετικότητα του έργου του, ήταν φανερά επηρεασμένη από την λογοτεχνία, την ζωγραφική, την ιστορία τέχνης και αυτό ήταν κάτι που επιζητούσε η γαλλική έκδοση του περιοδικού. Η συνεπής συνεργασία του με τη συγκεκριμένη έκδοση για πάνω από 30 χρόνια, ήταν ένδειξη αναγνώρισης της δημιουργικής του αξίας και αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο ώστε να τον εμπιστευτούν αρκετοί σχεδιαστές στην διαφημιστική κάλυψη των συλλογών τους για αρκετά χρόνια.
Ο φακός του σπάνια εστίαζε στην ομορφιά του προσώπου των μοντέλων, ωστόσο το έντονο μακιγιάζ κυριαρχούσε ως μία αίσθηση θεατρικότητας περισσότερο. Κανείς δεν συγκρατεί τα ξεχωριστά πρόσωπα στις φωτογραφίσεις του Guy Bourdin, μοιάζει και ο ίδιος να θέλει να το αποφύγει. Αυτό που θέλει να αναδείξει στο στιγμιότυπο του, δεν είναι η προφανής γυναικεία σαγήνη αλλά ένα παιχνίδι αθωότητας που καταλήγει να κρύβει πάντα ένα υπονοούμενο για ένα ακαθόριστο μυστήριο. Η κατάλληλη τοποθέτηση του θηλυκού κορμιού λειτουργεί ως εργαλείο για τον ίδιο, προκειμένου να εξωτερικεύσει αυτό το πολλά υποσχόμενο μυστήριο, χωρίς να το εκθέτει, ούτε να το απογυμνώνει. Οι σιλουέτες που φωτογραφίζει χαρακτηρίζονται από μία ομοιομορφία που δεν θορυβούν σε ένα φλύαρο περιβάλλον, αλλά αναδεικνύονται κυρίως μέσα από minιmal σκηνικά με ένα χρωματικά κορεσμένο styling.
Ο Guy Bourdin φωτογραφίζοντας διαφημιστικές καμπάνιες κολεξιόν
Ήδη από την δεκαετία του ‘60, ο νεωτεριστής Γάλλος σχεδιαστής παπουτσιών Charles Jourdan, παρά την τάση της εποχής του, προτίμησε τον σουρεαλιστή φωτογράφο Guy Bourdin για τις καμπάνιες του, στην προσπάθεια του να μεταφέρει ένα avant-garde ύφος στην παρουσίαση των συλλογών του. Η επί σειρά ετών συνεργασία τους, απέφερε μία πλούσια συλλογή φωτογραφιών όπου ο Bourdin πειραματίστηκε με νέες τεχνικές που χαρακτήρισαν μετέπειτα το έργο του. Ωστόσο παρέμεινε πιστός σε κάποιες εμμονές τους σε σημείο να χαρακτηριστεί φετιχιστής ή ακόμη και μισογύνης. Συχνά, ακέφαλα μοντέλα σε πανομοιότυπες αφαιρετικές πόζες με μοναδική έμφαση στα κάτω άκρα τους ή ακόμη και μόνο τα κάτω άκρα τους να κυριαρχούν, με μία πρώιμη τεχνοτροπία photoshop δια χειρός Bourdin.
Ο Γαλλικός οίκος μόδας Chloe εμπιστεύτηκε πολλάκις το ιδιαίτερο ταλέντο του Bourdin για την παρουσίαση συλλογών του. Η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών υπήρξε μακράς διάρκειας, διότι υπήρχε ταύτιση στην ανάδειξη μίας σύγχρονης, απελευθερωμένης, φυσικής και ταυτόχρονα θηλυκής γυναικείας παρουσίας. Μάλιστα το 2017, στα πλαίσια επετειακού εορτασμού, ο Γαλλικός οίκος διοργάνωσε την έκθεση «Femininities», προς τιμήν του έργου του Bourdin ως συνολική προσφορά στην καθιέρωση του Chloe Girl. Ακολούθησαν αρκετές παρόμοιες συνεργασίες με ανερχόμενους σχεδιαστές κατά την δεκαετία του ’70, όπως με τον Issey Miyake, Kenzo, Versace. Η σουρεαλιστική του αντίληψη μπορούσε να συμβαδίσει εύκολα με την μοντέρνα εκδοχή περί κομψότητας των δημιουργών, χωρίς να περιστρέφονται αμφότεροι γύρω από περιττές υπερβολές.
Το όνομα του Guy Bourdin αποτελεί σταθμό στην ιστορία της μόδας γιατί κατάφερε να παρουσιάσει ένα προσιτό είδος τέχνης καθώς οι αναγνώστες ξεφυλλίζουν τις σελίδες των περιοδικών μόδας, χωρίς να χρειάζεται να επισκεφθούν κάποιο μουσείο. Με την συνεισφορά του στην art photography, αναβαθμίστηκε η αξία του τρόπου με τον οποίο η μόδα παρουσιάζεται και απευθύνεται στο κοινό της . Το όνομα του φιγουράρει ακόμη και τώρα, σε αρκετές μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις γνωστών μουσείων μοντέρνας τέχνης (Tate London, Moma NY, Somerset House London). Μαζί με τον Helmut Newton, θεωρούνται οι πιο επιδραστικοί φωτογράφοι μόδας της εποχής τους αλλά και μεταθανάτια. Τόσο διαφορετικοί και τόσο αναγνωρίσιμοι, με θαυμαστές και επικριτές, τα ονόματα τους εξακολουθούν να προκαλούν το ενδιαφέρον σε μία εποχή που η αλήθεια της φωτογραφίας δεν μοιάζει σχεδόν σε τίποτα με την δική τους.
Το παρόν άρθρο συντάχθηκε από την Γεωργία Σταυρίδου (Lavart)
Πηγές φωτογραφιών: The Guy Bourdin Estate, Luise Alexander, Vogue UK, Another Mag, Harpers Bazaar, Plastik Mag, Phaidon, Strip Project, Wide walls.
Φωτογραφία εξώφυλλου: Από την συλλογή του Charles Jourdan, φθινόπωρο 1977.
Προσεχώς: Οι 10 τάσεις των ’80s που μας εμπνέουν ακόμη.
