Τι θα ήταν η Αθήνα χωρίς τους Ηπειρώτες;
Φαντάσου μια Αθήνα χωρίς το Ζάππειο, χωρίς το Καποδιστριακό, χωρίς το Πολυτεχνείο, χωρίς το Καλλιμάρμαρο.
Το πνεύμα της φιλαλληλίας υπαγορεύει στον ευεργέτη να στραφεί δημιουργικα εντός του και να ανταποκριθεί στο κάλεσμα της ανάγκης των πολλών.
Απεχθάνεται τις βιαστικές σχεδιασμένες τελετουργίες, που απευθύνονται στο τώρα, στην πρακτικότητα και στην ικανοποίηση την ανυπόμονης πλειονότητας. Επενδύει στο κλασικό, ώστε να ηχεί η πράξη του στην αιωνιότητα, μεριμνόντας στο να δωσει μορφή σε ιδέες, που θα αγαλλιάσουν τη ψυχη μας. Αυτή είναι η έννοια της Ηπειρώτικης ευεργεσίας.
Πόσες φορές αισθανθήκατε δέος αντικρίζοντας και παρατηρώντας κάποια από τα πιο σπουδαία κτίρια στο ιστορικο κέντρο της Αθήνας; Αναρωτηθήκατε ποτέ, πως κατάφερε μια χώρα με μακροχρόνιο προβληματικό οικονομικό υπόβαθρο να αποκτήσει αυτά τα πολυδάπανα αρχιτεκτονικά στολίδια;
Πολλές φορές παρατηρούμε άσκεφτοι τα ιστορικά κτίρια της Αθήνας, λογίζοντας τα εξ’ αρχής ως δεδομένα, όμως τα περισσότερα κτίρια του ιστορικού κέντρου έγιναν απο δωρεές Ηπειρωτών, που θέλησαν να μεριμνήσουν για το μέλλον των Αθηναίων και όχι μόνο, καθώς η ευεργεσία των Ηπειρωτών είναι ενα μεγάλο ιστορικό κεφάλαιο από μόνο του.
Από αρχαιοτάτων χρόνων μπορούμε να δούμε μορφές θεσμοθετημένης και πολύτιμης υπηρεσίας προς την κοινωνία. Αυτή την πολύτιμη υπηρεσία την πρόσφεραν και οι Ηπειρώτες ευεργέτες.
Το φαινόμενο των Ηπειρωτών ευεργετών ακμάζει κατά τον 19ο αιώνα και συνδράμει ολοκληρωτικά στην αναδόμηση του νέου ελεύθερου κράτους.
Αρκετοί Ηπειρώτες αναγκάστηκαν να γίνουν απόδημοι εξαιτίας της Τουρκοκρατίας της φτώχιας και των κακουχιών, που επικρατούσαν στην Ήπειρο. Ως δημιουργικοί άνθρωποι κατάφεραν να ακμάσουν και να δημιουργήσουν οικονομικές και πνευματικές σχέσεις με ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Ίδρύσαν εμπορικά πρακτορεία, εμπορικούς και τραπεζικούς οίκους και στη συνέχεια νοσοκομεία και σχολεία.
Εκτός από την σταθερή στήριξή τους στην ανάπτυξη των γραμματων (Τα Γιάννεννα µαζί µε την Μοσχόπολη και την Κωνσταντινούπολη, έπλασαν την ιδεολογία της µετατροπής του Γένους σε Έθνος. Ήταν κέντρο του Νεοελληνικού διαφωτισµού και την εθνικής αυτογνωσίας) επένδυσαν σε κάθε μορφή ευποιίας, που θα βοηθούσε το τότε ανεξάρτητο νεολληνικό κράτος.
Παρέμειναν στο σύνολό τους άγαμοι, έζησαν αφανής, βιώνοντας έντονα και συνεχώς την αγάπη προς την γενέθλια γή τους και είχαν τον αμέρωτο καημό να τη δούν μια μέρα ελεύθερη.
Κάποτε γράφτηκε πως «αι Αθήναι χρωστούν το άριστον και ωφελιµότατον αυτών κόσµον εις την Ήπειρον» και ακόμη και σήμερα εν μέρη αποδεικνύεται.
Ευεργεσίες:
1.Την ίδρυση του Σταδίου –το «Καλλιμάρμαρο»- από τον Γεώργιο Αβέρωφ εκ Μετσόβου.
2.Η Ακαδημία και του Αστεροσκοπείο δημιουργήθηκε από τον Γεώργιο και Σίμο Σίνα.
3. Το Πολυτεχνείο από τους Γ. Αβέρωφ –Μιχαήλ Τοσίτσα και Νικόλαο Στουρνάρα.
4. Μετσοβιτών δημιούργημα είναι και το Ωδείο Αθηνών και το Αρχαιολογικό Μουσείο (της Ελένης Τοσίτσα), όπως και το κτίριο των φυλακών Αβέρωφ, η στρατιωτική σχολή Ευελπίδων.
5. Ο Γιαννιώτης Ιωάννης Δομπόλης ίδρυσε το Πανεπιστημίο στην Αθήνα με την επωνυμία «Καποδιστριακόν», προς τιμή του μεγάλου ανδρός και φίλου του Ιωάννη Καποδίστρια.
6. Ο Κωνσταντίνος Ζάππας το Ζάππειο.Ο ίδιος ιδρύει και το Ζάππειο Παρθεναγωγείο.
7. Στη χορεία των Βορειοηπειρωτών Ευεργετών ανήκει και ο Χρηστάκης Ζωγράφος ιδρυτής των Ζωγραφείων Ιδρυμάτων.
8. Η Κορυτσά πρόσφερε τον Ιωάννη Μάγκα, από την περιουσία του οποίου χτίστηκε το Μέγαρο Μεγάλου Αλεξάνδρου (Πλατεία Ομονοίας), το Μπάγκειον.
9.Η Ριζάρειος Σχολή, όνειρο ζωής του Μάνθου Ριζάρη από το Μονοδένδρι πραγματώνεται από τον αδελφό του Γεώργιο.
10.Το Ορφανοτροφείο Χατζηκώστα στην Αθήνα από τον Γεώργιο Χατζηκώστα.
11.Το Ορφανοτροφείο Γεωργίου Σταύρου στα Γιάννενα έργο του μεγάλου Ευεργέτη, που ίδρυσε το πρώτο πιστωτικό ίδρυμα της χώρας και το διοίκησε για 27 έτη. Ενώ ο ίδιος μαζί με το Ζώη Καπλάνη και τους Ζωσιμάδες έβαλαν το κεφάλαιο για τη δημιουργία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
12.Ο Απόστολος Αρσάκης παραχωρώντας στην «Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία» την ευθύνη της ίδρυσης του Αρσακείου Παρθεναγωγείου στην Αθήνα.
13.Ο Ζώης Καπλάνης Ιδρύει στα 1798 την Καπλάνειο Σχολή και τη θέτει υπό τη διεύθυνση του Αθανάσιου Ψαλίδα.
Βέβαια, θα πρέπει να αναφέρουμε και τις γυναίκες ευεργέτιδες των Ιωαννίνων που συνέχισαν αυτό το σημαντικό έργο:
Τζαβέλλα Ισμήνη, Χατζή Αικατερίνη,, Σαλαμάγκα Ηλέκτρα, Γοργόλη Παρασκευή, Βλάχα Μαρία, Καστρισόγια Ελισάβετ, Παπάζογλου Αγγελική, Τοσίτσα Ελένη, Ζωγράφου Ελένη, Ζώτου Αγγελική, Γεροκοστοπούλου Σεβαστή, Χατζή Στεφανία, Βίμπλη Βιολέτα, Δαγκλή Βασιλική, Καλούδη Νίκη, Μολυβάδα Πολυξένη, Κόνη Ειρήνη, Πασχίδη Έλλη…και τόσες άλλες.
Δείτε μερικά από τα ιστορικά κτίρια που δε θα υπήρχαν στην αγκαλιά της Αθήνας χωρίς τους Ηπειρώτες ευεργέτες.
Διαβάστε περισσότερα:
Κείμενο: Αγγέλικα Αγόρα
