Το παρόν μοιάζει δυστοπικό για την τέχνη η οποία είναι αναγκαία στην ζωή μας. Πώς μπορεί να λειτουργήσει το δίπολο τέχνη και πανδημία;
Η τέχνη ήταν, είναι και θα είναι σημαντικό κομμάτι της ζωής μας. Ακόμα και μέσα σε αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο που διανύουμε παγκοσμίως, η καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί μία σταθερά, η οποία δεν μεταβάλλεται όσο κι αν μοιάζει να φθίνει. Όλοι όσοι θέλουν να έχουν την τέχνη στη ζωή τους, σαν αποδέκτες, είναι τυχεροί γιατί το παρελθόν είναι γεμάτο υπέροχες δημιουργίες, φανταστικά έργα τέχνης, βιβλιοθήκες ιδεών και έμπνευσης που δεν εξαντλούνται ποτέ. Ειδικότερα στην σύγχρονη εποχή, η προσβασιμότητα της τέχνης είναι τόσο άμεση για τον περισσότερο κόσμο που μπορούμε να πούμε ότι η πανδημία, ευτυχώς, δεν μας στέρησε την βασική επαφή μας με τις εικαστικές τέχνες, την μουσική ή τον κινηματογράφο. Όλα αυτά βέβαια, από την απόσταση που δημιουργείται ανάμεσα σε εμάς και το έργο από την οθόνη του υπολογιστή μας. Η άμεση επαφή με την τέχνη, όπως η επίσκεψη σε ένα μουσείο ή μία μουσική συναυλία, δεν συγκρίνεται σε καμία περίπτωση με την επαφή που μας επιτρέπεται να έχουμε μέσω της τεχνολογίας. Ωστόσο, είναι ένα μικρό παράθυρο επαφής με την τέχνη το οποίο συγκρατημένα εκτιμούμε.
Η άλλη πλευρά της καλλιτεχνικής δημιουργίας, οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, έχουν διαφορετική άποψη για όλα αυτά. Όχι μόνο ως αποδέκτες αλλά και ως δημιουργοί, οι σύγχρονοι καλλιτέχνες είναι ανάμεσα σε αυτούς που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες τον τελευταίο χρόνο. Αρχικά, υπάρχει το πρόβλημα της επιβίωσης, κάτι που φαντάζει αδύνατο αν δεν μπορείς να εργαστείς πάνω στο αντικείμενο σου, αν δεν σου δίνεται ο «χώρος» να δράσεις ως καλλιτέχνης. Τα κέντρα του πολιτισμού είναι σε αδράνεια, οι καλλιτέχνες και οι άνθρωποι που εργάζονται στον χώρο της τέχνης βρίσκονται σε μία αναμονή πολλών μηνών η οποία έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ζωή τους. Αν βάλουμε στην άκρη, έχοντας το όμως πάντα στο μυαλό μας, το πόσο δύσκολη είναι η οικονομική κατάσταση των καλλιτεχνών, μένει να σκεφτούμε πόσο δύσκολο είναι επίσης να αναγκάζεσαι να αποχωριστείς την τέχνη σου. Πολλοί καλλιτέχνες δεν έχουν χώρο να εργαστούν, δεν έχουν μέρη να παρουσιάσουν την δουλειά τους και στερούνται ακόμα και την καλλιτεχνική δημιουργία, όταν αυτή απαιτεί δημόσιο χώρο ή επαφή με το κοινό. Πολλοί καλλιτέχνες, παρά τις δυσκολίες της χρονιάς που πέρασε, συνέχισαν να δουλεύουν και να παράγουν έργο εναρμονίζοντας κατά κάποιο τρόπο το δίπολο τέχνη και πανδημία. Μιλάμε για ανθρώπους των οποίων το έργο και ίσως η θέση στον χώρο της τέχνης τους έδωσε την ευκαιρία να συνεχίσουν να δρουν, κάτι πολύ δύσκολο να πραγματοποιήσει κανείς εν μέσω πανδημίας. Παρακάτω, θα δούμε τέσσερις καλλιτέχνες που προσπάθησαν να συμβαδίσουν με την κατάσταση. Οι καλλιτέχνες αυτοί, ανάμεσα σε άλλους, έδωσαν το παρόν μέσω της δουλειάς τους σε μία εξαιρετικά δύσκολη χρονιά και μας άφησαν έστω και για λίγο να ελπίζουμε ότι η τέχνη παραμένει η συνδετική ουσία ανάμεσα μας.
Μουσική – Nick Cave & Patti Smith
Δύο από τους πιο αγαπημένους και σημαντικούς σύγχρονους καλλιτέχνες της σύγχρονης μουσικής εμφανίστηκαν μέσα από οθόνες στην ζωή μας μέσα στους τελευταίους μήνες για να μας φέρουν σε επαφή με τις ιδέες τους και να μας μεταδώσουν συναισθήματα. Ο λόγος για την Patti Smith και τον Nick Cave, δύο αρκετά διαφορετικούς καλλιτέχνες που όμως έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, την άμεση και ειλικρινή επικοινωνία με το κοινό τους. Ο Nick Cave οργάνωσε μία μουσική παράσταση στο Alexandra Palace στο Λονδίνο. Στη συγκεκριμένη παράσταση ο καλλιτέχνης ερμήνευσε παλιά και νέα του κομμάτια με την συνοδεία ενός πιάνου, εντελώς μόνος στον χώρο, δημιουργώντας μία ποιοτική σύνδεση ανάμεσα σε αυτόν και τους απομονωμένους θεατές του. Η παράσταση κράτησε περίπου 90 λεπτά και μεταδόθηκε μέσω live streaming στις 23 Ιουλίου 2020. Από την άλλη, η ιέρεια της punk Patti Smith, διατήρησε όπως πάντα μία σταθερή επικοινωνία με το κοινό της μέσω των social media και οργάνωσε μία live streaming μετάδοση για την πρωτοχρονιά. Η παράσταση μεταδόθηκε live από την μεγαλύτερη οθόνη διαφημίσεων της Ευρώπης στο Piccadilly Circus στο Λονδίνο. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την καλλιτέχνιδα Anne Imhof, η οποία διακρίθηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2017.
Φωτογραφία – Jermaine Francis
Στις αρχές του lockdown στο Λονδίνο, ο φωτογράφος Jermaine Francis ξεκίνησε ένα ημερολόγιο για την πορεία της πανδημίας μέσα από τον φωτογραφικό του φακό. Η βασική του ιδέα ήταν να απαθανατίσει την έλλειψη ζωής στους δρόμους της πόλης και το τι συμβαίνει στον κενό αστικό ιστό ενώ όλοι βρίσκονται μέσα. Μετά τα γεγονότα του Μαΐου και την δολοφονία του George Floyd, το τοπίο στο οποίο δρούσε ο καλλιτέχνης άλλαξε δραστικά. Οι κάτοικοι του Λονδίνου ξεχύθηκαν στους δρόμους σε διαμαρτυρίες σχετικά με το “black lives matter”, απαιτώντας φυλετική ισότητα και υποστηρίζοντας τις παγκόσμιες αντίστοιχες κινητοποιήσεις. Έτσι, οι φωτογραφίες του αποτυπώνουν ταυτόχρονα μία άδεια πόλη με ερημωμένους δρόμους, πλάι σε φωτογραφίες ανθρώπων που διαμαρτύρονται στους ίδιους δρόμους. Το έργο του αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική κατάσταση στην Ευρώπη του 2020.
Εικαστικές τέχνες – Raul Ayala
Ο εικαστικός και street artist Raul Ayala έχει ως βάση τη Νέα Υόρκη και δουλεύει κυρίως πάνω σε έργα δημόσιου χαρακτήρα. Για το 2020 εργάστηκε πάνω σε ένα mural στο Manhattan της Νέας Υόρκης σε έναν σημαντικό ιστορικά τοίχο για την τέχνη. Ο τοίχος αυτός ονομάζεται “Bowery graffiti wall” και το πρώτο έργο που φιλοξένησε ήταν του εικαστικού Keith Haring στα 70s. Αυτή η μεγάλης έκτασης επιφάνεια ανήκει στην εταιρεία Goldman Properties, η οποία στοχεύει στην ανάδειξη νέων street artists. Η δημιουργία του mural οργανώθηκε στα πλαίσια της 25ης επετείου για τη δημιουργία της οργάνωσης Groundswell, μίας οργάνωσης που δρα χρόνια στον χώρο της street art και των δημόσιων, καλλιτεχνικών έργων. Το mural εμπεριέχει αναφορές στα κοινωνικά γεγονότα της φετινής χρονιάς και ιδιαίτερα στο κίνημα black lives matter, τις οποίες συνδυάζει με τοπικές, folk διηγήσεις. Στο έργο συμμετέχουν και ορισμένοι ακόμα νέοι καλλιτέχνες οι Gabriela Balderas, Charlize Beltre, Brandon Bendter, Junior Steven Clavijo, Jennifer Contreras, Maria Belen Flores, Hafsa Habib, Cipta Hussain, Karina Linares και Gabriel Pala.
Κείμενο: Αφροδίτη Αυγέρου (Lavart)
