«Νόμος Περί Τέκνων» – Κριτική για το μυθιστόρημα του Ian McEwan
Η Φιόνα Μέι, έγκριτη δικαστικός στο τμήμα οικογενειακών υποθέσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρά διλήμματα που αφορούν τόσο την οικογενειακή της ζωή, μ έναν γάμο σοβαρά πληγωμένο, αλλά και την επαγγελματική της ζωή με μια υπόθεση που θα την κάνει να σκεφτεί βαθιά και να βγει από τα νερά της· ένα αγόρι κοντά στην ενηλικίωση αρνείται να λάβει αίμα λόγω της θρησκευτικής του πίστης, αίμα που θα το βοηθήσει να κρατηθεί στη ζωή. Όλα αυτά θα μπορούσαν να ανήκουν στην πραγματικότητα δεν είναι όμως παρά μυθοπλασία δια χειρός του Βρετανού συγγραφέα Ian McEwan.
Η ιστορία της Φιόνα Μέι μέσα από τις δύσκολες αποφάσεις που καλείται να λάβει ξεδιπλώνεται από τον McEwan σ’ ένα μικρό σε έκταση μυθιστόρημα: Τον Νόμο περί Τέκνων (αγγλικός τίτλος The Children Act). O τίτλος καθόλου τυχαίος και η εξήγηση έρχεται μέσα από τις ίδιες τις σελίδες του βιβλίου, όταν η Μέι ανακοινώνει την απόφαση για τον έφηβο ασθενή, ενώ η ίδια τον έχει συναντήσει αυτοπροσώπως σ’ ένα αποστειρωμένο δωμάτιο νοσοκομείου με μια επαφή μεταξύ τους που καθόλου αποστειρωμένη δεν είναι όμως και που πρόκειται να αλλάξει τη ζωή και των δύο.
Ο ΜcEwan καταπιάνεται σ’ αυτό το μυθιστόρημά του με πολύ λεπτά ζητήματα, απ’ αυτά που μάλλον δε θέλουμε καν να τα σκεφτόμαστε βασανίζοντας το μυαλό μας. Τι συμβαίνει όταν κάποιος άνθρωπος αποφασίζει για το σώμα του, για την ίδια του τη ζωή βάσει των επιταγών της θρησκείας ή της αίρεσης, όπως ο έφηβος ήρωας του μυθιστορήματος; Πότε μπορούμε να θεωρήσουμε πως υπάρχει πραγματική συναίνεση για να δοθεί μια θεραπεία ή να παραλειφθεί κάποια άλλη; Τι περιλαμβάνει η αυτοδιάθεση του καθενός μας; Οι απαντήσεις του McEwan έρχονται δια στόματος Φιόνας Μέι και είναι πράγματι πολύ συγκεκριμένες. Αν και έχουμε να κάνουμε με μυθοπλασία, ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να θολώσει τα νερά, δεν υπεκφεύγει και δεν στρογγυλεύει με αδικαιολόγητους συναισθηματισμούς την πλοκή και τους διαλόγους. Με δημοσιογραφική σχεδόν ακρίβεια εκθέτει τα περιστατικά της υπόθεσης, τη διαδικασία ενώπιον του δικαστηρίου αλλά και την απόφαση της δικαστικού Φιόνας Μέι. Έτσι, σίγουρα ως προς αυτό το κομμάτι το μυθιστόρημα του McEwan είναι άρτιο.
Όπως βέβαια έχει ήδη ειπωθεί, η ιστορία της δικαστικής απόφασης δεν είναι η μόνη που παρακολουθούμε στις σελίδες του βιβλίου. Η ηρωίδα του μυθιστορήματος, η Φιόνα Μέι βρίσκεται μπροστά στην κατάρρευση του γάμου της. Περπατώντας στις γειτονιές του Λονδίνου αναλογίζεται τι πήγε λάθος, ανακαλεί στιγμές του παρελθόντος, καμιά φορά θυμώνει με τον άνδρα της, σκέφτεται τελικά τις επιλογές που έκανε στη ζωή της. Θα βρει τελικά την άκρη του νήματος;
Η σύνδεση των δύο βασικών ιστοριών από τον McEwan, δηλαδή της υπόθεσης του έφηβου ασθενή και η ιστορία του γάμου της Μέι ηθελημένα γίνεται αρκετά στενή. Ο συγγραφέας τις αφηγείται παράλληλα, όταν αναστέλλεται η ροή της μίας, ξεκινά η ροή της άλλης και ούτω καθεξής. Κι έτσι ο αναγνώστης πιθανόν θα αναρωτηθεί αν τελικά ο McEwan ήθελε να μιλήσει για τα τόσο λεπτά ηθικά ζητήματα της συναίνεσης και της αυτοδιάθεσης και αποφάσισε να τα εντάξει στο γενικότερο πλαίσιο της ζωής της Μέι, ώστε τελικά να προκύψει ένα μυθιστόρημα και όχι μια μονογραφία βιοηθικής, ή αν ήθελε να αποδώσει μια αλληλεπίδραση, αν αυτές οι δύο ιστορίες είναι συγκοινωνούντα δοχεία και οι ενέργειες της ηρωίδας στην προσωπική της ζωή επηρεάζουν και επηρεάζονται από την επαγγελματική ζωή και συγκεκριμένα από την επίμαχη υπόθεση. Η πρόθεση του McEwan μοιάζει σαν να είναι κάπως ομιχλώδης.
Σε κάθε περίπτωση, πέρα από την κάπως συγκεχυμένη πρόθεση του συγγραφέα ο Νόμος Περί Τέκνων είναι ένα αναμφισβήτητα καλογραμμένο μυθιστόρημα. Ωραίος λόγος, συγκροτημένος, χωρίς περιττές εκφράσεις, χωρίς περιττά περιστατικά που θα ξεστρατίσουν τον αναγνώστη. Η έρευνα εξάλλου που έχει πραγματοποιηθεί για τη συγγραφή του βιβλίου, είναι εμφανής,ιδίως από την διαχείριση των ιατρικών και νομικών όρων, που φυσικά δεν είναι δυσνόητοι ακόμη και για τον αναγνώστη που δεν έχει κάποια προηγούμενη επαφή με το θέμα. Και αναμφισβήτητα ο McEwan ως πεπειραμένος συγγραφέας που συχνά καταπιάνεται με δύσκολα κοινωνικά και ηθικά ζητήματα ξέρει πότε θα φέρει την κορύφωση της ιστορίας, που υπάρχει και σε αυτό το μυθιστόρημά του.
Για τους αναγνώστες που αντέχουν τα κάπως πιο «βαριά» αναγνώσματα ο Νόμος Περί Τέκνων είναι μια πολύ καλή επιλογή χωρίς καμία αμφιβολία και σίγουρα μια ιστορία που δε θα περάσει απλά ακροπατώντας.
Ο Νόμος Περί Τέκνων κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη (2015) σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά.
Κείμενο: Ανθή Γιάγκα (Lavart)
