Συνέντευξη με τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση

Με αφορμή το θεατρικό έργο «Εκτός Ύλης» ή «Ο μονόλογος ενός καθ’ ομολογία παράλογου» του συγγραφέα Κώστα Λεϊμονή σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης βρίσκεται να υποδύεται έναν πολιτικό που μάλλον δεν θα δούμε ποτέ στα ελληνικά βουλευτικά έδρανα. Όχι, δεν μιλάμε για κάποιον τίμιο πολιτικό αλλά για έναν άνθρωπο που όσες ευθύνες και να τον βαραίνουν, όσο και να μην μπορεί να του δοθεί κανένα συγχωροχάρτι, αυτός βγάζει τουλάχιστον έναν «εκτός ύλης» λόγο.

Τον συνάντησα στο θέατρο Αμαλία στη Θεσσαλονίκη και κουβεντιάσαμε.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Παρατήρησα ότι το κατέχεις. Δηλαδή, ότι σου πάει. Εννοώ τον τρόπο να υπάρχεις εδώ πάνω.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Στη σκηνή;

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Στο έδρανο.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Επειδή είναι σκηνή. Αν ήταν έδρανο θα είχα εξαφανιστεί.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Παρακολουθείς από παλιά ή τώρα με την παράσταση μπήκε αυτό το μικρόβιο;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι, από παλιά. Πάντα ήμουν πολιτικοποιημένος. Από πιτσιρικάς. Απλά τώρα με την παράσταση, έκατσα και έψαξα κάποια πράγματα. Πώς μιλάει ένας άνθρωπος πάνω στο έδρανο.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Δηλαδή, θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου πολίτη;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Πολίτη ναι.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ενεργό πολίτη;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ενεργό, ναι! Ως ένα σημείο. Παρακολουθώ τα κοινά. Με ενδιαφέρουν πάρα πολύ. Συμμετέχω όταν και όπου μπορώ. Έχω προσπαθήσει αρκετές φορές να ασχοληθώ με τα κοινά. Σε επίπεδο δήμων, σε επίπεδο συλλόγων, σε επίπεδο σωματείων. Ποτέ σε επίπεδο κομμάτων, πανελλαδικά δηλαδή.

Δεν νομίζω ότι είναι λύση σε καμιά περίπτωση το απολιτίκ.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Εκεί που ασχολήθηκες τα πράγματα πώς τα είδες;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Στους δήμους είναι πολύ πιο αγνά τα πράγματα. Καταρχήν ως δημοτικός σύμβουλος δεν έχεις καν χρηματικό αντάλλαγμα. Πηγαίνεις επειδή το θέλεις.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Είναι τα λεφτά των επιτροπών λένε κάποιοι…

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Δεν ξέρω. Ποτέ δεν έχω υπάρξει σε επιτροπές. Δεν έχω πάρει δραχμή. Πηγαίνουμε όλοι γιατί θέλουμε να βοηθήσουμε την πόλη μας. Τώρα αν σιγά-σιγά αρχίζουν και μπαίνουν συμφέροντα, δεν ξέρω. Δεν το έχω ζήσει. Τουλάχιστον το κίνητρο το δικό μου ήταν πάντα αυτό. Να βοηθήσω τον τόπο που ζω. Είτε ήταν σωματείο στη δουλειά μου είτε πολιτιστικός σύλλογος στη γειτονιά μου, οτιδήποτε.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Οι νέες γενιές σήμερα νιώθουν απογοητευμένες. Και βλέπουμε ότι υπάρχει κοινό που πιστεύει ότι θα μπορούσε να είναι λύση το απολιτίκ. Είναι λύση αυτό;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι, εγώ δεν το προτείνω. Δεν νομίζω ότι είναι λύση. Και δεν απαξιώνω καθόλου την πολιτική. Δηλαδή, το λέει και ο ήρωας, η πολιτική ίσως μια μέρα μπορέσει και σώσει τον κόσμο. Οι πολιτικοί είναι πρόβλημα και το πώς τη χειρίζονται. Εκ των πραγμάτων οφείλουμε να είμαστε πολιτικά όντα και οφείλουμε να έχουμε λόγο και θέση και άποψη για τα κοινά. Δεν νομίζω ότι είναι λύση σε καμιά περίπτωση το απολιτίκ. Το απολιτίκ δεν σημαίνει κάτι. Δηλαδή και να δηλώνεις απολιτίκ σε αυτό το σύστημα, έστω και ένας να είναι πολιτίκ, αυτός θα αποφασίζει. Δεν μπορεί να υπάρξει μια χώρα χωρίς ένα σύστημα διακυβέρνησης. Οι υπόλοιποι τι θα κάνουν δηλαδή;

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έχουμε τεράστια ποσοστά αποχής.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Οι μειοψηφίες είναι που καθορίζουν τα πράγματα γενικά. Γιατί το έχουμε αφήσει να γίνεται έτσι. Δεν ξέρω τι θα γινόταν αν ψήφιζε και το 30-40% της αποχής. Δεν ξέρω ποιοι θα ήταν τότε οι συσχετισμοί. Και δεν ξέρω κι αν η φωνή αυτού του 30-40% είναι συγκεκριμένη. Και προς τα πού είναι. Αλλά δεν έχουμε ένα έργο που μιλάει μόνο για τους πολιτικούς και την πολιτική. Κυρίως για τους πολίτες μιλάει. Είναι σαφές αυτό, νομίζω. Οι ευθύνες είναι σχεδόν μοιρασμένες, για να μην πω περισσότερες.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Αρκεί η εξουσία για έναν άνθρωπο, έτσι ώστε να μεταλλαχθεί σε έναν πολιτικό κακό;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Είναι πολύ εύκολο στην εξουσία. Μεταλλασσόμαστε όλοι. Εγώ ως καλλιτέχνης έχω κάνει πολλές φορές συμβιβασμούς.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ως καλλιτέχνης ή ως ενήλικας;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ως ενήλικας. Ως καλλιτέχνης έχω αναγκαστεί να κάνω συμβιβασμούς. Είτε γιατί έπρεπε να ζήσω τα παιδιά μου, είτε γιατί είχα τρεις μήνες ανεργία και δεν άντεχα άλλο και έπρεπε να δουλέψω τον τέταρτο και ας μη μου άρεσε πολύ η δουλειά. Όλα αυτά, όμως, πρέπει να τα αντιμετωπίζεις και να τα βάζεις σε μια ζυγαριά. Ποια είναι τα υπέρ, ποια είναι τα κατά. Ανατρέχεις κάθε τόσο… Και εγώ το έκανα αυτό. Στο τι με έκανε ηθοποιό, τι με έκανε να θέλω να γίνω ηθοποιός. Να το θυμάμαι κάθε τόσο. Να το φρεσκάρω. Να μην το προδίδω. Ή έστω να το προδίδω όσο λιγότερο γίνεται. Για να μη φτάσω σε αυτή την κατάσταση κάποια μέρα να λέω: «Χριστέ μου πώς έγινα έτσι; Πώς άλλαξα;» Το θέμα στους πολιτικούς είναι ότι συμπαρασύρουν έναν ολόκληρο κόσμο. Κάθε είδους δική τους μετάλλαξη, διαφθορά και αλλοίωση, φτιάχνει μετά αποφάσεις που πληρώνει ένας ολόκληρος λαός. Στη δική μου περίπτωση απλά, με το να κάνω μία σκατά παράσταση ή να παίξω χάλια ή να αισθανθούν προδομένοι κάποιοι που πίστεψαν ότι είμαι ο τάδε καλλιτέχνης και δεν τους βγήκα έτσι, τους βγήκα αλλιώς, δεν κάνω καμιά ζημιά σε εθνικό επίπεδο. Το κακό που προξενώ είναι προφανώς μικρότερο. Ένας γιατρός που έχει πάθει την ίδια μετάλλαξη, έχει την ευθύνη μιας ζωής όμως. Αν παραβλέψει κάτι σε μια εγχείρηση και του πεθάνει ο άρρωστος είναι σοβαρό. Όλοι παθαίνουμε αυτού του είδους τη μετάλλαξη. Με την ενηλικίωση, με πολλά. Στην εξουσία είναι πολύ πιο εύκολο. Είναι πιο οργανωμένο αυτό το σύστημα.Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Είναι οργανωμένο θεσμικά;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Δεν ξέρω αν είναι θεσμικά, αλλά μπορώ να πω ναι. Επειδή έχω φίλους βουλευτές, φύγανε, δεν το αντέξανε. Δεν το σήκωσαν. Αν αρχίσεις τα οκ, δεν πειράζει το ένα, δεν πειράζει το άλλο, μετά πια είναι αργά.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Φίλους βουλευτές εν ενεργεία έχεις;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Εν ενεργεία αυτή τη στιγμή όχι.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Θέλω να πω, που μείνανε π.χ. οχτώ χρόνια.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Γιατί θα σε ρωτούσα αν αμφιταλαντεύεσαι μέσα σου για το τι κρίση πρέπει να έχεις για τον άνθρωπό σου όταν θα τον αντιμετωπίσεις για παράδειγμα σε ένα τραπέζι.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι, δεν έχω. Είχα στην προηγούμενη βουλή και δεν την έβγαλαν και ολόκληρη. Και τώρα που επικοινωνούμε, βλέπω από το λόγο τους ότι δεν θα μπορούσαν να μιλάνε έτσι αν ήταν τώρα βουλευτές. Προφανώς, και ας μην το λένε οι άνθρωποι, δεν το πολυαντέξανε.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ή γενικότερα είχαν κάποιες απόψεις και τους είπαν «ράψτο»…

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – «Κάνε την πάπια»… «θα ψηφίσουμε εμείς αυτό για να ψηφίσουν οι άλλοι εκείνο»… Υπάρχει ένα αλισβερίσι ολόκληρο. Αυτά τα ζούμε και σε σωματεία, τα ζούμε παντού. Και στο σωματείο των Ελλήνων ηθοποιών ας πούμε. Ήμουν στο Διοικητικό Συμβούλιο κάποιο καιρό. Αγανάκτησα. Δεν μπορούσα να κάνω τέτοιου είδους συμβιβασμούς.

Γιατί να μιλήσουμε εμείς οι καλλιτέχνες; Εμείς οι καλλιτέχνες μιλάμε με αυτό που κάνουμε. Τι να βγω να πω; Να βγω να πάρω θέση για την επιστολή Τσακαλώτου;

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Αλήθεια τι γίνεται με το θέατρο και την τέχνη; Όχι στο τί θέλει να δώσει ή τί μπορεί να δώσει ή τί μπορεί να καταφέρει. Αλλά όπως το παιχνίδι βρωμάει στην πολιτική έτσι βρωμάει και στις τέχνες και στον πολιτισμό; Ιδιωτικοί, δημόσιοι φορείς που χειρίζονται πράγματα στην τέχνη και την επικοινωνούν.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ναι, υπάρχουν πολλά κακώς κείμενα. Σαφώς. Υπάρχουν. Αλλά είναι πολύ λιγότερα και υπάρχει και ένα μεγάλο κομμάτι στην τέχνη και στο θέατρο, το οποίο μάχεται με πολύ κόπο και ιδρώτα και με αγνά ιδανικά. Δεν έχει σημασία πάντα αν είναι καλό ή κακό. Αλλά ξέρω ότι το κάνει αυτό γιατί το πιστεύει ότι είναι καλό και προσπαθεί έντιμα. Χωρίς να θέλει να κοροϊδέψει και χωρίς να υποτιμά το θεατή.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έχει σημασία ο σκοπός.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Έχει σημασία πάντα. Γιατί λάθη όλοι μπορεί να κάνουμε. Και μια κακή παράσταση. Το θέμα είναι να μην ξεκινάς ποτέ λέγοντας ότι θα κάνεις μια κακή παράσταση και δεν σε νοιάζει πώς θα τη δει ο άλλος. Αποτυχίες όλοι δικαιούμαστε. Είναι μεγάλο αυτό το κομμάτι. Επίσης, στο θέμα της κρίσης το θέατρο ανταποκρίθηκε πολύ γρήγορα και με πολλή ευελιξία. Μειώθηκαν τα εισιτήρια, οι ηθοποιοί βρήκαν άλλους τρόπους. Κάναμε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο. Δοκιμάσαμε διάφορα πράγματα. Δεν μείναμε σε αυτό αδρανείς. Καμιά φορά ακούω βέβαια: «Γιατί δεν μιλάτε εσείς οι καλλιτέχνες»; Με τρελαίνει. Γιατί να μιλήσουμε εμείς οι καλλιτέχνες; Εμείς οι καλλιτέχνες μιλάμε με αυτό που κάνουμε. Τι να βγω να πω; Να βγω να πάρω θέση για την επιστολή Τσακαλώτου; Χέστηκε η φοράδα στο αλώνι, στο φινάλε… Και δεν λέω ότι δεν θα πάρω θέση, θα την πάρω τη θέση, αλλά δεν θα αλλάξει τίποτα αυτό. Και να πάρω θέση απέναντι στο μεταναστευτικό, απέναντι σε οτιδήποτε… Ναι, σαφώς έχω θέση. Και όταν με ρωτάνε θα την πω. Δεν είναι όμως η θέση κάποιου ανθρώπου, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει με τη θέση του τα πράγματα. Εγώ, αν είναι να επηρεάσω κάτι, θα το επηρεάσω με τη δουλειά μου.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ναι, θα μπορούσε να πει κάποιος, ότι οι ποιητές, οι διανοούμενοι και άνθρωποι που κινούνται σε αυτό το στερέωμα έχουν και την αλήθεια αλλά και τον τρόπο να τη μεταδώσουν. Ίσως, γι’ αυτό πολλοί αναφέρονται στους καλλιτέχνες.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Τους ακούνε; Γιατί τα έχουν πει όλα αυτά. Τον έχουν τον τρόπο, βεβαίως. Αλλά δεν είναι ο πολιτικός τρόπος. Δεν είναι ο τρόπος που θα τον πάρεις και θα τον κάνεις καθημερινή σου πράξη. Όλοι ακούμε τους ποιητές και μετά πάμε για ύπνο. Και πάμε και κάνουμε την άλλη μέρα τη λαμογιά, οτιδήποτε. Και δεν είναι θέμα των ποιητών να επιβάλουν μια εύνομη και εύλογη κατάσταση στη χώρα. Δεν είναι η δουλειά του ποιητή να το κάνει αυτό.Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Βέβαια, σε μια ιδεατή κοινωνία, τύπου Πλάτωνα, θα μπορούσαν να κυβερνούν οι φιλόσοφοι. Τέλοσπαντων… Θυμώνεις;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Πολύ. Πολύ συχνά.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Θυμώνεις που δεν θυμώνει η νεολαία; Γιατί δεν θυμώνει σήμερα η νεολαία. Έχει τουλάχιστον δύο χρόνια να θυμώσει.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Δεν είμαι σίγουρος να σου πω, αν πρέπει να θυμώσω ή όχι. Γιατί δεν αντιμετωπίζω τα πράγματα ως ένας κωλόγερος που θα πει: «Στα χρόνια μου κάναμε αυτό ή κάναμε εκείνο»…

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Όχι, δεν το πήγαινα καθόλου εκεί. Ίσα – ίσα, εγώ το εννοούσα αποκλειστικά βιολογικά, δηλαδή, ότι όταν έχεις τέτοιες ορμές, σου χτυπάνε ταβάνι…

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Δεν ξέρω πώς ακριβώς εκτονώνεται ή αν έχει καταλάβει τι γίνεται η νεολαία…

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Εκτόνωση μέσω των social media;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Με απασχολεί πάρα πολύ. Όχι, δεν θυμώνω, με την έννοια ότι κρατάω μια επιφύλαξη να δω τι είναι αυτό το πράγμα, να δω αν είναι φρέσκο. Κανείς δεν θα ασχοληθεί με το Facebook, κανείς δεν θα ασχοληθεί με το Twitter. Δεν πας να γράψεις ό, τι θέλεις; Δεν μας ενδιαφέρει καθόλου αυτό το θέμα. Δεν ξέρω αν αυτό είναι εκτόνωση όμως. Γιατί αυτό δεν είναι κάτι που λύνει τα βασικά του προβλήματα. Είναι εκτόνωση αυτό τώρα; Ομολογώ ότι περιμένω να δω μπας και ξεσπάσει κάπου. Γιατί τα έχουμε δεχτεί όλα με μια παθητικότητα.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ναι, έχω να δω πορεία δύο χρόνια… Όχι ότι πιστεύω ότι άλλαξαν και κάτι.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ναι. Έχει πορείες που δεν αλλάζουν τίποτα. Γιατί έγινε και μια κατάχρηση στις πορείες. Και εγώ ήμουν σ’ αυτούς. Πήγαινα σε πορείες μια ζωή, αλλά βαρέθηκα να πηγαίνω σε πορείες που δεν αλλάζανε ποτέ τίποτα. Και κανένας δεν έχει συγκεκριμένες προτάσεις. Και εγώ δεν έχω συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς σκατά θα αντιμετωπίσουμε τα πράγματα. Τι θα κάνουμε; Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να βάλει το χέρι του στο μαχαίρι ή στη φωτιά. Εκ του ασφαλούς τα λέμε όλοι. Στην πράξη όμως δεν έχουμε να προτείνουμε και κάτι σοβαρό.

Ο κόσμος δεν είναι σοφός. Μακάρι να ήταν σοφός.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ο Όργουελ είχε πει ότι αυτό το σύστημα κατασκεύασε όλον αυτόν τον κόσμο ώστε να μπορεί να διαμαρτύρεται. Οι κυβερνώντες, οι βουλευτές, το σύστημα, θεωρείς ότι είναι έξυπνοι; Πονηροί; Το ότι έχουν μεγάλο δείκτη ευφυΐας; Και μ’ αυτόν τον κερδίζουν;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Δεν αμφιβάλλω ότι είναι και έξυπνοι και πονηροί. Δεν πρόκειται για ηλίθιους, σε καμιά περίπτωση.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Υπάρχει μια λαϊκίστικη ατάκα που λέει: «Ο κόσμος ξέρει». Ότι ο κόσμος είναι σοφός…

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι. Προφανώς, όχι. Ο κόσμος δεν είναι σοφός. Μακάρι να ήταν σοφός. Οι πολιτικοί έχουν μια ευστροφία. Σοφία, όχι. Μια εξυπνάδα την έχουν σαφώς. Χειρίζονται εξαιρετικά καλά πολλά πράγματα. Ακόμα και τα λάθη τους τα βγάζουν λάδι. Το θέμα είναι ότι δεν φτιάχνουμε εμείς τις συνθήκες για μεγάλους πολιτικούς, για πολιτικούς με όραμα, για πραγματικούς πολιτικούς. Δεν είναι απλά ότι δεν γεννιούνται μεγάλοι πολιτικοί όπως ακούς συχνά…

Ήθελαν τα παιδιά παγωτό; «Πάρτε», έλεγα. Καινούργιο πουκάμισο; «Πάρτο». Είχα φτάσει σε ένα σημείο ότι αξίζει περισσότερο να τα αγοράζεις και να τα πετάς παρά να τα πλένεις. Καμία λογική.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ποιες είναι αυτές οι συνθήκες;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Πρέπει να το έχεις ανάγκη για να γεννηθεί ένας μεγάλος πολιτικός. Δηλαδή, πραγματικά να θέλεις μια ουσιαστική αλλαγή και εμείς δεν θέλουμε καμιά αλλαγή. Εμείς θέλουμε να γυρίσουμε εκεί που ήμασταν. Στο 2005. Να αγοράζουμε τα Armani μας και να μη μας απασχολεί τίποτα. Να έχουμε την ησυχία μας, να τρώμε τα κοψίδια μας. Εκεί θέλουμε να γυρίσουμε. Αυτό είναι που με τρομάζει. Ότι μετά από τόσα χρόνια κρίσης, το συνηθίσαμε, έγινε ρουτίνα. Βλέπω πως αυτό είναι το ιδανικό. Πώς θα γυρίσουμε εκεί; Στις μέρες που ζούσαμε τότε; Χωρίς ουσιαστικές αλλαγές. Κανένας δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο φούσκα ήταν αυτό το πράγμα και το δικό μας μερίδιο ευθύνης. Και εγώ νοσταλγούσα το χρόνο που μπορούσα και πήγαινα ένα ωραίο ταξίδι το χρόνο, ας πούμε, που δεν με ένοιαζε αν θα αγοράσω δέκα παγωτά ή αν θα πάρω τριάντα παγωτά. Δεν το είχα σκεφτεί. Δεν είχα ποτέ τόσο οικονομικό πρόβλημα. Ήθελαν τα παιδιά παγωτό; «Πάρτε», έλεγα. Καινούργιο πουκάμισο; «Πάρτο». Είχα φτάσει σε ένα σημείο ότι αξίζει περισσότερο να τα αγοράζεις και να τα πετάς παρά να τα πλένεις. Καμία λογική. Είχαμε αυτή την ευκολία. Ένα βόλεμα. Το οποίο σε οδηγεί και σε μία ύπνωση καμιά φορά.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Οι ευθύνες ιεραρχούνται; Πολιτικός, διανοούμενος, πολίτης.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ναι. Δεν μπορεί να έχει την ίδια ευθύνη ο χ πολιτικός με τη γιαγιά μου ας πούμε, παρόλο που και η γιαγιά μου μπορεί να έχει κάνει πράγματα. Αλλά δεν έχει ούτε την απαραίτητη παιδεία… Ο άλλος τα έχει όλα. Έχει την απαραίτητη παιδεία και ξέρει και τι να κάνει σε κάθε περίπτωση, κρίνει, αποφασίζει. Η γιαγιά μου ή και εγώ σε πολλές περιπτώσεις δεν την έχουμε. Εγώ πήγα και πήρα δάνειο σε ελβετικό φράγκο, αλλά είμαι τελείως άσχετος από οικονομικά. Δεν ήξερα τι σήμαινε αυτό το πράγμα.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Δηλαδή φταίει αυτός που κυβερνάει περισσότερο από αυτόν που τον ψήφισε δύο φορές;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Νομίζω ότι ο καθένας πρέπει να ξεκινήσει από το δικό του κομμάτι ευθύνης. Το προσωπικό. Είναι πολύ δύσκολο και γι’ αυτό δεν περιμένω και να γίνει. Αλλά είναι πολύ σημαντικό. Τι έφταιξα; Πού έφταιξα; Και τι θέλω; Πραγματικά στη ζωή μου τι θέλω. Θέλω αυτό; Έναν κόσμο που να μη χρειαζόμαστε τα ρούχα να τα πλένουμε γιατί τα πετάμε; Έχουμε και άλλα; Ή προτιμώ έναν κόσμο, χωρίς όλη αυτή τη χλίδα, αλλά που να σέβεται ο ένας τον άλλον, να σέβεται το χώρο του άλλου; Εγώ αυτό το θεωρώ πιο σημαντικό.Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έναν άνθρωπο σαν αυτόν που υποδύεσαι θα τον συγχωρούσες;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι. Με ενδιέφερε πολύ να μη βγει καλός. Ότι μετάνιωσε. Γι’ αυτό και αντιστάθηκα σε παροτρύνσεις γνωστών και φίλων, εγώ και ο συγγραφέας και η Κωνσταντίνα, για να έχει ένα πιο happy φινάλε ας πούμε. Να προτείνει κάτι, να κάνει κάτι. Τι να κάνει; Έναν καινούργιο πολιτικό φορέα; Αφού είναι σκατά ο άνθρωπος. Ευθύνεται για χιλιάδες πράγματα. Να δικαστεί, πώς θα δικαστεί; Άρα, ένοχος. Έστω, πήγαινε στο σπίτι σου και μην το ξανακάνεις. Το λιγότερο που μπορούμε να ζητήσουμε από σένα. Εξαφανίσου, να μη σε βλέπω στα μάτια μου. Αθώος δεν είναι σίγουρα από αυτά που λέει. Ο συγκεκριμένος μπορεί να έχει χαντακώσει πολλές οικογένειες, να έχει πάρει στο λαιμό του πολλά πράγματα. Έκανε χάρες, έκανε ρουσφέτια. Κάποιου, λοιπόν, θα του έκοψε τη ζωή του, θα του έκοψε την καριέρα για να βάλει κάποιον άλλον δικό του. Άρα δεν μπορεί να αθωωθεί. Υπέγραφε συμβάσεις, χωρίς να ξέρει τίποτα, έπαιρνε μίζες πιθανόν. Δεν αθωώνεσαι έτσι.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Αναφορικά με τα παιδιά, ήθελα να ρωτήσω, με τις κόρες σου προκύπτουν πολιτικές συζητήσεις όλα αυτά τα χρόνια;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι. Ελάχιστες.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Επιδιώκεις να μην προκύψουν;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Μεγάλωσα με την πολιτική. Από τα 14-15 ήμουν πολιτικοποιημένος. Είναι τέτοια τα χαστούκια που έχω φάει από διάφορες οργανώσεις και κόμματα και κρατάω σε μια απόσταση τα παιδιά από αυτά. Δεν θέλω ούτε να τα σπρώξω προς τα κάπου ούτε τίποτα. Να τα αφήσω να βρουν μόνα τους το δικό τους δρόμο.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Από τη μεριά σου τουλάχιστον να τα αφήσεις αμόλυντα.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ναι. Όχι αμόλυντα, ανεπηρέαστα. Δεν θέλω να τα επηρεάσω. Συζητάμε βέβαια γιατί υπάρχουν διάφορα προβλήματα. Οι κόρες μου είναι μεγάλες, ζήσανε την κρίση και την αλλαγή. Συζητάμε τέτοια θέματα. Αλλά προσπαθώ να μην τις κατευθύνω.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ούτε μπαίνεις στη διαδικασία να πεις κάτι για να τις προστατέψεις;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Τι να πω; Γιατί κατέχω κανένα μυστικό;

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Μπορεί απλά να έχεις κάποιο κόκκινο πανί.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ναι, αν μου βγαίναν τώρα Χρυσαυγίτισσες, θα βάραγα. Αλλά αν μου πουν «θα ψηφίσω ΠΑΣΟΚ ή ΝΔ ή θα ψηφίσω ΚΚΕ»… Κι εγώ πίστεψα σε πράγματα που τσακίστηκαν. Άρα, τι να τους πω τώρα; Να το παίξω ξύπνιος;

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Οι βουλευτές, κατά κύριο λόγο, διακατέχονται από ένα αίσθημα αθανασίας. Ότι δεν υπάρχει γι’ αυτούς η εφημερότητα της ύπαρξης. (Αν και πρόσφατα διάβασα, η σύγχρονη πειραματική φυσική λέει άλλα.) Αυτό το «εγώ είμαι και κανένας άλλος» πώς το κρίνεις; Υπάρχει μόνο στην πολιτική αυτό; Δηλαδή κάνουν και μιλάνε σα να μην υπάρχει άλλος, σα να είναι αθάνατοι, σα να μην έχουνε ποτέ ευθύνες, σα να μην τους κυνηγήσουν ποτέ. Έχουν ένα αίσθημα αθανασίας.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Δεν ξέρω αν είναι αθανασία αυτό. Αλλά το ότι εγώ είμαι υπεράνω όλων αυτών των πραγμάτων και τα βλέπω και από απόσταση, δεν με αγγίζουν όλα αυτά, αυτό νομίζω ότι είναι κάτι, από τα βασικά πολεμοφόδια που πρέπει να έχουν για να μπουν στο σύστημα αυτής της εξουσίας. Αν αισθάνονται ευάλωτοι και υπεύθυνοι για χιλιάδες πράγματα, δεν μπορούν να επιβιώσουν μέσα σε αυτό το σύστημα. Μαθαίνουν με έναν τρόπο, οι ευθύνες να μοιράζονται πάντα, να πηγαίνουν στους από κάτω ή παίρνουν την πολιτική ευθύνη, που είναι κάτι γενικό, ή αποσύρομαι λίγο από το προσκήνιο και ξαναβγαίνω μετά. Έχουν τρόπους να αντιμετωπίσουν τις οποιεσδήποτε δυσκολίες και μετά… Νομίζω ότι το έχουν.

Είναι από τα βασικά εθνικά μας κουσούρια αυτό. «Φτιάχναμε Ακροπόλεις και τρώγατε βελανίδια»…

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Θεωρώ ότι έχουν, όπως και ο υπόλοιπος ελληνικός λαός, αυτήν την υπεροψία του Έλληνα. Επειδή κουβαλάει αυτό που κουβαλάει, γιατί αν το κουβαλάει, έχει αυτό το «είμαι απόγονος»… Και ο πολιτικός το έχει αυτό. Για αυτό έχει μια έξτρα υπεροψία, θεωρώ τουλάχιστον.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Προφανώς το έχουμε ως λαός αυτό, δυστυχώς. Και πάντα έχουμε δίκιο και πάντα είμαστε ο εκλεκτός λαός και ποτέ δεν μπαίνουμε στη θέση των άλλων, να δούμε τα δίκια των άλλων. Είναι από τα βασικά εθνικά μας κουσούρια αυτό. «Φτιάχναμε Ακροπόλεις και τρώγατε βελανίδια»…

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Πρόσφατα, νομίζω ο Μάνος ο Δανέζης, ο αστροφυσικός, είχε πει, ότι για να αποδείξουμε ότι όντως είμαστε Έλληνες, πρέπει να ξεπεράσουμε τους αρχαίους Έλληνες. Γιατί αυτό το έκαναν συνεχώς οι αρχαίοι Έλληνες. Περνούσαν τους προγενεστέρούς τους. Όταν το άτομο απογοητεύεται από την πολιτική σκηνή, επικεντρώνεται στην οικογένειά του τελικά; Βρίσκει το τελικό αποκούμπι του εκεί;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Τώρα, τι να σου πω, να πάει να πηδήξει, να πέσει, να φουντάρει;

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Κάποια στιγμή τελειώνει η… «μπαταρία» του πολιτικού όντος;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Όχι, δεν τελειώνει. Μόνο προσωπικά μπορώ να σου μιλήσω. Δεν μπορώ να σου πω γενικά τι συμβαίνει. Η οικογένεια, αν θέλεις, παίζει ένα μεγαλύτερο ρόλο όσο μεγαλώνεις κάθε φορά. Όσο περνάν τα χρόνια γίνεται όλο και πιο σημαντική. Αλλά εγώ π.χ. πέρσι αποφάσισα να ασχοληθώ με τα δημοτικά, πριν από δυο χρόνια με το σωματείο, ενώ προϋπήρχε μια πενταετία ή μια δεκαετία που δεν ασχολιόμουν. Η αίσθηση όμως ότι χάνονται κάποια πράγματα, η αίσθηση του ότι μείναμε χωρίς συλλογικές συμβάσεις, με έκανε να πω: «Όχι ρε. Θα πάω»! Θα δουλέψω, θα προσπαθήσω να κάνω κάτι γι’ αυτόν τον κλάδο. Γιατί εγώ θυμάμαι πως όταν ξεκίνησα εγώ σαν ηθοποιός αγωνίστηκαν κάποιοι άλλοι για μένα. Για να έχω ένα βασικό μισθό, για να έχω κάτι. Και δεν περιμένω και από τη νεολαία να κάνει κάτι, πρέπει να βγω εγώ μπροστά. Το σκέφτομαι παρά το γεγονός ότι είμαι πια 56 – 57 χρονών. Και είμαι έτοιμος να κινητοποιηθώ από αυτό. Όχι να σηκωθώ από τον καναπέ και να πάρω το καριοφίλι και να βγω στους δρόμους. Αυτό εντάξει. Άσε με και μένα. Τα ίδια σκατά είμαι με τους υπόλοιπους. Δεν κουνιέμαι. Αλλά έχω φάει και στη ζωή μου χλαπάτσες απογοήτευσης πάρα πολλές. Έχω πάει σε πορείες και σε πορείες που δεν αλλάξανε τίποτα. Τελείωσε η υπόθεση.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Και πέφτει το ηθικό μετά…

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Ναι, πέφτει.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Υπάρχει το αποκούμπι το οικογενειακό.

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Η οικογένεια είναι ένα αποκούμπι. Και ταυτόχρονα είναι κάτι που το ελέγχεις καλύτερα, που μπορείς να το εξυγιάνεις πιο εύκολα, είναι μικρότερο, το κουμαντάρεις καλύτερα. Παίρνεις και μια ικανοποίηση από εκεί. Από τα άλλα πού να πάρεις ικανοποίηση;

Γιατί ένα από τα βασικά της τέχνης είναι να σε οδηγεί στην αγάπη προς τον άνθρωπο και το συνάνθρωπο.

Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Το θέατρο μπορεί να αφυπνίσει;

Γεράσιμος Σκιαδαρέσης – Να αφυπνίσει όχι. Μπορεί να κάνει πράγματα. Η τέχνη πάντα τα ίδια μπορεί να κάνει. Μπορεί να σε βοηθήσει να σκεφτείς καλύτερα, να σου δημιουργήσει ερωτήματα, να σε κάνει να ανησυχήσεις λιγάκι στο κάθισμα σου, να ξεβολευτείς λιγάκι ή να διασκεδάσεις ή να ξεκουραστείς, να σε ξεκουράσει, είναι και αυτό μέσα στους σκοπούς της, δεν το υποτιμώ καθόλου, να χαλαρώσεις, να σου δημιουργήσει κάποιες καλύτερες συνθήκες να σκεφτείς ή να ξεκουραστείς, ώστε να αντέξεις κάποια πράγματα ή και να σου βάλει κάποια ερεθίσματα για να σκεφτείς λίγο παραπάνω να παλέψεις κάτι. Και μακάρι να μπορέσει να σε κάνει και λίγο καλύτερο άνθρωπο. Γιατί ένα από τα βασικά της τέχνης είναι να σε οδηγεί στην αγάπη προς τον άνθρωπο και το συνάνθρωπο. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν έργα τέχνης που σε κάνουν να μισείς τους ανθρώπους ή να μισείς τους γύρω σου. Και είναι πολύ σημαντικό αυτό γιατί το χρειαζόμαστε. Δεν έχει παραπάνω δυνάμεις το θέατρο. Δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Δεν θα αλλάξει ο κόσμος έτσι από την τέχνη. Αποκλείεται. Αλλά μπορεί να δημιουργήσει καλύτερες συνθήκες στην καθημερινότητά σου και να σε βοηθήσει να γίνεις καλύτερος άνθρωπος για να αλλάξεις εσύ τον κόσμο.Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ωραία! Τέλεια! Χάρηκα!