Ύστερα από την μεγάλη επιτυχία που σημείωσε πέρυσι η “Η Παπλωματού”, η παιδική σκηνή του θεάτρου Αριστοτέλειον υποδέχεται φέτος το νέο μουσικοθεατρικό υπερθέαμα σε διασκευή της Μαριάννας Τόλη, “Ο Μολυβένιος Στρατιώτης”. Ο Αρσένιος Γαβριηλίδης, η Νόνικα Μαλκουτζή, η Κική Τσαλίκη και η Μαρία Εlbrus, πρωταγωνιστές της παράστασης, μας μίλησαν για την σύμπραξη αυτή αλλά και για το πώς είναι να δημιουργείς πάνω σε ένα έργο που μιλά για το πιο δυνατό από όλα τα συναισθήματα: την αγάπη.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Μια φορά και έναν καιρό η Μαριάννα Τόλη και οι συντελεστές της παράστασης Μολυβένιος Στρατιώτης, υποσχέθηκαν να χαρίσουν στο κοινό της Θεσσαλονίκης ένα μοναδικό ροκ υπερθέαμα για όλη την οικογένεια. Πείτε μας δυο λόγια για το πώς προσεγγίσατε το εγχείρημα.
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Έχοντας ήδη συνεργαστεί με την Μαριάννα Τόλη και οι τέσσερις στην περσινή της παραγωγή “Η Παπλωματού”, γνωρίζουμε απόλυτα την αισθητική και τον τρόπο προσέγγισης του παιδικού και μουσικού θεάτρου. Τουτέστιν, ήμασταν προετοιμασμένοι γι αυτό που θα αντιμετωπίζαμε. Δεν είναι τίποτα τυχαίο και υποκριτικά έχουμε ένα έργο το που προσπαθεί να περάσει μηνύματα αδερφικής αγάπης και συντροφικότητας, ρομαντισμού, σεβασμού της διαφορετικότητας τα οποία έπρεπε εμείς να προσεγγίσουμε ως επαγγελματίες με απόλυτο σεβασμό στις ιδέες αυτών των πανανθρώπινων εννοιών. Έπρεπε όμως να τις προσεγγίσουμε καλλιτεχνικά μέσα από τη μουσική, το χορό και το θέατρο και αυτό ήταν προσωπικά για εμένα δύσκολο γατί έπρεπε να τα συνδυάσω όλα μαζί.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart): – Σε ποιά στοιχεία της ιστορίας του Μολυβένιου Στρατιώτη απαντά η ροκ μουσική και τα διασκευασμένα τραγούδια;
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Από μόνο του το θέμα είναι ροκ. Έχουμε πρωταγωνιστή έναν άνθρωπο με σωματική αναπηρία. Αν η ροκ είναι επανάσταση, αυτό το καθιστά επαναστατικό οπότε από τη φύση του το έργο είναι επαναστατικό ροκ. Βλέπεις ότι η απόλυτα τέλεια χορεύτρια με το απόλυτα τέλειο κορμί, την τέλεια εμφάνιση ερωτεύεται το “ελαττωματικό παιχνίδι”. Είναι όλο εναρμονισμένο γύρω από τη ροκ νοοτροπία.
Νόνικα Mαλκουτζή – Η ροκ απαντά στη διαφορετικότητα την ελευθερία, στην αγάπη όποτε νομίζω έρχεται η ροκ διασκευή να κουμπώσει κατάλληλα πάνω σε αυτό το έργο.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Στο πλαίσιο της διασκευής του έργου που πραγματεύεται η παράστασή σας θα δούμε μια παρέμβαση στην ιστορία του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν καθώς στο τέλος ο Μολυβένιος Στρατιώτης εμφανίζεται αρτιμελής. Ποιό ήταν το σκεπτικό πίσω από αυτή την αλλαγή, δεδομένου ότι στην κοινωνία μας επικρατεί η αντίληψη πως το παιδί όσο και να το προστατεύουμε, είναι εκτεθειμένο στην κοινωνία που ζεί και στις συνθήκες της, άρα χρειάζεται να είναι καλά προετοιμασμένο να τις αντιμετωπίσει.
Νόνικα Mαλκουτζή – Αρτιμελής δεν σημαίνει απαραίτητα αρτιμελής πρακτικά. Mπορεί να σημαίνει αρτιμελής πνευματικά. Το έργο μας είναι αρκετά συμβολικό με την πίστη λοιπόν ότι όλα θα αλλάξουν, απλώς αλλάζουν. Έτσι και αλλιώς, τα παιδιά είναι εκτεθειμένα στις συνθήκες αυτές τις κοινωνικά δύσκολες και εννοείται πως χρειάζεται να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους γιατί η κοινωνική αρνητική συνθήκη είναι παντού. Τα δυο πόδια του μολυβένιου στρατιώτη είναι απλώς η συμπλήρωση του πνεύματος και του σώματός του. Ο Μολυβένιος Στρατιώτης ήταν πρακτικά, δηλαδή σωματικά με ένα πόδι αλλά ήρθε το τέλος του έργου και είπε ότι όλοι μαζί με το πνεύμα μπορώ να έχω δύο πόδια και να στέκομαι ισορροπημένος πάνω στη σκηνή.
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Yπάρχει κάτι πιο σημαντικό από το ότι ο Μολυβένιος Στρατιώτης εμφανίζεται να έχει δυο πόδια. Mια από τις σημαντικότερες φράσεις του ρόλου του είναι η εξής: «Eπιτέλους είμαι ένας από εσάς, έχω καρδιά». Νομίζω ότι σαν αρτιμελείς οφείλουμε να τον δούμε μέσα από αυτή την έκφραση. Θεωρώ αρτιμελή στο Μολυβένιο Στρατιώτη όχι τόσο στο ότι εμφανίζεται με ένα δεύτερο πόδι αλλά στο ότι αποκτάει καρδιά. Αν κάτι πρέπει να κρατήσουν τα παιδιά είναι ότι έχουν καρδιά, έχουν συναισθήματα και συναισθηματικό πλούτο.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Το παιδικό θέατρο έχει κυρίως δύο είδη κοινού: τους λιλιπούτειους θεατές και τους ενήλικες συνοδούς τους. Ποιά υποκριτικά μέσα απαιτούνται ώστε να δημιουργηθεί μια παράσταση από την οποία κάθε ηλικία θα αντλεί αυτό που της αναλογεί, νοηματικά και συναισθηματικά;
Mαρία Elbrus – Πιστεύω ότι το μιούζικαλ το οποίο υπηρετούμε δίνει όλα τα μέσα στους performers να εκφραστούν και να περάσουν μηνύματα που θέλουν. Αυτό εύκολα το αντιλαμβάνεται τόσο ο μικρός θεατής όσο και το πιο έμπειρο κοινό. Η μουσική, ο χορός και η πρόζα είναι από τα ιδανικά μέσα με τα οποία μπορεί ένας performer να εκφραστεί και αυτό δίνει και την ευκολία στον καθένα από εμάς να μπορούμε να περάσουμε τα μηνύματα, τα συναισθήματα, τις ιδέες που θέλουμε τόσο στους μικρούς όσο και στους μεγαλύτερους θεατές.
Κική Τσαλίκη – Το παιδικό θέατρο, καθώς απευθύνεται σε παιδιά δεν θέλει υποκριτικά μέσα, θέλει απλώς αλήθεια, θέλει να ανέβεις στο σανίδι, να ξέρεις και να είσαι συνειδητοποιημένος για το ότι υπηρετείς μια τέχνη εκεί πάνω.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Πολλοί άνθρωποι που έχουν ασχοληθεί με το παιδικό θέατρο έχουν υποστηρίξει ότι τα παιδιά είναι το πιο απαιτητικό κοινό. Πώς διαχειρίζεστε τον φόβο μιας ενδεχόμενης απόρριψης από τους μικρούς θεατές;
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Όπως κάθε είδους απόρριψη. Είναι μέσα στη ζωή. Το παιδί πρόδηλα, εκείνη τη στιγμή της σκηνικής δράσης θα σου πει είσαι κακός ή είσαι καλός. Η απόρριψη είναι μέσα στη ζωή και είναι και κομμάτι της δουλείας μας. Όταν κάποιος αρχίζει να αποκτά μια εμπειρία από το θέατρο με παιδιά αυτό είναι το πρώτο πράγμα που θα αποκομίσει. Οπότε το αποδέχεσαι.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Ορμώμενη από την έκφρασή σας “θέατρο με παιδιά” θα ήθελα να μάθω αν πιστεύετε ότι το παιδικό θέατρο είναι μόνο θέατρο με παιδιά ή θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι θέατρο για παιδιά και ακόμα καλύτερα θέατρο από παιδιά σε παιδιά;
Mαρία Elbrus – Προσωπικά, πολλές φορές νιώθω ότι γίνομαι λίγο παιδί πάνω στη σκηνή. Ισχύουν όλα λίγο πολύ γι’αυτό, όσα κάνουμε αλληλοσυμπληρώνονται με έναν τρόπο και βγαίνει το τελικό αποτέλεσμα, η τελική αίσθηση που παίρνει από κάτω το παιδί ή ο μεγάλος.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Τι είναι αυτό που θα λέγατε στους γονείς να προσέχουν όταν επιλέγουν ποιά παράσταση θα παρακολουθήσουν τα παιδιά τους;
Mαρία Elbrus – Η αλήθεια είναι ότι πριν δεις μια παράσταση είναι δύσκολο να πεις “αυτή πρέπει να την προσέξω ή να μην πάω το παιδί μου εκεί”. Ίσως καλό είναι να φιλτράρουν για το μήνυμα που προσπαθεί να περάσει η παράσταση, για το τί ερεθίσματα μπορεί να πάρει το παιδί από αυτή. Και όχι μόνο από πλευράς της ιστορίας αλλά και από θέμα του ίδιου του θεάματος. Είναι διαφορετικό δηλαδή ένα παιδί να πάρει ερεθίσματα οπτικά, ακουστικά και είναι διαφορετικό να πάρει μόνο κάτι πολύ συγκεκριμένο.
Νόνικα Mαλκουτζή – Ένα βασικό κριτήριο είναι ο γονέας να ψάξει λίγο καλύτερα το παιδί του συναισθηματικά για να δει τις ανάγκες του. Αυτή νομίζω είναι η βάση όλων. Από εκεί και πέρα, αν ο γονέας κρίνει ότι το παιδί του σε εκείνη τη φάση της ζωής του έχει ανάγκη από κάτι πολύ συγκεκριμένο, καλό θα είναι να κινηθεί αρχικά με βάση τα κείμενα και τα μηνύματα που έχουν αυτά να περάσουν στο παιδί. Θεωρώ πολύ βασικό κριτήριο το έργο αυτό καθαυτό γιατί αποτελεί την πηγή όλου του συνόλου.
Κική Τσαλίκη – Τα τελευταία χρόνια στο παιδικό θέατρο και στο μιούζικαλ υπάρχει πληθώρα από πολύ ωραίες και ουσιαστικές προσπάθειες και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Πόσο μάλλον εδώ στη Θεσσαλονίκη που τα προηγούμενα χρόνια δεν γίνονταν τόσες πολλές παραστάσεις. Θα ήθελα λοιπόν να δώσω μια προτροπή στους γονείς να πηγαίνουν τα παιδιά τους στις παραστάσεις αυτές ορμώμενοι σαφώς από το κείμενο και από εκεί και πέρα να μην το πολυσκέφτονται. Δηλαδή, ένα παιδί πρέπει να παίρνει πολλά ερεθίσματα όταν είναι μικρό για να μπορεί αργότερα να δημιουργήσει την κριτική του ικανότητα, τα προσωπικά του ενδιαφέροντα και την ταυτότητα.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Ποιός μπορεί να δηλώσει ηθοποιός σήμερα; Aρκεί κάποιος να είναι απόφοιτος κάποιας δραματικής σχολής;
Νόνικα Mαλκουτζή – Ας πάρουμε την ετυμολογική έννοια της λέξης ηθοποιός = ποιώ ήθος. Για μένα ηθοποιός είναι μια έννοια πολύ εσωτερική. Είναι κυρίως χαρακτήρας, είναι κυρίως στάση ζωής. Ο άνθρωπος που είναι εδώ, είναι εδώ και τώρα, ο άνθρωπος που έχει μια άποψη στα πράγματα είναι ο ηθοποιός που τον αφορά ο εαυτός του, η ομάδα, το κοινωνικό σύνολο και κατ’ επέκταση το σύμπαν, ο κόσμος. Αυτό θεωρώ ότι είναι ηθοποιός.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Μια κακή υποκριτική ερμηνεία ελλοχεύει τον κίνδυνο να απομακρύνει το παιδί από το θέατρο;
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Τι σημαίνει κακή υποκριτική ερμηνεία όμως; Το ψέμα θα μπορούσε να θεωρηθεί μια κάκιστη υποκριτική ερμηνεία. Γιατί αν ο ηθοποιός ποιεί ήθος σημαίνει ότι οφείλει να βάζει μέσα στην ηθική τη δική του και τη δική του αλήθεια. Αν βάζει ψέμα δεν ποιεί την αλήθεια του άρα δεν ποιεί ήθος. Άρα αν δεν ποιεί ήθος είναι κακή υποκριτική. Τον ενήλικα αυτό μπορεί να τον απομακρύνει.
Νόνικα Mαλκουτζή – Ίσως μια φορά να μην είναι αρκετή να απομακρύνει το παιδί από το θέατρο. Ένα παιδί μπορεί να απομακρυνθεί από το θέατρο αναγνωρίζοντας το ψέμα κόντρα στο ψέμα.
Mαρία Elbrus – Όταν το παιδί έχει νιώσει κάτι τέτοιο όχι μια φορά αλλά δυο-τρεις και βλέπει ότι κάτι δεν πάει καλά, βλέπει ότι κάτι δεν είναι αληθινό, αυτό στην πορεία μπορεί να το απομακρύνει. Και εγώ σε μικρή ηλικία το είχα πάθει, δεν μπορούσα να πάρω αυτή την αλήθεια, μου φαινόταν πολύ υποκριτικό αυτό που έβλεπα και η αλήθεια είναι ότι μικρή το να πηγαίνω θέατρο δεν ήταν κάτι που με ευχαριστούσε.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Bλέπουμε και στο Μολυβένιο Στρατιώτη αλλά και σε πολλές ακόμα θεατρικές παραγωγές να γίνεται χρήση νέων τεχνικών μέσων όπως είναι το 3D Animation. Ως νέοι καλλιτέχνες, με μια πιο φρέσκια ματιά στα πράγματα, κρίνετε ότι το θέατρο πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που εισάγει η δυναμική της εικόνας;
Νόνικα Mαλκουτζή – Σκοπός του θεάτρου δεν είναι να αντισταθεί στην εποχή αλλά μέσα από την ήδη υπάρχουσα κατάσταση να βγάλει το λωτό, αυτή η αναγέννηση από τις στάχτες. Συμφωνώ με όλη αυτή την τεχνολογική επανάσταση γιατί αν αντισταθείς στα πράγματα στη ζωή δεν υπάρχει εξέλιξη.
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Το θέατρο πρέπει να μένει σταθερό και αναλλοίωτο. Η εικόνα θα προσαρμοστεί στο θέατρο. Το θέατρο είναι η βάση και ανάλογα με την εποχή και τα μέσα που του δίνονται εκσυγχρονίζεται, προχωράει και εξελίσσεται. Η πραγματικότητα της εικόνας και της τεχνολογίας είναι αυτή που θα υπηρετήσει το θέατρο.
Mαρία Elbrus – Είναι τα μέσα αυτά που μπορεί να βοηθήσουν και να εξελίξουν κάπως το οπτικό, αλλά η βάση είναι πάντα η ίδια.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Σε μια δύσκολη οικονομικά εποχή, όπως αυτή που διανύουμε, το άγχος της επιβίωσης είναι ανασταλτικός παράγοντας για τη δημιουργία στους καλλιτέχνες ή λειτουργεί περισσότερο ως κίνητρο;
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Το άγχος της εποχής είναι ανασταλτικός παράγοντας σε κάθε άνθρωπο στην εποχή μας. Όταν υπάρχουν οικογένειες που βιοπορίζονται με ένα μισθό, είτε είναι κάποιος καλλιτέχνης είτε έχει άλλη απασχόληση, το άγχος για την επιβίωση θα υπάρχει ανεξαρτήτως χώρου. Αυτό το άγχος δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να συμβαδίσει με την έννοια της δημιουργίας.
Κική Τσαλίκη – Υπάρχει άγχος στον καλλιτέχνη μήπως το θέατρο γίνει αυτό που λέμε πολυτέλεια για τον απλό άνθρωπο επειδή βλέπουμε όλα αυτά τα βιοποριστικά ζητήματα σε πολύ μεγάλη μερίδα ανθρώπων. Το να μην γεμίζουν οι θέσεις στα θέατρα είναι αποθαρρυντικό από θέμα της ματαιοδοξίας του ίδιου του καλλιτέχνη ο οποίος θέλει να επικοινωνήσει την τέχνη του στο κοινό.
Mαρία Elbrus – Η επιθυμία για δημιουργία νομίζω ότι είναι στάση ζωής και αντίληψης. Εγώ προσωπικά δεν έχασα ποτέ την επιθυμία για να δημιουργώ παρόλο το άγχος που έχω καθημερινά. Αυτή η δουλεία που κάνουμε λειτουργεί και σαν θεραπεία στην καθημερινότητα που πολλές φορές μπορεί να μην είναι τόσο ευχάριστη. Είναι στάση ζωής το να επιλέξεις αν αυτό θα επηρεάσει την επιθυμία σου να δημιουργείς ή όχι.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Αν είχατε τη δυνατότητα να ταξιδέψετε στο χρόνο, πως θα θέλατε να έχει διαμορφωθεί η θεατρική παιδική σκηνή σε μια δεκαετία από σήμερα;
Νόνικα Mαλκουτζή – Δεν θα κάνω τσιγκουνιές… Φαντάζομαι τον τόπο που ζω με τις διπλάσιες παιδικές σκηνές, τα παιδιά να πηγαίνουν θέατρο μια φορά την εβδομάδα. Ίσως την ημέρα που είναι να πάνε θέατρο να απασχολούν όλο το χρόνο με θεατρικό παιχνίδι. Φαντάζομαι αλήθεια στα θεατρικά έργα, πολλούς καλλιτέχνες οι οποίοι θα είναι 100% εκεί στο έργο τους και θα έχουν όρεξη να δημιουργήσουν όχι μόνο για τον εαυτό τους αλλά και για το παιδί. Φαντάζομαι νέα έμπνευση, νέους ανθρώπους, νέα πλάνα, νέα ζωή.
Αρσένιος Γαβριηλίδης – Σε δέκα χρόνια από τώρα θα ήθελα στο παιδικό θέατρο να είναι όλες οι Disney και Βroadway παραγωγές στην Ελλάδα. Το Frozen, το Lion King, την Γοργόνα και τον Αλαντίν. Για εμένα αυτό θα ήταν ονειρικό.
Συνέντευξη: Άννα Λαμπροπούλου (Lavart)
Φωτογραφίες: Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart)
Περισσότερες φωτογραφίες από τη συνέντευξη
