Ο Σπύρος Γραμμένος, ναι, αυτός με τις τιράντες είναι ένας άνθρωπος με χιούμορ, αυτοσαρκασμό, κοινωνικές ευαισθησίες και διάθεση για ζωή. Λίγο πριν πάρει την κιθάρα και τα τραγούδια του και ανέβει στη Θεσσαλονίκη για το live του παρέα με τον Πάνο Φραγκιαδάκη, στις 19 Ιανουαρίου στο Block 33, μας υποδέχτηκε στη γειτονιά του, στο Μετς. Σε ένα μικρό καφέ, εκεί που νομίζεις ότι δεν υπάρχει χρόνος, μας μίλησε για όλα όσα τραγουδά και όχι μόνο. Ένας αιώνιος δεκαεξάχρονος που ζει στο σήμερα και έχει το χιούμορ σύμμαχο για το αύριο.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Μόλις μπήκε το 2019. Αν υπήρχε Άγιος Βασίλης, τι θα του ζητούσες για φέτος;
Σπύρος Γραμμένος: Να αλλάξει ντύσιμο. Να βγάλει τα κόκκινα που του φόρεσε η Coca – Cola, o Άγιος Βασίλης ήταν πράσινος (γέλια). Εε τι θα του ζητούσα; Υγεία… νομίζω είναι το πιο βασικό για να κάνουμε πράγματα.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Προσωπική αποτίμηση της χρονιάς που πέρασε;
Σπύρος Γραμμένος: Καλά πήγε… δημιουργική χρονιά… εε περίεργη… μια πάνω, μια κάτω. Περίεργη χρονιά, τα είχε όλα. Όπως κάθε χρονιά.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Έκανες κάτι που δεν περίμενες ότι θα κάνεις;
Σπύρος Γραμμένος: Ανέβασα δική μου παιδική παράσταση, δικό μου έργο. Αυτό ήταν νομίζω το πιο όμορφο πράγμα.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Μιας και ανέφερες την παράσταση, θέλεις να μου πεις μερικά πράγματα για αυτή;
Σπύρος Γραμμένος: Όχι, να έρθεις να τη δεις! (γέλια) Είναι ένα έμμετρο παραμύθι αυτή η παράσταση, ένα ποιηματάκι. Είναι μια ιστορία που την εμπνεύστηκα όταν κάποια στιγμή απηύδησα με την κοινωνία μας, και κάπου εκεί είδα το ντοκιμαντέρ που έκανε ο Μπαξεβάνης για την Μαριναλέδα. Νομίζω ότι είχα δει πιο πριν το ντοκιμαντέρ και από εκεί πήρα τα στοιχεία που ήθελα. Μιλάει για ένα «Φανταστικό Χωριό», που όλοι είναι αγαπημένοι, όλα πηγαίνουν σούπερ, δεν υπάρχουν εξουσίες, δεν υπάρχουν ιδιοκτησίες, μέχρι που χωρίζεται το χωριό στη μέση, προσπαθούν να φτιάξουν την κοινωνία που ζούμε εμείς και αποτυγχάνει. Αυτό είναι με λίγα λόγια. Είπα και το τέλος! (γέλια)
δεν μπορώ να κατηγορήσω κάποιον που δεν έγραψε τραγούδι για την αστυνομική βία
Ελένη Σινάκου (Lavart): Τι νομίζεις ότι λείπει από την κοινωνία μας και δεν μπορεί να γίνει πραγματικότητα το «Φανταστικό χωριό»;
Σπύρος Γραμμένος: Κοίτα, από πάντα μάθαιναν στον κόσμο να φοβάται. Ο φόβος είναι αυτός που προκαλεί όλα τα κακά στην κοινωνία μας, από τις θρησκείες, από τον τρόπο που μας διδάσκουν πώς να είμαστε καλοί για να μην τιμωρηθούμε. Από την άλλη, το σύστημα είναι τέτοιο που δημιουργεί ταξικές διαφορές, από όπου ξεκινάει και το πρόβλημα.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Πολλά από τα τραγούδια σου θίγουν επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα (οικονομική μετανάστευση, προσφυγιά, βία). Θεωρείς ότι είναι χρέος του καλλιτέχνη να αναφέρεται σε τέτοια θέματα;
Σπύρος Γραμμένος: Χρέος του καλλιτέχνη είναι να κάνει αυτό που αισθάνεται εκείνη τη στιγμή να κάνει. Αυτό πιστεύω. Δεν μπορώ να κατηγορήσω κάποιον που δεν έγραψε τραγούδι για την αστυνομική βία (γέλια) ή για την προσφυγιά. Η καθημερινότητα μας εμπνέει και ανάλογα με το πού δίνουμε βάση και πού αφηνόμαστε, από εκεί παίρνουμε ερεθίσματα. Χρέος να μιλάει για τα κοινωνικά θέματα έχει κάθε πολιτικά και κοινωνικά ενεργός άνθρωπος, είτε είναι καλλιτέχνης, είτε είναι κομμωτής. Είναι όμως και το τι συμβαίνει γύρω μας. Το 2000, ας πούμε, δεν μιλούσαν για τέτοια θέματα, γιατί δεν τα έβλεπαν. Αν έλεγες, δηλαδή, σε κάποιον το 2000 ότι θα κατέβουν όλοι στο Σύνταγμα ή ότι θα συμβαίνουν πογκρόμ φασιστών στο δρόμο που θα σκοτώνουν, δε θα σε πίστευε κανένας.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Μέσα σε αυτό το πλαίσιο σε έχουμε δει και σε συναυλίες αλληλεγγύης. Πως νιώθεις όταν ανεβαίνεις στη σκηνή για τέτοιους σκοπούς;
Σπύρος Γραμμένος: Ανάλογα τον σκοπό, ανάλογα το πόσο μου έχει επικοινωνηθεί το μήνυμα. Υπάρχουν στιγμές που είναι πολύ συγκινητικές, υπάρχουν στιγμές, όμως, που ανεβαίνεις στη σκηνή και στενοχωριέσαι, γιατί δεν επικοινωνήθηκε το μήνυμα στον κόσμο, δεν ήρθε ο κόσμος ή ήρθε και δεν ήξερε το λόγο, ήρθε μόνο για τη συναυλία. Για παράδειγμα, έχω παίξει στα Προπύλαια για τους δώδεκα μετανάστες που είχαν ράψει τα στόματά τους και είχε 15 άτομα. Δεν επικοινωνήθηκε. Αντίθετα, στη συναυλία για την Ηριάννα, υπήρχαν γύρω φίλοι της που την νοιάζονταν και ήταν μια αδικία που τη βλέπαμε όλοι. Και για ένα χρόνο δε σταμάτησε να επικοινωνείται το μήνυμα.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Πιστεύεις ότι η μουσική, και η τέχνη γενικότερα, μπορεί να ενώσει, να αφυπνίσει και να αλλάξει συνειδήσεις;
Σπύρος Γραμμένος: Νομίζω ο Ντίλαν το είχε πει, ότι «η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά μπορεί να τον βοηθήσει να μη γίνει χειρότερος». Και πραγματικά δεν πιστεύω ότι ένα τραγούδι θα δώσει τη σπίθα για την επανάσταση.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Στο κομμάτι «Σεροτονίνη» μιλάς για τις κρίσεις πανικού. Τι θα έλεγες ότι μαθαίνει ή κερδίζει κάποιος περνώντας τέτοιες καταστάσεις στη ζωή του;
Σπύρος Γραμμένος: Δε θα ‘θελα ούτε ο εχθρός μου να το έχει. Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Αυτό που δεν καταλαβαίνουν οι γύρω αυτού που έχει αυτό το πράγμα είναι ότι αυτός ο άνθρωπος νοσεί. Επειδή δεν το βλέπουν, επειδή δεν τρέχει αίμα, δε σημαίνει ότι δεν πονάει. Εγώ νομίζω ότι οι γύρω είναι το θέμα πάντα και πιστεύω ότι πάντα, όταν κάποιος έχει στο περιβάλλον του κάποιον που έχει κατάθλιψη, κρίσεις πανικού ή άλλα θέματα ψυχολογικά, πρέπει αυτός ο δίπλα να συμβουλευτεί ψυχολόγο, για να ξέρει πώς να συμπεριφερθεί.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Ποια είναι η δική σου ψυχοθεραπεία;
Σπύρος Γραμμένος: Αυτή που πληρώνω! (γέλια) Εε… με βοηθάει η δημιουργία πάρα πολύ, με βοηθάει πάρα πολύ, αν και έχω πολύ καιρό να το κάνω, η χειροτεχνία, να φτιάχνω μόνος μου πράγματα, όπως παπιέ μασέ που έφτιαχνα πιο παλιά. Τώρα τα υπόλοιπα τα ξέρουν οι ψυχολόγοι. Το περπάτημα βοηθάει πολύ, αλλά ένας με αγοραφοβία δεν μπορεί να βγει έξω και να περπατήσει, οπότε ας κάνει παπιέ μασέ! (γέλια)
Ελένη Σινάκου (Lavart): Πόσο σημαντικό είναι για σένα να εκφράζεις τις προσωπικές σου εμπειρίες, προβληματισμούς και απόψεις μέσα από τα κομμάτια σου; Θα το έβλεπες σαν μία μορφή προσωπικής λύτρωσης;
Σπύρος Γραμμένος: Εννοείται! Και δεν μπορώ να το κάνω και αλλιώς. Οι ιστορίες που λέω στα live κατά 90% είναι αληθινές. Μπορεί να τις αλλάζω λίγο, αλλά είναι αληθινές. Το πρώτο πράγμα στο οποίο βοηθάει αυτή η ειλικρινής επικοινωνία είναι να σου φύγει το άγχος που έχεις απέναντί τους, να σπάσεις αυτή την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα σε σένα και το κοινό. Από τη μία χρειάζεται αυτή η απόσταση, γιατί εσύ κάνεις παράσταση και όχι διάλογο, αλλά από την άλλη πρέπει να γίνεις ένα μαζί τους. Οπότε, λέγοντας τις αλήθειες σου, έρχεσαι πιο κοντά με το κοινό και βλέπεις και τη δική τους αλήθεια. Βέβαια, με αυτό τον τρόπο έχει φύγει κιόλας κόσμος από παραστάσεις. Εκείνη τη στιγμή χαίρομαι, γιατί δε θέλω να είναι εκεί και να μην περνάει ωραία. Θέλω οι άνθρωποι να περνάνε ωραία. Γιατί, όταν το κοινό περνάει ωραία, περνάς κι εσύ και όταν περνάς εσύ ωραία, περνάει και το κοινό.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Τι θέση έχει το χιούμορ και η σάτιρα στη ζωή σου; Σε έχουμε δει και σε παραστάσεις stand up comedy.
Σπύρος Γραμμένος: Χρησιμοποιώ το χιούμορ στην καθημερινότητά μου, ακόμη και στη χειρότερη στιγμή της ζωής μου. Όπως ανεβαίνεις στη σκηνή και κάνεις πλάκα για να έρθετε πιο κοντά, έτσι το χιούμορ μας φέρνει κοντά. Είναι μια άμυνα γενικά, χωράει παντού και το έχω χωρέσει παντού στη ζωή μου. Όρια στο χιούμορ και στη σάτιρα δεν μπαίνουν, αλλά ένας φίλος τώρα τελευταία είπε ότι μπορεί να μην είναι για όλους.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Θα σκεφτόσουν ποτέ να ασχοληθείς και επαγγελματικά με το stand up;
Σπύρος Γραμμένος: Έχω ανάγκη τη μουσική. Δε θα μπορούσα να κάνω μόνο αυτό. Έχω ανάγκη να κάνω και το δεύτερο μέρος του πράγματός μου, που είναι τα πιο εσωτερικά, τα πιο βαριά κομμάτια. Δεν τελειώνει στο χιούμορ αυτό που θέλω να κάνω.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Για πάντα 16 ή επιτυχημένος σαραντάρης;
Σπύρος Γραμμένος: Μα όσο χρονών και να είσαι, σε χαρακτηρίζει μια συγκεκριμένη ηλικία. Δε θυμάσαι στο σχολείο που είχαμε κάποια παιδιά που ήταν 40 χρονών; Εγώ νιώθω ακόμη να έχω την αφέλεια των 16 μου. Μπορεί να έχω άλλες εμπειρίες πλέον και να μπορώ να σκεφτώ κάποια πράγματα πιο ώριμα και διαφορετικά λόγων των εμπειριών μου, αλλά νιώθω ακόμη πολύ μικρός. Εγώ ένιωσα ότι μεγάλωσα όταν άρχισα να θυμάμαι τους γονείς μου στην ηλικία μου. Εγώ είμαι 39 χρονών, θυμάμαι τη μάνα μου από τα 27 – 28 και τον πατέρα μου από τα 29 – 30. Όταν ο πατέρας μου ήταν 39, εγώ ήμουν 17. Δηλαδή, όσο είμαι κανονικά, είμαι τώρα, που τόσο ήταν ο πατέρας μου, όταν εγώ ήμουν τόσο! Αυτό θέλω να το γράψεις ακριβώς έτσι! (γέλια) Κάποιες φορές με τρομάζει που είμαι ίσα με τον πατέρα μου ή τη μάνα μου, ή και μεγαλύτερος από αυτούς, από όσο τους θυμάμαι. Αλλά κρατάω την αφέλεια και τα ισορροπώ. Δεν ξέρω πώς θα ήμουν αν είχα τώρα ένα παιδί ή αν έμενα στην παλιά μου δουλειά. Στην κατάσταση που ζω τώρα, αισθάνομαι ακόμη παιδί
Ελένη Σινάκου (Lavart): Τώρα που ανέφερες την παλιά σου δουλειά την αναβιώνεις..
Σπύρος Γραμμένος: Ανναβίση… μία λέξη… (γέλια)
Ελένη Σινάκου (Lavart): … την αναβιώνεις μέσα από τα βίντεο στο ΥouTube. Σου έχει λείψει τελικά;
Σπύρος Γραμμένος: Mμ… to Barber Show. Moυ αρέσει πάρα πολύ. Και αυτή τη στιγμή επειδή έχω τέσσερις φίλους που κουρεύω, κυνηγιόμαστε για να βρούμε χρόνο, κάνω και τα κουρέματα στο Barber Show, παίρνω αυτό που θέλω. Μου αρέσει πάρα πολύ το κούρεμα. Είναι ένα έργο τέχνης που, αν δεν μάκραιναν τα μαλλιά, θα έπρεπε να κοστίζει όσο ένας πίνακας στην κοινωνία που ζούμε.
Ελένη Σινάκου (Lavart): Οι τιράντες χαρακτηρίζουν το Σπύρο Γραμμένο ή ο Σπύρος Γραμμένος τις τιράντες;
Σπύρος Γραμμένος: Είναι ένα απαραίτητο κομμάτι μου. Δηλαδή, έχω παίξει δύο φορές χωρίς τιράντες και αισθανόμουν πολύ διαφορετικά. Με τις τιράντες παίρνω ένα τέντωμα, κορδώνομαι σαν τον Κωνσταντάρα. Το κάθε ρούχο που φοράς, γίνεται η στολή σου. Δεν είμαι σίγουρος αν το ρούχο φτιάχνει εσένα ή εσύ το ρούχο. Πέρυσι στο Σταυρό του Νότου που έβγαινα με ένα σακάκι, αισθανόμουν πολύ διαφορετικά. Μετά το τρίτο κομμάτι έβγαζα το σακάκι και αισθανόμουν κάποιος άλλος. Μου αρέσει πολύ αυτό. Στη σκηνή, γιατί στην καθημερινότητά μου φοράω πολύ συγκεκριμένα ρούχα. Αλλά μου αρέσει πολύ αυτό. Στο θέατρο, ας πούμε, γίνεσαι κάτι άλλο. Εσύ είσαι, αλλά σου δίνει κάτι άλλο, μια άλλη κίνηση. Δοκίμασέ το!
Ελένη Σινάκου (Lavart): Τι να περιμένουμε από εσένα μέσα στο 2019;
Σπύρος Γραμμένος: Έναν δίσκο. Αυτό περιμένω με πολλή χαρά και αγωνία. Τον ξεκινήσαμε 1η Αυγούστου, πέρασε από σαράντα κύματα, έγιναν πολλά άσχημα πράγματα, πλημμύρισε το στούντιο, είχαμε εμείς τις δουλειές μας, αλλά πιστεύω ότι θα κυκλοφορήσει σύντομα. Το περιμένω με χαρά. Από εμφανίσεις, 19 Ιανουαρίου με τον Πάνο Φραγκιαδάκη θα είμαστε στη Θεσσαλονίκη, 25 – 26 θα είμαστε Πάτρα και Γιάννενα. Στις 14 Φεβρουαρίου θα κάνουμε το επετειακό στο Σταυρό του Νότου που κάνουμε κάθε χρόνο. Το θέατρο ελπίζω να συνεχίσει και να πηγαίνει όμορφα. Και αρχίζουμε πάλι το Barber Show με τον Νίκο Ράπτη, το παιδί από την Εύβοια, με βίντεο κάθε μία ή δύο εβδομάδες.
Συνέντευξη: Ελένη Σινάκου (Lavart)
