Η αρχαιοελληνική λύρα αναγεννάται μέσα από τη Λίνα Παλέρα και τραβάει την προσοχή μας θέλοντας να μας αφηγηθεί μια μουσική ιστορία.
Στο διάνυσμα της αρχαίας και σύγχρονης ελληνικής μουσικής υπάρχει ένα ιστορικό χάος. Είθισται η μουσική, να προσπαθεί να τιθασεύσει αυτά τα χαοτικά κενά μέσα από τις νότες, εκπληρώνοντας τη βαθύτερη ψυχική εκδήλωση του ανθρώπου από την αρχαιότητα, να δημιουργεί ομορφιά στη ζωή αναπόδραστα. Στη ναυαρχίδα αυτής της σκέψης είχα πάντοτε την εξής απορία: Πώς θα μπορούσε να ακούγεται μια ραψωδία του Ομήρου και μέσα από ποια μουσικά όργανα κατάφεραν να επιβιώσουν τα έργα του για πολλά χρόνια μέσω της προφορικής παράδοσης;
Με αυτή την εναρκτήρια σκέψη αναζήτησα μια δασκάλα μουσικής και ειδικότερα αρχαιοελληνικής λύρας, όμως ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα, καθώς σπανίζουν άνθρωποι που πραγματώνουν μία παρακαταθήκη τόσων χρόνων. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα βρήκα τη διεθνούς φήμης μουσικό και μελωδό αρχαιοελληνικής λύρας, τη Λίνα Παλέρα από τη διαδικτυακή πλατφόρμα εκπαίδευσης αρχαιοελληνικής λύρας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, πιστοποιημένη καθηγήτρια μουσικής με διδακτική εμπειρία σε μουσικά σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ελλάδος και του εξωτερικού. Μια εξαιρετική δασκάλα με αρκετές παρουσιάσεις σε πολιτιστικούς χώρους και μουσεία.
Η επιβλητική θετική ενέργεια που διαθέτει κατακλύζει τον χώρο και σε συνδυασμό με την αμεσότητά της δημιουργεί ένα διανθισμένο εκπαιδευτικό μάθημα μουσικής. Με αφορμή όλα τα παραπάνω, πιστεύω πως θα βρείτε ιδιαιτέρα ενδιαφέρον το να σας τη γνωρίσω.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Κ. Παλέρα, πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με την αρχαία ελληνική λύρα και ποιο γεγονός αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο;
Λίνα Παλέρα – Κάποια «μαγική», θα έλεγα, για εμένα στιγμή μου έγινε μία πρόταση από την Οργανοποιία «Αναστάσιος» (www.luthieros.com), να παίξω κάποια κομμάτια σε μία 7χορδη ανακατασκευασμένη αρχαιοελληνική λύρα, στα πλαίσια της παρουσίασης του οργάνου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ήταν η πρώτη μου επαφή με ένα τέτοιου είδους όργανο. Απoδέχτηκα την πρόσκληση-πρόκληση και τελικά μαγεύτηκα. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, η λύρα έγινε το κατ’ εξοχήν βασικό μου όργανο!
Τελικά στην πρώτη παρουσίαση (που συμμετείχα ως μουσικός) των αρχαιοελληνικών λυρών στο κοινό – στο συνέδριο του Designing Creative Synergies – απενεμήθη τιμητικός έπαινος στην ομάδα του «The Lyre 2.0 Project» από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Διεθνές Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τη Μητροπολιτική Αναπτυξιακή Θεσσαλονίκης Α.Ε. και το Κέντρο Δημιουργικής Οικονομίας Θεσσαλονίκης
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Αναδρομώντας, ποια είναι τα στοιχεία που πρέπει να γνωρίζουμε για την αρχαία ελληνική λύρα;
Λίνα Παλέρα – Κυρίως, ότι ήταν έναν απλό όργανο που παιζόταν από όλους και από μικρούς και από μεγάλους .Με αυτό μάθαιναν μουσική τα παιδιά.
Η λύρα ήταν ξεκάθαρα κομμάτι της βασικής εκπαίδευσης στην αρχαία Αθήνα, όταν ο Σόλωνας, ήδη από τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. εισήγαγε τη διδασκαλία της μουσικής στην παιδεία των Αθηναίων.
Επίσης ως βασικό τους όργανο και μιας και η μουσική κατείχε πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, ακουγόταν στις δημόσιες συγκεντρώσεις, στα ιδιωτικά τους συμπόσια, στις χαρούμενες ή πένθιμες τελετές, στα θέατρα, στα στάδια, ακόμη και στα πολεμικά πλοία σε περίοδο μάχης και σε κάθε περίσταση της ζωής τους.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Το ενδιαφέρον για την εκμάθηση αρχαίας λύρας έχει αποδέκτες από το εσωτερικό της χώρας ή το εξωτερικό περισσότερο;
Λίνα Παλέρα – Θα έλεγα και στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. Τον τελευταίο χρόνο υπάρχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και από το εσωτερικό, απλά αυτοί που προς το παρόν τουλάχιστον το τολμάνε στην πράξη είναι κυρίως άνθρωποι του εξωτερικού.
Αυτοί είναι που ουσιαστικά στηρίζουν και την ανάπτυξη της πρώτης (και μοναδικής παγκοσμίως μέχρι σήμερα) διαδικτυακής μουσικής ακαδημίας που εστιάζει στην εκμάθηση της αρχαίας λύρας,
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Γνωρίζουμε ότι η αρχαία λύρα χρησιμοποιείται στα πλαίσια της μουσικοθεραπείας. Θα μπορούσατε να μας αναλύσετε τη συνάφεια του οργάνου με την αρμονία;
Λίνα Παλέρα – Αρχικά, κατασκευαστικά η λύρα είναι αρμονική, καθώς παντρεύει αντίθετες τάσεις. Ο αρχαίος φιλόσοφος Ηράκλειτος, φημισμένος για την ασάφειά του, μίλησε για την ενότητα όλων των πραγμάτων στον κόσμο ως «μία αρμονία αντίθετων τάσεων, σαν αυτή ενός τόξου ή μίας λύρας».
Επίσης κατά τον Δάμωνα, σπουδαίο θεωρητικό της μουσικής του 5ου αιώνα π.Χ., η μουσική μπορεί να αντικατοπτρίζει τις κινήσεις της ψυχής μας. Ο διττός της ρόλος έγκειται στο γεγονός ότι μπορεί να επηρεάσει το ήθος των ανθρώπων κατευνάζοντας τα πάθη και τις αδυναμίες τους, ενώ παράλληλα επιδρά στο άλογο μέρος της ψυχής με θεραπευτικό τρόπο.
Σε γενικές γραμμές, οι αρχαίοι συνέδεαν άμεσα μία κλίμακα (έναν τρόπο όπως το έλεγαν τότε), δηλαδή μία διαδοχή φθόγγων στη σειρά, με το συναίσθημα που προκαλούσε αυτό το άκουσμα στην ανθρώπινη ψυχή.
Για παράδειγμα, η φρυγική αρμονία κατά τον Αριστοτέλη (στο έργο του «Πολιτικά») αποτελεί «πηγή χαράς και ενθουσιασμού για την ψυχή των ακροατών». Εξού και θεωρήθηκε κατάλληλη για χαρμόσυνες τελετές, Διονυσιακές γιορτές, διθυράμβους και θέατρο, ενώ για πολλούς αντιπροσώπευε το φλογερό πνεύμα και τον ζήλο του πολεμιστή.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Το μάθημα της μουσικής (εκτός των μουσικών σχολείων) στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πιστεύετε πως είναι επαρκές;
Λίνα Παλέρα – Κατά τη γνώμη μου τη μουσική μπορεί να τη μάθει κάποιος κυρίως αν την προσεγγίσει βιωματικά. Όπως το βρέφος εκπαιδεύεται από τους «καλύτερους» στο περιβάλλον του και μετά από κάποιους μήνες ξεκινάει να αρθρώνει λέξεις και στο τέλος να μιλάει τη γλώσσα, κατά τον ίδιο τρόπο και η μουσική μαθαίνεται μέσα από το βίωμα. Έγκειται λοιπόν στον κάθε δάσκαλο μουσικής ξεχωριστά αν θα βιώσει μαζί με τα παιδιά τη μουσική μέσα από το τραγούδι, τα μουσικά όργανα και τον ρυθμό ή αν θα επικεντρωθεί μόνο στη θεωρητική γνώση, η οποία είναι σαφώς βοηθητική, αλλά όχι η ουσία.
Είναι λυπηρό, αλλά από τη στιγμή που ένας δάσκαλος ή καθηγητής μουσικής «κρίνεται» από το κράτος κυρίως για τη θεωρητική μουσική γνώση που θα μεταδώσει, είναι φυσικό επακόλουθο να έχουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα απομακρυσμένο από την ουσιαστική πράξη και την πραγματική επαφή που μας οδηγεί στην κατάκτηση της μουσικής.
Παραδοσιακή ιρλανδική μουσική: από τους Κέλτες στις σύγχρονες παμπ
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Παρατηρούμε πως ακόμη και στη σύγχρονη ελληνική μουσική εντάσσονται αρχαία όργανα κυρίως στη Μέταλ και ροκ σκηνή, όπως οι Kawir, Aherousia, ΘΡΑΞ ΠΑΝΚC.Θεωρείτε πως αυτό το πάντρεμα εδραιώνει κατά κάποιον τρόπο την παρουσία των αρχαίων οργάνων στη σύγχρονη μουσική σκηνή;
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Ολοκληρώνοντας, θα θέλαμε να μας αναφέρετε τις δραστηριότητές σας αυτήν την περίοδο και ποια τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Συνέντευξη: Αγγέλικα Αγόρα
Διαβάστε περισσότερα:
Μπορεί η μουσική να βελτιώσει τη μνήμη των ασθενών με Alzheimer;
Φωτογραφία εξωφύλλου: Αλεξάνδρα Ιωσηφίδου.
