Στον Ιανό στη Θεσσαλονίκη!
Ο Βασίλης Αμανατίδης είναι ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής, περφόρμερ. Γεννήθηκε το 1970. Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία της τέχνης («Λόγος και Εικόνα στα χρόνια του Μοντερνισμού – Η ελληνική περίπτωση του Οδυσσέα Ελύτη»). Περισσότερα για τον ίδιο, όσοι δεν τον ξέρετε, μπορείτε να βρείτε εδω.
Ποίηση Α: Το σύμπαν της Ποίησης, Βασίλης Αμανατίδης
Περιγράφη μαθήματος
Η Ποίηση είναι ένα ολόκληρο σύμπαν: η πιο συμπυκνωμένη τέχνη του λόγου, αλλά ίσως και η πιο αταξινόμητη. Αν και η ποίηση διαφεύγει πάντα από κάθε ορισμό (αφού ούτως ή άλλως χειρίζεται τις λέξεις ώστε να μεταβεί σε ένα πεδίο πέραν των λέξεων), η συστηματική ενασχόληση με την ποίηση συντελεί όχι μόνο στην εσωτερική μας απελευθέρωση, αλλά αποτελεί και εργασία, καθώς και μία συνεχή αναμέτρηση με την ιστορία και τις μορφές της ποιητικής τέχνης.
Μολονότι δεν γίνεται να διδάξεις σε κάποιον το πώς να γίνει ή να είναι (είτε στη ζωή είτε στη γραφή) ο εαυτός του, πολλά «μυστικά» της (ποιητικής) γραφής εννοείται πως διδάσκονται. Εκείνο όμως που κυρίως μεταδίδεται είναι το πάθος, η άρνηση της στασιμότητας, η αναζήτηση όλων των πιθανοτήτων.
Με τη δημιουργική ομάδα του σεμιναρίου θα επιχειρήσουμε να κάνουμε τον γύρο του κόσμου της ποίησης –αλλά και να διεισδύσουμε σε αρκετό από το βάθος της– μέσα σε 30 μόλις ώρες. Οι συμμετέχοντες θα ασκηθούν αρχικά στα τεχνικά στοιχεία της ποιητικής τέχνης: κυριολεξία, μεταφορά και μετωνυμία, στίξη, τομές, ρίμα, έμμετρος-ποικιλόμετρος-ελεύθερος στίχος, συντακτικό, σχήματα λόγου, ύφος, ήχος, προσωδία, ρυθμός. Μέσα από αναπάντεχες συζεύξεις καινοτόμων παραδειγμάτων, αντλημένων από τη διαχρονία της ποιητικής τέχνης, αλλά με ιδιαίτερη έμφαση στον 20ό αιώνα (ενδεικτικά: Σαπφώ, Ευριπίδης, Σολωμός, Καβάφης, Σεφέρης, Ελύτης, Σαχτούρης, αλλά και Dickinson, Rimbaud, Cummings, Celan, Beckett, Michaux, Carson, και πολλοί σύγχρονοι Έλληνες και ξένοι ποιητές), θα συζητηθούν οι ιστορικές συνιστώσες, οι μορφικές ιδιαιτερότητες και οι νοηματικές αποκρυσταλλώσεις κάθε περίπτωσης, αλλά κυρίως οι σπινθήρες των συνδυασμών τους. Ταυτόχρονα, θα διερευνηθούν οι σχέσεις που γεφυρώνουν την ποίηση με τον πεζό λόγο, με το θέατρο, αλλά και με το τραγούδι, τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο. Στόχος είναι η εξοικείωση με το Άλλο, η εκπαίδευσή μας στην ετερότητα, η διεύρυνσή μας.
Ο κάθε σπουδαστής θα παρουσιάζει σταδιακά σειρά ασκήσεων και ποιημάτων, που θα σχολιάζονται από όλους. Βασικό εργαλείο: η άντληση θεμάτων και μοτίβων μέσα από το τριμερές σχήμα Κόσμος (πραγματικότητα, πολιτική, καθημερινότητα, επικαιρότητα) – Εαυτός (ψυχική δομή, βιογραφία, προσωπικές εμμονές, φαντασία, όνειρα) – Τέχνη (προσωπικές επιλογές από όλο το φάσμα των τεχνών, όχι μόνο της λογοτεχνίας αλλά και των εικαστικών και των παραστατικών). Έμφαση θα δοθεί και σε μία σειρά από κρίσιμες έννοιες και πρακτικές (ακρίβεια, σαφήνεια, αφαίρεση, συμπύκνωση, έμπνευση, παρατηρητικότητα, επινόηση, διαμόρφωση, δόμηση, σύνθεση), καθώς και στη διάκριση μεταξύ σιωπηρής και μεγαλόφωνης ανάγνωσης, στην άρρηκτη σχέση της ποίησης με τη φωνή και το σώμα του ποιητή.
Ηχητικά ντοκουμέντα αναγνωρισμένων Ελλήνων και ξένων ποιητών του 20ού και 21ου αιώνα, οπτικό υλικό και video, παραδείγματα δραματοποίησης και επιτέλεσης του ποιητικού λόγου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, θα αποτελέσουν μερικά ακόμη από τα εργαλεία του εργαστηρίου.
Ο απώτερος στόχος του εργαστηρίου είναι διττός: Η διερεύνηση της ποιητικής ιδιοπροσωπίας κι ο εντοπισμός του εσωτερικού «ρυθμού» του καθενός μας, αλλά και η ανάδειξη της ποίησης ως τέχνης που την απολαμβάνουμε και την ασκούμε όχι μόνο κατά μόνας αλλά και συλλογικά: μία καταβύθιση που διανοίγεται προς την ανακοίνωση, την πράξη και τη δράση. Αφού η ποίηση είναι το ανοιχτό πεδίο, η εξερεύνηση του πάντα αντικαθεστωτικού λόγου, η ελευθερία της αδιάκοπης έκπληξης. Άλλωστε, μέσα στους δύστροπους, ασταθείς και επισφαλείς καιρούς μας, η δημιουργική ενασχόληση με την ποίηση στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου όχι μόνο μας βοηθά στην αναζήτηση του βαθύτερου εαυτού μας, αλλά εξασφαλίζει και την ψυχωφέλεια του «μαζί»: το μοίρασμα και την ένωση μας με όχημα την τέχνη.
Κατά τον Ισπανό ποιητή Χιμένεθ, η ποίηση είναι η «τέχνη της απέραντης μειοψηφίας». Το εργαστήριο ποίησης απευθύνεται, λοιπόν, σε όλους. Σε όσους έχουν ήδη διαμορφώσει κάποια σχέση με την ποίηση και τη γραφή, καθώς και σε όσους θα ήθελαν να διαμορφώσουν. Σε «απλούς» αναγνώστες της που θα ήθελαν να παραμείνουν αναγνώστες ή και να αναπτύξουν μια πιο πρακτική επαφή μαζί της, αλλά και σε ποιητές, που είτε δεν έχουν μοιραστεί ακόμη τα γραπτά τους είτε ήδη τα μοιράζονται και τα δημοσιεύουν.
Ποίηση Β: Ποιώντας το πρώτο μου βιβλίο
Περιγραφή μαθήματος
Σε αυτό το δεύτερο εργαστήριο Ποίησης απευθυνόμαστε σε όσες και όσους:
– έχουν εγκαθιδρύσει μια πιο συστηματική σχέση με την ποιητική γραφή
– έχουν ήδη στο ενεργητικό τους συγκεκριμένες ποιητικές δοκιμές ή μια ποιητική ιδέα (σε αρχικό ή προχωρημένο στάδιο) και επιθυμούν όχι μόνο να διερευνήσουν γενικά θεωρητικά ζητήματα ή ζητήματα τεχνικής (την ποιητική μαστορική και «τσαγκαρική»), αλλά και να κατευθυνθούν στοχευμένα προς το επόμενο στάδιο: τη σταδιακή συγκρότηση και δημιουργία μιας ολοκληρωμένης ενότητας, μιας «απλής» συλλογής ποιημάτων ή ακόμη κι ενός πιο αυστηρά δομημένου ποιητικού βιβλίου με αυξημένες συνθετικές προθέσεις και απαιτήσεις.
Εδώ, λοιπόν, μας ενδιαφέρει η πορεία από την πιο σποραδική γραφή προς το βασικό «πρώτο σκαλί» δημιουργίας – με ισχυρή, βεβαίως, εκ μέρους μας τη μέριμνα για διαφύλαξη και διατήρηση της ποιητικής ιδιοπροσωπίας και προσωπικότητας του κάθε σπουδαστή/ποιητή.
Μέσα από εκτεταμένες συζητήσεις με τον διδάσκοντα-καθοδηγητή-εμψυχωτή, αλλά και με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες στο εργαστήριο, πρόκειται να γίνει: Ξεδιάλεγμα και ξεκαθάρισμα του ήδη υπάρχοντος ποιητικού υλικού του καθενός, αλλά και γραφή νέων κομματιών μέσα από εξατομικευμένες ασκήσεις (ανάγνωση και ακρόαση, γραφή και διόρθωση, νέες μεταγραφές, αναθεωρήσεις και επανεγγραφές). Μας ενδιαφέρει επίσης: Τι πετούμε και τι κρατούμε, πώς και γιατί· η εστίαση στους βασικούς θεματικούς πυρήνες που αναφύονται από το ίδιο το υλικό των σπουδαστών· η ψυχολογική, αισθητική και ιδεολογική πλαισίωση του υλικού· τα ζητήματα ύφους, δόμησης και «μοντάζ»· η συνολική επιμέλεια, αλλά και η πορεία παγίωσης τόσο της μορφής των ποιημάτων, όσο και της ροής τους μέσα στο βιβλίο· οι αποφάσεις για τις ποικίλες διακυμάνσεις μεταξύ πρωτοπρόσωπης υποκειμενικής ποιητικής φωνής και μιας αντικειμενικότερης ποιητικής αφήγησης· η μέριμνα για τον τρόπο που η ποιητική φωνή εκλαμβάνεται ή «εισακούεται» από έναν «μέσο» επαρκή παραλήπτη-αναγνώστη· και, βεβαίως, σταθερά, η έμφαση στις εξής κρίσιμες έννοιες και πρακτικές: ακρίβεια, σαφήνεια, αφαίρεση, συμπύκνωση, έμπνευση, παρατηρητικότητα, επινόηση, διαμόρφωση, δόμηση, σύνθεση.
Ταυτόχρονα, θα διερευνηθούν σημαντικά ζητήματα σκιαγράφησης του σημερινού εκδοτικού τοπίου, της πολιτικής των εκδοτικών οίκων, αλλά και των περιοδικών (σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή) σχετικά με την ποίηση, όπως και οι νέοι τρόποι απεύθυνσης, δυνατοτήτων αξιοποίησης, αλλά και προώθησης του ποιητικού μας υλικού.
Υ.Γ.: Ο ποιητής, σε κάθε του έργο, κρατά εγγύτητα και απόσταση. Γίνεται το «πειραματόζωο» του κάθε έργου του. Καταγράφει τον εαυτό του, και μαζί τον αναδημιουργεί. Η διαδικασία της γραφής είναι ένα μακρύ στάδιο που μοιάζει με αργοκύλισμα σε αμνιακά υγρά. Στο τέλος, όμως, πρέπει να αποφασίσει ότι αυτό είναι. Όταν το συγκεκριμένο έργο «τελειώνει», το υποκείμενο του ποιητή παραδίδει σε κοινή θέα ένα αντίτυπό του: ένα αντι-κείμενο, συνήθως ένα βιβλίο, που δεν είναι βέβαια ο εαυτός του ποιητή, αλλά είναι του εαυτού του. Η σύνθεση που προκύπτει οφείλει να υπερβαίνει τον εαυτό και να αυτονομείται. Ωστόσο τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει εάν ο ποιητής δεν έχει βάλει πρώτα τον εαυτό και τους εκφραστικούς του τρόπους στο μικροσκόπιο και στον μεγεθυντικό φακό.
Όπως πολύ ωραία το περιγράφει ο ποιητής Enzensberger στο παρακάτω ποίημά του:
Ο Αυτοβιογράφος
Γράφει για τους άλλους,
όταν γράφει για τον εαυτό του.
Γράφει για τον εαυτό του,
όταν δεν γράφει γι’ αυτόν.
Όποτε γράφει, δεν είναι παρών.
Όποτε είναι παρών, δεν γράφει.
Εξαφανίζεται, για να γράψει.
Γράφει, για να εξαφανιστεί.
Έχει εξαφανιστεί
μέσα σε αυτό που γράφει.
(Hans Magnus Enzensberger, Η ιστορία των νεφών, και άλλα ποιήματα, μετάφραση: Γ. Πρεβεδουράκη, Πανοπτικόν, 2016)
Αίτηση συμμετοχής θα βρείτε ΕΔΩ
Διάρκεια μαθημάτων: δέκα τρίωρα απογευματινά μαθήματα (30 ώρες διδασκαλίας)
Ημέρα μαθημάτων: Παρασκευή
Δίδακτρα: 340 ευρώ για νέες εγγραφές και 300 ευρώ για φοιτητές, άνεργους και απόφοιτους προηγούμενων κύκλων.
Τρόποι πληρωμής
• Καταβολή του ποσού εφάπαξ στα ταμεία του ΙΑΝΟΥ ή κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό, με επιπλέον έκπτωση 5% (πριν από την έναρξη των μαθημάτων).
• Σε 2 ισόποσες δόσεις στα ταμεία του ΙΑΝΟΥ ή κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό (1η δόση πριν από την έναρξη των μαθημάτων – 2η δόση στο 6ο μάθημα). Τράπεζα ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΑΡΙΘΜ.ΛΟΓ/ΣΜΟΥ:5238025326916, IBAN: GR3201722380005238025326916 (ΙΑΝΟΣ ΑΕ).
• Με πιστωτική κάρτα έως 5 άτοκες δόσεις στα ταμεία του ΙΑΝΟΥ (εξαιρούνται οι κάρτες American express και Εθνικής).
[Σε περίπτωση κατάθεσης στην τράπεζα παρακαλούμε θερμά στα στοιχεία της κατάθεσης να αναφέρεται το όνομα του συμμετέχοντα στα σεμινάρια και η λέξη «ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ».]
