«Pleased to meet you. Hope you guessed my name.» Διαβάσατε τον τίτλο, Satisfaction. Ξέρετε σίγουρα σε τι αναφέρομαι. Αν χρησιμοποιούσαμε μια φράση για να συνοψίσουμε το θρυλικό τρόπο ζωής τους, αυτή θα ήταν, το δίχως άλλο, «Sex, drugs and rock ‘n roll». Τυχεροί όσοι γνώρισαν την αμερικανική blues μέσω των Rolling Stones το ’60. Ήταν τα «κακά παιδιά» με την υπέροχη μουσική, ο αντίποδας των «καλών», πρωτοποριακών Beatles, αν και όλοι ξέρουμε ότι χάρη στο LSD έγραψαν και αυτοί κάποιες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες τους.
Οι Rolling Stones δεν ήταν ποτέ ένα απλό συγκρότημα. Συγκλόνισαν τη συντηρητική Βρετανία, ενέπνευσαν και διαμόρφωσαν την πολιτική στάση μιας ολόκληρης γενιάς υλοποιώντας την ανάγκη της για εναντίωση στο συντηρητισμό της εξουσίας. Τα πρώτα χρόνια, με τα albums Beggars Banquet και Let it Bleed ξεσήκωναν με ανεπανάληπτο τρόπο τα πλήθη στις συναυλίες τους, από τις οποίες δεν έλειπαν ποτέ τα απρόοπτα.
Η… ονειρική αρχή
Το (I Can’t Get No) Satisfaction μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί το soundtrack της δεκαετίας του ’60 – και όχι μόνο. Στις 6 Ιουνίου συμπλήρωσε 50 χρόνια κυκλοφορίας και εξακολουθεί να ακούγεται σε ραδιόφωνα και μπαρ. Σχεδόν αντανακλαστικά πια τραγουδάμε τους πασίγνωστους στίχους τους, κι αν έχουμε και κέφια … έναν χορό τον ρίχνουμε! «Ήταν το τραγούδι που πραγματικά καθιέρωσε τους Rolling Stones. Μας μεταμόρφωσε από μια απλή μπάντα σε ένα τεράστιο, τερατώδες συγκρότημα.», δήλωσε κάποτε ο Jagger στο περιοδικό Rolling Stone.
Ας αναρωτηθούμε, όμως: Γιατί ξεχωρίζει το Satisfaction από την πληθώρα των επιτυχιών των Stones; Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ένας αριθμός αξιόλογων καλλιτεχνών, από την Aretha Franklin ως τους Devo, θέλησαν να το τραγουδήσουν ξανά. Ας πάμε λίγο πίσω…
Βρισκόμαστε σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στην Αμερική του ’65 και ο Keith έχει μόλις ξυπνήσει… Αλλά καλύτερα να σας τα πει ο ίδιος, όπως τα είπε σε μια ειδική έκδοση του περιοδικού Uncut πριν χρόνια:
«Δεν θυμάμαι πώς έγραψα το τραγούδι αυτό γιατί αυτό ήταν μια αλαμπουρνέζικη ιστορία. Ξύπνησα μέσα στη νύχτα και μέσα σε ένα τρελό όνειρο πήρα ένα μικρό κασετόφωνο δίπλα στο κρεβάτι μου και έπιασα την κιθάρα με την οποία κοιμόμουν όταν ήμουν μόνος και ηχογράφησα για είκοσι δευτερόλεπτα το Satisfaction. Μετά κοιμήθηκα και όταν ξύπνησα η κασέτα είχε τελειώσει. Γύρισα την κασέτα στην αρχή και άκουσα… «I can’ t get no satisfaction». Μετά ακουγόταν για σαράντα λεπτά ένα ροχαλητό. Αργότερα κατάλαβα τι συνέβη. Στον ύπνο σου είναι ο πιο εύκολος τρόπος να γράψεις ένα τραγούδι. Μετά από μία ή δύο μέρες πήγαμε στο Los Angeles για ηχογράφηση. Μήπως κάναμε το Aftermath; Μας ζήτησαν ένα τραγούδι ακόμη για να συμπληρωθεί ο δίσκος. Είπα, λοιπόν, ότι έχω αυτό το πραγματάκι. Σκέφτηκα ότι μάλλον δεν κάνει για το άλμπουμ. Μια βδομάδα μετά το Satisfaction έπαιζε στο ραδιόφωνο και εγώ βρίσκομαι στην Ομάχα. Τους έβριζα. Πώς βάλατε μπάσταρδοι το τραγούδι αυτό; Δεν είναι έτοιμο, είναι μόνο dub. Στο μεταξύ το τραγούδι έγινε Νο1 και μου έλεγαν… ‘σκάσε’.».
Ο Greg Kot από το BBC Culture συγκέντρωσε πολλά αποδεικτικά στοιχεία για να πείσει τους… άπιστους για την τεράστια επιρροή που άσκησε το Satisfaction στην διαμόρφωση των Rolling Stones. Για να δούμε…
Behind The Scenes
Μετά την… ονειρική επιφοίτηση του Richards, τα ηνία ανέλαβε ο Mick, ο οποίος ολοκλήρωσε τους στίχους μερικές μέρες αργότερα και το συγκρότημα ξεκίνησε τις ηχογραφήσεις. Η αρχή έγινε με μια ακουστική εκδοχή του κομματιού στα Chess Studios του Chicago και τη διαδέχθηκε μια χολιγουντιανή και ηλεκτρική στο στούντιο RCA.
Ο Richards φανταζόταν το αρχικό riff να παίζεται από γαλλικά κόρνα – φανταστείτε κάτι σαν το Dancing in the Street από τους Martha and the Vandellas – και ήθελε ένα σκληρότερο τόνο. Ευτυχώς, ο piano-man τους, Stewart, βρήκε έναν παραμορφωτή Gibson που… έκανε τα όνειρα του Keith πραγματικότητα. Ο μαγικός ήχος της κιθάρας του ξεχύθηκε από τα ηχεία και ο Jagger μετέτρεψε κάθε συλλαβή σε καταγγελία κατά της υπερκαταναλωτικής κοινωνίας, σχεδόν τον φανταζόμαστε να υψώνει το μεσαίο του δάχτυλο στον αέρα κουνώντας το πέρα δώθε μπροστά στο πρόσωπο κάποιου ανίδεου Υπουργού. Οι στίχοι του στάζουν δηλητήριο, σαρκασμό και… σεξ. Ναι, γιατί σεξ και επανάσταση πάνε μαζί. Η αφιλτράριστη έκφραση των βασικών επιθυμιών ενός νέου που… βράζει το αίμα του είναι διάχυτη σε όλο το κομμάτι.
Είναι θέμα γούστου…
Μπορεί οι Stones να είχαν ήδη αποκτήσει τη φήμη των «καθαρόαιμων» blues μουσικών, αλλά εκείνη την περίοδο μόλις είχαν αρχίσει να γράφουν κομμάτια που έφεραν πραγματικά την αυθεντική σφραγίδα τους. Λίγες βδομάδες μετά την κυκλοφορία του, το Satisfaction άγγιξε όλες τις κορυφές των αμερικανικών μουσικών κατατάξεων και παρέμεινε «βασιλιάς» για τρεις μήνες, επικυρώνοντας την κυριαρχία του ως soundtrack του καλοκαιριού του ’65.
Επειδή ο άτακτος Mick ήθελε να «make some girl», το κομμάτι «λογοκρίθηκε» από τουλάχιστον έναν ραδιοφωνικό σταθμό της Νέας Υόρκης και από τηλεοπτικές εκπομπές όπως το Shindig! και το The Ed Sullivan Show. Μόνο κακό δεν έκανε στους Stones αυτό!
Ο Richards, όμως, ήταν έτοιμος να σκάσει. Πίστευε ότι αν και κυκλοφόρησε, το τραγούδι δεν ήταν έτοιμο. Άκουγε ακόμα τα γαλλικά κόρνα να παίζουν εκείνο το riff, που – δεν το ήξερε ο άνθρωπος! – σε λίγο καιρό θα κέρδιζε την αθανασία. Το θεωρούσε ελαφρύ, μια ανοησία, κάτι που οπωσδήποτε απαιτούσε δουλειά. Το κοινό, όμως, το είχε ήδη λατρέψει.
Ήταν ξεκάθαρα θέμα γούστου, Keith και Mick μαζί δεν έκαναν και χώρια δεν μπορούσαν. Δύο διαφορετικοί κόσμοι και ταυτόχρονα τόσο ίδιοι. Ο Keith είπε μάλιστα: «Δεν διαφωνώ με τη θέση του τραγουδιού ως ορόσημο των Stones. Απλώς δεν είναι όλα σχεδιασμένα σύμφωνα με το δικό σου γούστο και μόνο.»
Αυτό που έκανε πραγματικά θρυλική τη φήμη του Satisfaction, ωστόσο, τουλάχιστον για τους Stones, ήταν ότι πολλοί αγαπημένοι τους καλλιτέχνες το χρησιμοποίησαν για δικά τους cover. Σαν να ήταν μέσα στο μυαλό του Richards, ο Otis Redding «ζωντάνεψε» με γαλλικά κόρνα το συγκλονιστικό riff που λαχταρούσε ο κιθαρίστας. Όπως πολλοί ακροατές, όμως, αντιμετώπισε προβλήματα στην «αποκρυπτογράφηση» των στίχων του Mick και έτσι, αποφάσισε να γράψει ένα-δυο δικούς του στίχους. Δεν είχε απολύτως καμία σημασία. Ο θρύλος της soul τους βοήθησε να χτίσουν μία γέφυρα προς ένα ευρύτερο κοινό, με τη συγκλονιστική του ερμηνεία στο Monterey Pop Festival το 1967. (Δείτε το, δείτε το: https://www.youtube.com/watch?v=yvtbiHYa-LI)
Επίσης, η Aretha Franklin, σε παραγωγή του Jerry Wexler, το «αποθέωσε» με τον μοναδικό της τρόπο και το τραγούδι εκτοξεύτηκε ξανά στις κορυφές των pop charts το ’68.
Satisfaction: Η πεμπτουσία του rock τραγουδιού
Μία δεκαετία αργότερα επανακυκλοφόρησε κουβαλώντας φυσικά μια τεράστια επιτυχία – που μόνο βάρος δεν ήταν -, ακόμα και όταν οι Stones και πολλοί από τους υπόλοιπους κλασικούς συνομηλίκους ροκάδες τους υποβαθμίζονταν από νέους ανερχόμενους αστέρες της punk-rock. Η γεμάτη νεύρο εκδοχή του ύμνου πια από τους Devo έγινε ο κύριος πόλος έλξης οπαδών προς το συγκρότημα από το Ohio που τότε (1978) έκανε το ντεμπούτο του με το Q: Are We Not Men? A: We Are Devo!
Ο Mark Mothersbaugh, μέλος των Devo, δήλωσε κάποτε: «Πίστευα ότι ήταν το απόλυτο rock τραγούδι.». Έπαιξαν μάλιστα την διασκευή τους στο Jagger, πριν την κυκλοφορήσουν και «μετά από περίπου 30 δευτερόλεπτα, εκείνος άρχισε πετάγεται όρθιος και αρχίζει να χορεύει τριγύρω. Μετά μας είπε: ‘Είναι η αγαπημένη μου εκδοχή του κομματιού!’». Πιο πρόσφατες εκδοχές του Satisfaction ήταν αυτές των σκοτεινών Cat Power το 2000 και της funky, φιλόδοξης τότε Britney Spears, που τους διαδέχθηκε την ίδια χρονιά ευελπιστώντας στην διεύρυνση του κοινού της με έναν πιο «ώριμο» ήχο.
Τώρα ο Mick Jagger είναι 73 ετών, αλλά αυτός και οι υπόλοιπες θρυλικές «πέτρες» έκλεισαν μέχρι προσφάτως ουκ ολίγες συναυλίες με το Satisfaction. Οι Βρετανοί έχουν τέτοια αγάπη με το στέμμα που συνεχίζουν να ψάχνουν «ψύλλους στ’ άχυρα», δηλαδή τους διαδόχους των Stones. Ας τους ενημερώσει κάποιος όμως, ότι υπάρχουν και φορές που τέτοια ιστορία… δύσκολα επαναλαμβάνεται!
Κείμενο: Μαρία Διακάκη (Lavart)
