Νίκος Γκάτσος
Τι κι αν δεν πήγε ποτέ στην Αμοργό…
«Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας
του Χατζιδάκι βάσανα θα πω στ’ αρχοντικό σας…
…Με τα χειρόγραφα σωρό τις μελωδίες μάτσο
βρήκε έναν τύπο βλοσυρό που τονε λέγαν Γκάτσο».
[dropcap size=big]Σ[/dropcap]τους στίχους του Χατζιδακιά, ο «βλοσερός τύπος» Νίκος Γκάτσος, παρουσιάζει με περιπαικτικό τρόπο το φίλο και συνεργάτη του Μάνο Χατζιδάκι και μιλάει για τη γνωριμία τους. Γιατί, μπορεί ο ποιητής να είναι ταυτισμένος με την Αμοργό του, ωστόσο η παρουσία του στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι είναι εξίσου λαμπρή.
Γεννημένος σαν σήμερα, 8 Δεκέμβρη του 1911 στην κάτω Ασέα της Αρκαδίας, ξεκίνησε με σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας. Η μετακίνηση στο αστικό κέντρο τον φέρνει κοντά στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και, έτσι, αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα και κριτικά σημειώματα σε περιοδικά. Το 1943 γράφει τη φημισμένη Αμοργό, ένα ποιητικό έργο – από τα κορυφαία του ελληνικού υπερρεαλισμού – έκτασης 20 σελίδων. «Ὑπάρχει μία πέτρα ἀθάνατη ποὺ κάποτε περαστικὸς ἕνας ἀνθρώπινος ἄγγελος ἔγραψε τ᾿ ὄνομά του ἐπάνω της κι ἕνα τραγούδι ποὺ δὲν τὸ ξέρει ἀκόμα κανεὶς οὔτε τὰ πιὸ τρελὰ παιδιὰ οὔτε τὰ πιὸ σοφὰ τ᾿ ἀηδόνια».
[dropcap size=big]Η[/dropcap] συγγραφή ήταν για αυτόν η δύναμή του, η εξουσία του. Ωστόσο, εκτός από την Αμοργό, εξέδωσε μόνο τρία ποήματα: Το Ελεγείο, Ο Ιππότης και ο Θάνατος και Το τραγούδι του παλιού καιρού. Η περίοδος δύσκολη, ο πόλεμος υπαρκτός και η ανάγκη βιοπορισμού μεγάλη. Έτσι, με το πέρας του πολέμου, εργάζεται ως μεταφραστής και ραδιοσκηνοθέτης. Παράλληλα, γνωρίζει το Μάνο Χατζιδάκι και ξεκινάνε το ταξίδι τους. Κι άλλοι συνθέτες θα βρεθούν στο δρόμο του και θα γράψουν μαζί: Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Μούτσης, Κηλαηδόνης. Ποιος δεν έχει ακούσει τους στίχους των: Κεμάλ, Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου, Χάρτινο το φεγγαράκι, Τ΄αστέρι του βοριά, Έλα Πάρε μου τη λύπη και τόσα άλλα..
Αξιόλογο έχει υπάρξει και το μεταφραστικό του έργο, καθώς έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης και το Λαϊκό Θέατρο. Λόρκα, Λόπε Ντε Βέγα, Ζενέ, Ουίλιαμς, Ο Νηλ, Στρίντμπεργκ και άλλοι πέρασαν απ’ την πένα του και ανέβηκαν στο θεατρικό σανίδι.
Σεμνός, μακριά απ’ την δημόσια προβολή, με άποψη και αισθητική, οξυδέρκεια και χιούμορ, ο Νίκος Γκάτσος αποτελεί μέχρι σήμερα αληθινό δάσκαλο, κυρίως ήθους και ευαισθησίας.
Υ.Γ. Παράκληση, να διαβάσετε στίχους από την Αμοργό…
[su_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=ltRrVml87wU” width=”200″ height=”100″ responsive=”no”]
[su_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=0A0ZKmvSu_0″ width=”200″ height=”100″ responsive=”no”]
Κείμενο: Αλίκη Μαργαρού (Lavart)
