Ο άνθρωπος που «άναψε» το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Τόμας Έντισον. Ή μήπως όχι;
134 χρόνια από τον πρώτο στολισμό χριστουγεννιάτικου δέντρου με λαμπιόνια.
Χριστούγεννα; Τι σας έρχεται στο μυαλό; Πέρα από τη θρησκευτική ή καταναλωτική πλευρά. Φώτα… Παντού φώτα. Όλα στολισμένα με μικρά και μεγάλα φώτα. Όμως, αυτό που συνήθως κερδίζει τις εντυπώσεις είναι το χριστουγεννιάτικο δέντρο, είτε αυτό στολίζει το σαλόνι κάποιου σπιτιού ή ενός χώρου εργασίας, είτε κοσμεί μια ολόκληρη πλατεία.
Βέβαια, τι τροφοδοτεί όλα αυτά τα λαμπιόνια; Ηλεκτρισμός. Είναι φυσικό η σκέψη μας να πάει στον Τόμας Έντισον, δεδομένου πως το όνομά του συνδέθηκε με τον ηλεκτρισμό και την εφεύρεση του λαμπτήρα. Παλαιότερα, πολλές οικογένειες συνήθιζαν να στολίζουν δέντρο με αναμμένα κεριά, πρακτική που πολλές φορές οδήγησε στο να γίνουν πολλά σπίτια παρανάλωμα. Βέβαια, αυτός που είχε την ιδέα δεν ήταν ο ίδιος ο Έντισον, αλλά ο Έντουαρτ Τζόνσον, φίλος και στενός του συνεργάτης, του οποίου το όνομα δεν είναι γνωστό στους περισσότερους από εμάς. Τα λαμπιόνια χρησιμοποιήθηκαν για να στολίσουν το δικό του χριστουγεννιάτικο δέντρο. Επρόκειτο για 80 κόκκινους, λευκούς και μπλε μικρούς λαμπτήρες που καλωδίωσε και τύλιξε γύρω από το δέντρο του.
Όπως γίνεται με πολλές ανακαλύψεις και εφευρέσεις, υπήρξε μια αρχική καχυποψία σχετικά με τη χρήση του ηλεκτρισμού. Δεν αποτέλεσε εμπορικό προϊόν για το μέσο άνθρωπο εξαρχής. Και για το ευρύ κοινό, υπήρχε η εντύπωση ότι η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να είναι επικίνδυνη. Ο κόσμος είχε εν μέρει δίκιο και η έλλειψη γνώσης σχετικά με την ορθολογική χρήση του ηλεκτρισμού καθυστέρησε την καθολική αποδοχή του. Το 1895, ο Στίβεν Γκρόβερ Κλίβελαντ, πρόεδρος των ΗΠΑ, θα ζητήσει τη διακόσμηση του δέντρου του Λευκού Οίκου με χιλιάδες πολύχρωμα λαμπιόνια. Το 1901, σχεδόν μια εικοσαετία αργότερα, τα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φωτάκια αρχίζουν και πωλούνται ως προϊόν σε τιμές απλησίαστες. Από το 1903 οι τιμές έγιναν πιο προσιτές στους μέσους καταναλωτές. Στα χρόνια που ακολούθησαν θα γνώριζαν ραγδαία εξάπλωση σε όλο το χριστιανικό κόσμο. Όταν δε τα Χριστούγεννα έγιναν κάτι παραπάνω από θρησκευτική γιορτή, η χρήση τους εξαπλώθηκε και σε μη χριστιανικές χώρες.
Η χρήση των χριστουγεννιάτικων λαμπιονιών και του ηλεκτρισμού γενικότερα μπορεί να μας δείξει πως μια ιδέα αρχικά πρέπει να δοκιμαστεί στον προσωπικό χώρο του εφευρέτη. Ακολουθεί μια άδικη αποστροφή και αποδοκιμασία που οδηγεί σε περιορισμένη χρήση και έκταση. Τελικά, όμως, η αξία της αναγνωρίζεται και η εφαρμογή της βρίσκει ευρεία αποδοχή σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Θα πρέπει, ίσως, να μας προβληματίσει το γεγονός, πως δεν ακούγονται όλα τα ονόματα που είχαν την ιδέα. Για τον Τόμας, άλλωστε, δεν ήταν η πρώτη φορά που κυκλοφορούσαν κακές φήμες. Ο Νίκολα Τέσλα που εργάστηκε για τον Έντισον είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Η κοινή γνώμη τούς θεώρησε αντίπαλους, πολλές φορές σε βαθμό που άγγιζε τα όρια της συνωμοσιολογίας. Υπήρξε η εντύπωση ότι ο Έντισον έκλεψε μέρος της δουλειάς του Τέσλα και η αντίληψη πως ο δεύτερος επιθυμούσε δωρεάν ενέργεια για όλους. Αλήθεια ή ψέμα, τελικά ίσως κάποιοι άνθρωποι ασχέτως με την αξία τους παραμένουν στην αφάνεια.
