Αυτό τον καιρό σκέφτομαι πού και πού τον θάνατο και την κηδεία μου και αναρωτιέμαι τι θα ήθελα να ακουστεί τότε.
Αν τύχει και είστε, κάποιοι από σας, εκεί όταν έρθει εκείνη η μέρα, να ξέρετε ότι δεν θα ήθελα μια μακρόσυρτη κηδεία. Κι αν βάλετε κάποιον να με αποχαιρετίσει, πείτε του σας παρακαλώ να μη μακρηγορήσει. Να μην αρχίσει να λέει για το Νομπέλ – δεν είναι αυτό το σπουδαίο – ούτε για τα σχολεία που έβγαλα.
Εκείνο που θα ‘θελα να ειπωθεί είναι ότι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ προσπάθησε να βοηθήσει τους άλλους. Θα ‘θελα να ειπωθεί ότι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ προσπάθησε να αγαπήσει τους άλλους. Θα ‘θελα να μπορείτε να πείτε εκείνη τη μέρα ότι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ νοιάστηκε να ταΐσει τον πεινασμένο, να ντύσει τον γυμνό, να κάνει συντροφιά στον φυλακισμένο. Θα ‘θελα να μπορείτε να πείτε ότι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πάσχισε να αγαπήσει και να υπηρετήσει τον άνθρωπο».
εννημένος στις 15 του Γενάρη του 1929 στην Ατλάντα της Τζώρτζια. Γόνος Αφροαμερικανών. Ο πατέρας του, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ο πρεσβύτερος, ήταν πάστορας και ένας από τους πρώτους αγωνιστές για τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ. Η μητέρα του, Αλμπέρτα Ουΐλλιαμς, ήταν και αυτή ενεργό μέλος της Βαπτιστικής Εκκλησίας. Ο Μάρτιν γεννήθηκε με το όνομα Μάικλ, όπως και ο πατέρας του. Το όνομα «Μάρτιν Λούθερ» απέκτησαν και οι δύο μετά από την επίσκεψή τους στη Γερμανία, στο Πέμπτο Συνέδριο της Διεθνούς Συμμαχίας Βαπτιστών, προς τιμήν του Μαρτίνου Λούθηρου. Ο Μάρτιν είχε μια μεγαλύτερη αδελφή και έναν μικρότερο αδελφό.
«Δεν είναι δυνατό να είσαι υπέρ της δικαιοσύνης για κάποιους ανθρώπους και να μην είσαι υπέρ της δικαιοσύνης για όλους τους ανθρώπους».
Από μικρός τού άρεσε η μουσική και το τραγούδι. Η μητέρα του ήταν καταξιωμένη ηγέτης της χορωδίας και τον έπαιρνε συχνά σε διάφορες εκκλησίες για να τραγουδάει. Από τρυφερή ηλικία υπήρξε μάρτυρας των αδικιών που υφίσταντο οι έγχρωμοι στις ΗΠΑ αλλά και των αντιδράσεων του πατέρα του απέναντι στο φαινόμενο, ο οποίος δεν δίστασε να αψηφήσει ακόμα και τις αρχές. Όταν ήταν παιδί, έκανε παρέα με ένα λευκό παιδί. Ο πατέρας του παιδιού είχε μια επιχείρηση κοντά στο σπίτι του μικρού Μάρτιν. Στην ηλικία των έξι τα παιδιά έπρεπε να πάνε σχολείο. Τα ζοφερά εκείνα χρόνια οι Αφροαμερικανοί πήγαιναν σε ξεχωριστά σχολεία. Επίσης, ο πατέρας του παιδιού απαγόρεψε στο γιο του να κάνει παρέα με τον Μάρτιν. Έτσι, έχασε για πάντα τον παιδικό του φίλο.
«Η πιο επίμονη και επείγουσα ερώτηση στη ζωή είναι: «τι κάνεις για τους άλλους;»
Υπέφερε από κατάθλιψη για μεγάλο τμήμα της ζωής του. Στα 12 του, μετά το θάνατο της γιαγιάς του, αποπειράθηκε ν’ αυτοκτονήσει, πέφτοντας από το δεύτερο όροφο, αλλά επέζησε. Σε μικρή ηλικία αμφισβητούσε το Χριστιανισμό και έφτασε σε σημείο να αρνηθεί δημόσια και την Ανάσταση, θέσεις που αργότερα αναθεώρησε. Στα 15 του, το 1944, θα ξεκινήσει τη φοίτησή του στο Morehouse College, ένα κολλέγιο αποκλειστικά για Αφροαμερικανούς. Το 1947, θα επιλέξει να υπηρετήσει ενεργά την εκκλησία, θα διατηρήσει όμως μια ορθολογική και ανθρωπιστική στάση, ενώ θα προβληματιστεί για τον κοινωνικό της ρόλο. Το 1948, κατά την αποφοίτησή του από το κολλέγιο, έχοντας πτυχίο κοινωνιολογίας, θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Crozer Thelogical Seminary από το οποίο θα αποφοιτήσει το 1951. Ο πατέρας του θα τον υποστηρίξει καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών του.
«Πάντα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να κάνεις αυτό που είναι σωστό.»
Το 1953, θα παντρευτεί την κατά δύο χρόνια μεγαλύτερή του Coretta Scott, με την οποία θα αποκτήσουν τέσσερα παιδιά. Το 1955, θα λάβει το διδακτορικό του στη Συστηματική Θεολογία από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι θα αρνηθεί να παραδώσει τη θέση του στο λεωφορείο σε ένα λευκό, όπως προβλεπόταν από τους νόμους εκείνης της εποχής. Ο Κινγκ ήταν υπεύθυνος ως εκπρόσωπος της κοινότητας για τη συγκεκριμένη υπόθεση αυτής της ανήλικης, άγαμης και εγκύου κοπέλας. Το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, μια άλλη Αφροαμερικανή, η Rosa Parks, συνελήφθη, επειδή αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της. Σύντομα, ο Κινγκ και ένας άλλος Αφροαμερικανός, ο Ε. D. Nixon, οργάνωσαν μποϋκοτάζ ενάντια στη χρήση των λεωφορείων στο Montgomery που κράτησε 385 ημέρες. Στο διάστημα αυτό στο σπίτι του Μάρτιν είχε τοποθετηθεί και εκραγεί βόμβα. Αυτά τα γεγονότα τον ανέδειξαν σύντομα σε πανεθνική φιγούρα και σε πασίγνωστο εκφραστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Μην επιτρέψεις σε κανέναν να σε σύρει τόσο χαμηλά κάνοντας να τον μισήσεις.»
Το 1957, μαζί με άλλους ακτιβιστές, θα ξεκινήσει τις ειρηνικές διαδηλώσεις. Στις 20 του Σεπτέμβρη του 1958, στο Χάρλεμ, θα γλιτώσει από το θάνατο, μετά από επίθεση με μαχαίρι από μια ψυχικά διαταραγμένη Αφροαμερικανή, την Izola Curry, η οποία πίστευε ότι ο Μάρτιν συνωμοτεί με κομμουνιστές εναντίον της. Την ίδια χρονιά καθώς και την επόμενη, θα εκδώσει βιβλία, όπως το και το The Measure of A Man, στα οποία θα στηλιτεύει το ρατσισμό. Τον Δεκέμβριο του 1961, σε μια πορεία διαμαρτυρίας στο Όλμπανι, θα συλληφθεί για διατάραξη κοινής ησυχίας, μαζί με ακόμα 700 διαδηλωτές. Το 1962, σε συνεργασία με την Ghandi Society θα στείλει επιστολή στον JFK, με την οποία θα ζητάει από τον πρόεδρο να κινηθεί στα χνάρια του Λίνκολν όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και να κηρύξει μια Δεύτερη Χειραφέτηση. Ο Κένεντι δεν το έκανε ποτέ.
«Έχω ένα όνειρο, ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου θα ζήσουν μια μέρα σ’ ένα έθνος όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους, αλλά από το χαρακτήρα τους.»
Από το 1963 το FBI θα παρακολουθεί τα τηλεφωνήματά του. Ο Μάρτιν πίστευε ότι η τακτική της ειρηνικής διαδήλωσης θα έκανε γνωστό στον κόσμο το πρόβλημα των διακρίσεων. Στις 12 Απριλίου του 1963, στην πόλη Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα, ο Κινγκ, ηγήθηκε μιας πορείας διαμαρτυρίας προς το δημαρχείο της πόλης. Άοπλοι πολίτες δέχτηκαν επιθέσεις με ρόπαλα, μαστίγια και γκλομπς, ενώ αστυνομικά σκυλιά επιτέθηκαν στους διαδηλωτές. Ο ίδιος ο Μάρτιν συνελήφθη και κρατήθηκε σε απομόνωση για μερικές μέρες. Στις 28 Αυγούστου του 1963, 200.000 διαδηλωτές, λευκοί και μαύροι, στο μνημείο του Αβραάμ Λίνκολν διαδηλώνουν για την αντίθεσή τους σε κάθε μορφή διάκρισης. Σ’ αυτήν την εκδήλωση διαμαρτυρίας ο Κινγκ θα εκφωνήσει τον διάρκειας 17 λεπτών λόγο του, τον πιο γνωστό απ’ όλους, ξεκινώντας με τη φράση «Έχω ένα όνειρο… ». Τελικά αυτά που ζητούσε εντάχθηκαν στο νομικό πλαίσιο των ΗΠΑ με το νόμο για τα πολιτικά δικαιώματα του 1964 και το νόμο για το δικαίωμα του εκλέγειν το 1965, τα οποία θα κατοχυρώσουν και οριστικά τα δικαιώματα των μαύρων στην Αμερική. Στις 14 Οκτωβρίου 1964, ο Κινγκ μαθαίνει ότι του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Θα παραβρεθεί στην τελετή απονομής στο Όσλο στις 10 Δεκεμβρίου του 1964. Το χρηματικό ποσό που θα παραλάβει μαζί με το βραβείο θα μοιραστεί σε διάφορα κινήματα για τα πολιτικά δικαιώματα.
«Η ελευθερία δεν δίνεται ποτέ εθελοντικά από τον καταπιεστή. Πρέπει να κατακτηθεί από τον καταπιεζόμενο.»
Οριισμένες αποτυχίες ή εμπόδια άρχισαν να σκιάζουν το γόητρο του Μάρτιν. Οργανώσεις, όπως το Έθνος του Ισλάμ του Μάλκολμ X και οι Μαύροι Πάνθηρες που ήταν μαρξιστικών καταβολών, άρχισαν να τον κατηγορούν για ρεφορμισμό και υποχωρήσεις. Η τακτική της παθητικής αντίστασης, καθώς και η συνεργασία του με τις κατά τόπους αρχές, αλλά και οι συνομιλίες του με τον Ρόμπερτ Κένεντι και τον Λίντον Τζόνσον θα δημιουργήσουν σταδιακά ένα κλίμα καχυποψίας. Τον Απρίλη του 1968, η ατμόσφαιρα στο Memphis, όπου είχε μεταφερθεί το επίκεντρο των φυλετικών συγκρούσεων, ήταν τεταμένη. Από τις 12 Φεβρουαρίου, 1.300 εργάτες καθαριότητας, στη συντριπτική πλειοψηφία τους Αφροαμερικανοί, ζητούσαν μισθολογικές αυξήσεις και κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων στην εργασία. Το κερασάκι στην τούρτα ήρθε στις 28 Μαρτίου, με τη δολοφονία ενός 16χρονου μαύρου από σφαίρες αστυνομικού, κατά τη διάρκεια πορείας αλληλεγγύης προς τους απεργούς. Η πυροδότηση νέων συγκρούσεων ήταν αναπόφευκτη. Η πόλη μπήκε σε αστυνομικό κλοιό, ο κυβερνήτης της πολιτείας έστειλε 40.000 άνδρες της εθνοφυλακής να αποκαταστήσουν την τάξη, ενώ απαγορεύθηκαν οι πορείες και οι διαδηλώσεις με πρόσχημα τον κίνδυνο νέων ταραχών.
«Κανείς δεν μπορεί να σε καβαλήσει, αν δεν είσαι σκυμμένος.»
Με αυτό το κλίμα έφτασε στην πόλη ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, εις βάρος του οποίου είχαν ήδη γίνει πολλές απόπειρες δολοφονίας. Ο Μάρτιν αποφασίζει ν’ αψηφήσει την απαγόρευση των αρχών και ανακοινώνει ότι θα ηγηθεί της παράνομης πορείας αλληλεγγύης προς τους απεργούς, στις 8 Απριλίου. Προηγουμένως είχε έρθει σε συμφωνία με τους ηγέτες των πιο ριζοσπαστικών ομάδων των μαύρων για να επιβεβαιώσει ότι δεν θα λάβουν χώρα νέα επεισόδια, ώστε να περιορίσει και την πιθανότητα επέμβασης των αστυνομικών δυνάμεων. Στις 4 Απριλίου, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ θα δολοφονηθεί από κυνηγετική καραμπίνα Ρέμινγκτον, από το παράθυρο της απέναντι πανσιόν του ξενοδοχείου που βρισκόταν μαζί με τους συνεργάτες του. Ο δράστης; Ο 39χρονος Τζέιμς Ερλ Ρέι, δραπέτης από τις φυλακές του Μιζούρι, όπου εξέτιε ποινή φυλάκισης 20 ετών για ένοπλη ληστεία. Συνελήφθη τον επόμενο χρόνο στο Διεθνές Αεροδρόμιο Χίθροου, τη στιγμή ακριβώς που ετοιμαζόταν ν’ αναχωρήσει για τη Ζιμπάμπουε (τότε Ροδεσία). Ο Ρέι ομολόγησε την ενοχή του και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 99 ετών χωρίς να γίνει ποτέ δίκη.
«Στο τέλος δεν θα θυμόμαστε τα λόγια των εχθρών μας, αλλά τη σιωπή των φίλων μας.»
Η πορεία στις 8 Απριλίου στους δρόμους του Memphis έγινε χωρίς την παρουσία του ίδιου. Συμμετείχαν 20.000 διαδηλωτές με επικεφαλής τη σύζυγό του. Η κηδεία του μεταδόθηκε σε ζωντανή τηλεοπτική σύνδεση, πανεθνικά. Η σορός του μεταφέρθηκε με ένα αγροτικό αμάξι. Τον ακολούθησαν 100.000 άνθρωποι, λευκοί και μαύροι, μέχρι το νεκροταφείο του Σάουθ Βιου, στον οικογενειακό τάφο που ήταν θαμμένοι οι παππούδες του. Τα νέα της δολοφονίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έφτασαν ταχύτατα σε όλα τα γκέτο και τις γειτονιές των μαύρων. Νέες συγκρούσεις άνευ προηγουμένου κατέκαιγαν 110 αμερικανικές πόλεις. Η διάρκεια ήταν μια εβδομάδα. Οι νεκροί δεκάδες και οι τραυματίες χιλιάδες. Ο πρόεδρος Τζόνσον επιστράτευσε 45.000 εθνοφρουρούς και 25.000 στρατιώτες για να καταστείλει τα επεισόδια, ενώ κυρήχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο Στόουκλι Καρμάικλ δήλωσε: «Όταν η λευκή Αμερική δολοφόνησε τον Κινγκ, μας κήρυξε τον πόλεμο. Έκαναν το μεγαλύτερο λάθος. Δολοφόνησαν οι ίδιοι την τελευταία ειρηνική ελπίδα!».
