Σακχαρώδης διαβήτης: σακχαρώδης λόγω της γλυκοζουρίας, της παρουσίας δηλαδή γλυκόζης στα ούρα, και διαβήτης, εκ του ρήματος διαβαίνω, λόγω της αποβολής μεγάλης ποσότητας ούρων.
Διακρίνεται σε τρεις κύριους τύπους: στον τύπο 1, στον τύπο 2 και στον διαβήτη της κύησης. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι εκείνος που συνδέεται άμεσα με τον τρόπο ζωής και αποτελεί μια νόσο με εξαιρετικά ταχεία εξάπλωση σε όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου.
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) οφείλεται στην αντίσταση του οργανισμού στη δράση της ορμόνης ινσουλίνης και στην ελαττωμένη παραγωγή ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος που την παράγουν. Ένας στους 11 ανθρώπους, και συνολικά το 9% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τη στιγμή που 40 χρόνια πριν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 4.7%. Ο καταγεγραμμένος αριθμός των διαβητικών το 2019 ήταν 463 εκατομμύρια, ενώ υπολογίζεται ότι το 2045 ο αριθμός αυτός θα έχει εκτοξευτεί στα 700 εκατομμύρια.
Η αιτία πίσω από αυτή την εκθετική αύξηση συνοψίζεται σε ό,τι αποκαλούμε νέο δυτικό τρόπο ζωής. Κύρια αιτία του διαβήτη αποτελεί η παχυσαρκία, η οποία σε συνδυασμό με την καθιστική ζωή, την έλλειψη σωματικής άσκησης και το κάπνισμα καθιστούν πολύ πιθανή την εμφάνιση της νόσου. Είναι σημαντικό να τονιστεί η κληρονομική επιβάρυνση στον διαβήτη τύπου 2, με αρκετά αυξημένη επίπτωση σε άτομα της ίδιας οικογένειας. Παρότι κάποιος θα μπορούσε να αποδώσει τη νόσο αποκλειστικά σε γονιδιακούς παράγοντες και να αρνηθεί την προσωπική του ευθύνη, είναι ευρέως γνωστό ότι υπάρχει τεράστια δυνατότητα καθυστέρησης ή και αναστροφής της νόσου με την τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής και τη συστηματική σωματική άσκηση. Μολονότι αυτές οι αλλαγές στον τρόπο του βίου είναι ευρέως γνωστές, οι περισσότεροι συστηματικά τις αποφεύγουν.
Ο δρόμος προς το μεταβολικό σύνδρομο
Το concept είναι το εξής: ένα ταλαίπωρο πάγκρεας προσπαθεί να ανταποκριθεί σε ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες γλυκόζης στο αίμα παράγοντας περισσότερη ινσουλίνη, αδυνατώντας μετά από κάποιο σημείο να διατηρήσει την ευγλυκαιμία. Παράλληλα με την αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, η αυξημένη συγκέντρωση λιπώδους ιστού στο σώμα προκαλεί αυξημένη παραγωγή λεπτίνης και τελικά αντίσταση στη λεπτίνη, την ορμόνη του κορεσμού. Δημιουργείται, λοιπόν, ένας φαύλος κύκλος υπερβολικής κατανάλωσης τροφής και μεταβολικών διαταραχών, που αν δεν διακοπούν με κάποια δυναμική παρέμβαση το άτομο οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στην εκδήλωση του Μεταβολικού συνδρόμου.
Άτομο παχύσαρκο είναι θέμα χρόνου να εμφανίσει αντίσταση στην ινσουλίνη, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, αρτηριακή υπέρταση, και δυσλιπιδαιμία. Εφόσον η πορεία είναι προαναγγελθείσα, ποιος είναι ο λόγος που η νόσος παραμένει στην πρώτη γραμμή και ταλαιπωρεί τόσα εκατομμύρια ανθρώπων; Μια πιθανή αιτία είναι η απλή παρότρυνση των ειδικών προς την κατεύθυνση της αλλαγής, η αναμενόμενη για τους ασθενείς συμβουλή «Χρειάζεται να ασκηθείς και να χάσεις βάρος», χωρίς την πρόταση κάποιου σαφούς πλάνου, χωρίς μετέπειτα παρακολούθηση αυτής της πορείας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής οι Γενικοί Ιατροί έχουν προτείνει μια φόρμα συνταγογράφησης σωματικής άσκησης. Τη φόρμα αυτή την υπογράφουν και τη σφραγίζουν όπως μια συμβατική ιατρική συνταγή. Αυτό προσδίδει μια επισημότητα στην απλή προτροπή, και δημιουργεί αυτομάτως μια δέσμευση στον άνθρωπο που απευθύνεται.
Συμπτώματα και επιπλοκές του διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 προαναγγέλλεται μήνες ή και χρόνια πριν την εμφάνισή του, με άτυπα συμπτώματα, όπως η αυξημένη δίψα, η συχνουρία, η απώλεια βάρους παρά την αυξημένη όρεξη, οι συχνές μυκητιάσεις δέρματος και οι οπτικές διαταραχές. Με την κατάλληλη ενημέρωση υπάρχει χρόνος αναγνώρισης και δράσης, καθώς ο διαβήτης αποτελεί μια διαχειρίσιμη νόσο, που αλλάζει θεαματικά πορεία με την τροποποίηση του τρόπου ζωής.
Είναι γνωστό ότι υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες ασθένειες. Αμέτρητοι άνθρωποι υποφέρουν από νόσους που δεν μπορούν να υποστρέψουν. Όμως φαίνεται ότι οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τον ρου της ζωής τους. Παγκοσμίως αξιοσέβαστοι οργανισμοί υγείας όπως οι American Diabetes Association και EuropeanAssociation for the Study of Diabetes προτείνουν στις ιστοσελίδες τους προγράμματα διατροφής χαμηλής θερμιδικής πρόσληψης και περιορισμού των υδατανθράκων, σαν μέτρα πρόληψης, υποστροφής (diabetes reversal) αλλά και θεραπείας, ταυτόχρονα με τη φαρμακευτική αγωγή όποτε αυτή χρειάζεται. Έτσι, προλαμβάνονται επιπλοκές όπως τα αγγειακά εγκεφαλικά, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η νεφρική νόσος, οι διαταραχές της όρασης, και η νευροπάθεια. Η παθοφυσιολογία είναι πλέον ευρέως γνωστή, και κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ξέρει.
Η ατομική ευθύνη
Προτείνεται σε όσους το πρόβλημα τους αφορά να απευθυνθούν στους ειδικούς, και να εγκαταστήσουν μια μακροχρόνια θεραπευτική φροντίδας προς το ευ ζην. Το οφείλουν στον εαυτό τους όλοι όσοι έχουν επιλογή. Η προσωπική αλλαγή με προσεγμένη διατροφή και φυσική άσκηση καταφέρνει στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 2 να επιβραδύνει τη νόσο και τη σωματική φθορά. Δεν έχουν όλες οι νόσοι τέτοια σωτήρια δικλίδα. Όσοι έχουν επιλογή έχουν και ευθύνη απέναντι στον εαυτό τους, και σε εκείνους που δεν έχουν.
