Read trip στην Ευρώπη

Όχι, αυτό το άρθρο δεν αφορά βιβλία για ταξίδια. Αφορά τον πιο σύντομο δρόμο για να διασχίσεις την Ευρώπη.

Πώς; Διαβάζοντας.

Αγαπούσαμε και πριν τα ταξίδια, τώρα όμως, που ουσιαστικά «απαγορεύονται» εξαιτίας της πανδημίας, τα αγαπάμε και τα ονειρευόμαστε ακόμη περισσότερο. Με εργαλείο τον χάρτη για ένα «επικό οδικό ταξίδι σε όλη την Ευρώπη» του επιστήμονα δεδομένων Randy Olson, και παίρνοντας αφορμή από την κλισέ αλλά και αληθινή φράση «τα βιβλία μας ταξιδεύουν», σχεδίασα για την Lavart ένα σύντομο ταξίδι στην Ευρώπη, μέσω της ανάγνωσης. Για τη βέλτιστη ποιότητα των επιλεγμένων αναγνωσμάτων δεν γίνεται απόλυτη αντιστοίχηση με τις πόλεις – στάσεις,  άλλα ευρύτερα, με τις χώρες – στάσεις. Έτσι, το δεύτερο πέρασμα από την ίδια χώρα παραλείπεται, εκτός από την περίπτωσή της Ελλάδας, που συνιστά για εμάς αφετηρία και τελικό προορισμό. Τα βιβλία που επιλέχθηκαν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν είναι πολυσέλιδα, ώστε να μην καθυστερήσει η ολοκλήρωση αυτού του φιλόδοξου νοητικού ταξιδιού. Επίσης, έγινε προσπάθεια να προταθούν βιβλία που κυκλοφορούν, αν μη τι άλλο να μην φαίνονται ως εξαντλημένα στην βιβλιογραφική βάση δεδομένων της Βιβλιονέτ, που καταγράφει την ελληνική εκδοτική παραγωγή. Το πλεονέκτημα αυτού του ταξιδιού είναι πως δεν αφορά μόνο κίνηση στον χώρο, αλλά και στον χρόνο. Προσδεθείτε!

Ελλάδα, «Ήλιος με δόντια» (Νουβέλα) / Γιάννης Μακριδάκης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2010 // σελίδες 246

Από τη νησιωτική Ελλάδα η αρχή του ταξιδιού μας, με ένα αγαπημένο βιβλίο, τη νουβέλα αυτή του Γιάννη Μακριδάκη, που θα μας μεταφέρει νοητά στη Χίο. Η αφήγηση ξετυλίγεται γύρω από ένα ιστορικό συμβάν που έλαβε χώρα το πρωινό της 7ης Φεβρουαρίου 1944.  Η αγάπη του Μακριδάκη για τον τόπο του και το ενδιαφέρον του για τις  προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων είναι γνωστή στους βιβλιόφιλους. Για του λόγου το αληθές, δείτε παρακάτω μια λογοτεχνική ξενάγηση από το ίδιο στο Λωβοκομείο Χίου και σε ένα άλλο του βιβλίο, το «Όλα για το καλό», όπως αυτή καταγράφηκε από το Chios News.

Βουλγαρία, «Ανατολικά της δύσης» / Μια χώρα σε ιστορίες (Διηγήματα) / Μιροσλάβ Πένκοφ (Miroslav Penkov), Μετάφραση: Άκης Παπαντώνης, Αντίποδες, 2016 // σελίδες 272

Επόμενη στάση Βουλγαρία, μέσω του Miroslav Penkov. Ο Penkov από δεκαοκτώ ετών μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, κουβαλώντας μαζί του την ιστορία του τόπου του. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της συλλογής είναι αυτή ακριβώς η γεωγραφική απόσταση, που επιτρέπει μια φρέσκια οπτική πάνω σε θέματα συλλογικής μνήμης σχετικά με τη ζωή στην κομμουνιστική και μετά-κομμουνιστική Βουλγαρία.

Τουρκία , «Οτέλ Κονσταντίνιγε» / Ζουλφού Λιβανελί (Zülfü Livaneli), Μετάφραση: Νίκη Σταυρίδη, Εκδόσεις Πατάκη, 2016 //σελίδες 600

Δε μπόρεσα να αντισταθώ σε μια στάση στο υπερπολυτελές «Οτέλ Κονσταντίνιγε», παρά τις 600 σελίδες του, μια που είμαι σίγουρη ότι δύσκολα κανείς θα μπορούσε να το βαρεθεί. Πρόκειται για ένα σύνθετο ανατολίτικο παραμύθι με συναρπαστική δράση. Να σημειωθεί ότι ο Zülfü Livaneli είναι ένας από τους διασημότερους Τούρκους συνθέτες. Τραγούδια του έχουν ερμηνεύσει η Μαρία Φαραντούρη, η Joan Baez, η Μaria del Mar Bonet. Οπότε, είναι η στιγμή του ταξιδιού που ενεργοποιούμε το mp3 player της φανταστικής μας Bentley Bentayga. Αφού ονειρευόμαστε, ας το κάνουμε στο έπακρο. Ιδού, ο σύνδεσμος της παρουσίας του Livaneli στο spotify: Zülfü Livaneli

Ρουμανία, «Η αλεπού ήταν και τότε ο κυνηγός» (Μυθιστόρημα) / Χέρτα Μύλλερ (Herta Müller), Μετάφραση: Κώστας Κοσμάς, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011 // σελίδες 230

Την αφηγηματική σκυτάλη παίρνει η βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2009 Herta Müller, μας για να μεταφέρει στη Ρουμανία, στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Η λιτή γραφή της Müller έχει ένα υποβλητικό ποιητικό ύφος που σε κάνει να μπορείς να αντιμετωπίσεις την περιγραφή της μεγαλύτερης βαρβαρότητας.

Ουγγαρία, «Το τέλος ενός οικογενειακού χρονικού» (Μυθιστόρημα) / Πέτερ Νάντας (Péter Nádas), Μετάφραση: Μανουέλα Μπέρκι, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 // σελίδες 212

Επιλογή βασισμένη σε ένστικτο και όχι στην εμπειρία μου, το μυθιστόρημα του Péter Nádas, ώστε για να παρακάμψουμε τεχνηέντως τον αξιολογότατο, άλλα ομολογουμένως δύσβατο, László Krasznahorkai.

Αυστρία, «Ο καπνοπώλης»/ Ρόμπερτ Ζέεταλερ (Robert Seethaler) Μετάφραση: Παυλίνα Δηράνη, Καρίνα Λάμψα, Ποταμός, 2018 // σελίδες 280

Θεωρείται πως είναι βιβλίο περιηγητικό στην Βιέννη, για την ακρίβεια, όπως αυτή ήταν λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2018 κυκλοφόρησε ταινία με σενάριο βασισμένο στο συγκεκριμένο βιβλίο. Γαργαλήστε λίγο τα αυτιά σας με γερμανικά, ακόμη και αν δεν καταλαβαίνεται, για να φανταστείτε ότι είστε εκεί.

Τσεχία, «Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης» (Μυθιστόρημα) / Μίλαν Κούντερα (Milan Kundera), Μετάφραση: Γιάννης Η. Χάρης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2011 // σελίδες 304

Επτά ιστορίες συνδεδεμένες συνθέτουν αυτό το μυθιστόρημα του Kundera, στο οποίο μπορεί να βρει κανείς έκτος από γέλιο και λήθη, σπέρματα φιλοσοφίας, ιστορία και φαντασία. Πρόκειται για το πρώτο του βιβλίο του μετά  από την αυτοεξορία του στην Γάλλια το 1975, όπου εκφράζει έντονη κριτική για την τότε  κοινωνία της Τσεχίας και παρακινεί του Τσέχους να αντισταθούν στο κομμουνιστικό καθεστώς

Πολωνία, «Σώσα» (Μυθιστόρημα) / Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ (Isaac Bashevis – Singer), Μετάφραση: Μιχάλης Πάγκαλος, Κίχλη, 2020 // σελίδες 472

Μία πρόσφατη κυκλοφορία έχουμε για την Πολώνια. Ο Isaac Bashevis – Singer γεννημένος και μεγαλωμένος στην Πολωνία, εγκατέλειψε τη χώρα το 1935, τέσσερα χρόνια πριν την καταλάβουν οι ναζί. Η «Σώσα», ένα μυθιστόρημα με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, θα εκδοθεί ενώ του έχει ήδη απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ το 1973.

Εσθονία, «Κάθαρση» (Μυθιστόρημα) / Σόφι Όξανεν (Sofi Oksanen), Μετάφραση: Μαρία Μαρτζούκου, Υπεύθυνος Σειράς: Άρης Μαραγκόπουλος, Τόπος, 2010 // σελίδες 363

Με ένα ευρωπαϊκό best seller θα φτάσουμε στην Εσθονία, και πιο συγκεκριμένα στην εσθονική επαρχία. Η Oksanen θα μας αφηγηθεί την ιστορία δύο γυναικών κατά την χρονική στιγμή που η χώρα κηρύσσει την ανεξαρτησία της, μια ταραγμένη και σκληρή περίοδο της ιστορίας  της Εσθονίας.

Φινλανδία, «Μικρές αυτοκτονίες μεταξύ φίλων» (Μυθιστόρημα) / Άρτο Πααζιλίννα (Arto Paasilinna), Μετάφραση: Μαρία Βλάχου, Εμπειρία Εκδοτική, 2004 // σελίδες 272

Στην φινλανδική επικράτεια εισερχόμαστε με τον γνωστότερο στην Ελλάδα Φιλανδό συγγραφέα,  Άρτο Πααζιλίννα. Το πνεύμα του βιβλίου βρίσκεται στην φράση του Μάξιμου του Ομολογητή που θα διαβάσετε στο οπισθόφυλλο: «Το πιο σοβαρό πράγμα στη ζωή είναι ο θάνατος, αλλά ούτε κι αυτό είναι τελικά τόσο σοβαρό»

Σουηδία, «Άσε το κακό να μπει» (Μυθιστόρημα) / Τζον Α. Λίντκβιστ (John Ajvide Lindqvist), Μετάφραση: Βίκυ Μυλωνοπούλου, Υπεύθυνος Σειράς: Βασίλης Μπαμπούρης, Οξύ, 2010, // σ. 572

Με την εναλλακτική να κλέψουμε, βλέποντας την κινηματογραφική μεταφορά του από τον Tomas Alfredson, άλλο ένα βιβλίο που δεν έχω προσωπικά διαβάσει, μια που ανήκει στη λογοτεχνία τρόμου και στις ιστορίες με βρικόλακες, που προσωπικά δεν με συγκινούν.

Νορβηγία, «Η πείνα» (Μυθιστόρημα) / Knut Hamsun (Κνουτ Χάμσουν), Μετάφραση: Δ. Παπαγρηγοράκης, Μεταίχμιο, 2017 // σελίδες 280

Άλλος ένας Νομπελίστας στο ταξίδι μας. Ακολουθούμε έναν πεινασμένο συγγραφέα, τον ήρωα του βιβλίου, στην Χριστιανία στο κατώφλι του 20ου αιώνα, στο σημερινό Όσλο, μέσα από ένα μακρύ εσωτερικό του μονόλογο, γεμάτο συναισθηματική φόρτιση.

Δανία, «Η δεσποινίς Σμίλα διαβάζει το χιόνι» (Μυθιστόρημα) / Πέτερ Χόε (Peter Hoeg), Μετάφραση: Δημοσθένης Κούρτοβικ, Ψυχογιός, 2013 // σελίδες 512

Η επιλογή βασίστηκε στην ενδιαφέρουσα εκτενή αναφορά της Αμάντας Μιχαλόπουλου στην Καθημερινή, όπου συνδυάζεται άριστα η λογοτεχνία με την ταξιδιωτική εμπειρία. Κρατάμε ότι το μυθιστόρημα είναι αστυνομικό άλλα και βαθιά υπαρξιακό, όπως και το ότι η ηρωίδα του  είναι καθηλωτική και εξαιρετικά οικεία. Εδώ θα βρείτε τις πρώτες 22 σελίδες του βιβλίου: Απόσπασμα Πέτερ Χόε

Γερμανία, «Stasiland. Ιστορίες πίσω από το τείχος του Βερολίνου» (Αφηγήσεις) / Άννα Φάντερ (Anna Funder), Μετάφραση: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, Οκτώ, 2008 // σελίδες 334

Πέρα από την μυθοπλασία μας πάει η δημοσιογράφος Anna Funder, που συνέλεξε και μας παραδίδει εφιαλτικές προσωπικές ιστορίες που σκιαγραφούν την εικόνα της Ανατολικής Γερμανίας. Να υπενθυμίσω ότι το παρακράτος της Στάζι, χρησιμοποιούσε έναν πράκτορα για κάθε έξι Ανατολικογερμανούς. Παρακολουθήσουν ασφυκτικά ύποπτους, όπως μας περιέγραψε η αξέχαστη ταινία «Η Ζωές των άλλων», σε σκηνοθεσία Florian Henckel von Donnersmarck.

Ολλανδία, «Η απόπειρα» (Μυθιστόρημα) / Χάρι Μούλις (Harry Mulisch), Μετάφραση: Ινώ Βαν Ντάικ – Μπαλτά, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1998 // σελίδες 230

Για να ταξιδέψουμε στην Ολλανδία, αφηνόμαστε στην εξαιρετική πένα του Harry Mulisch και πηγαίνουμε πίσω τον χρόνο, στον χειμώνα του 1945.  Μέσα στη νύχτα αντηχούν έξι πυροβολισμοί. Ένας συνεργάτης των Ναζί πέφτει νεκρός. Η συνεχεία στις σελίδες σας.

Ηνωμένο Βασίλειο, «Νυχτερινοί περίπατοι» (Συλλογή δοκιμίων) / Τσαρλς Ντίκενς (Charles Dickens), Μετάφραση: Ιάχων Καραχάλιος, Υπεύθυνος Σειράς: Κατερίνα Σχινά, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2017 // σελίδες 144

Τα βήματα του Dickens ακολουθούμε, για να περιπλανηθούμε στο νυχτερινό ερεβώδες Λονδίνο της βικτωριανής εποχής, με αφετηρία το σπίτι του συγγραφέα. Τις βόλτες του συγγραφέα πυροδότησε η αδυναμία του να κοιμηθεί. Εδώ θα βρείτε και τους κατάλληλους χάρτες για το ταξίδι: Dichens walks

Ιρλανδία , «Οι Δουλβινέζοι» (Διηγήματα) / Τζέιμς Τζόις (James Joyce), Μετάφραση: Θάνος Καραγιαννόπουλος, Οξύ, 2017// σελίδες 240

Παραμένουμε στους κλασικούς με τον Joyce να παίρνει τη σκυτάλη για να μας συστήσει τους Δουβλινέζους του, το πιο βατό του έργο, χωρίς τις χαρακτηριστικές του σύνθετες αφηγηματικές τεχνικές. Η επιλογή βασίστηκε όχι μόνη στην μεγάλη καλλιτεχνική αξία του συγγραφέα, άλλα και στην αφοπλιστική δήλωση του: «Όταν πεθάνω, το Δουβλίνο θα γραφτεί στην καρδιά μου.».

Βέλγιο, «Μπρυζ, η νεκρή» (Νουβέλα) / Ζορζ Ρόντενμπαχ (Georges Rodenbach), Μετάφραση: Ιωάννα Αβραμίδου, Σαιξπηρικόν, 2017 // σελίδες 144

Στην Μπρυζ θα μεταφερθούμε μέσω Rodenbach. Η έκδοση περιλαμβάνει και δυο ποιήματα των Rainer Maria Rilke και Stefan Zweig για την πόλη του Μπρυζ, καθώς και γκραβούρες που απεικονίζουν τόπους που περιγράφονται στο βιβλίο.

Γαλλία, «Ξενοδοχείο Lutetia» (Μυθιστόρημα) / Πιερ Ασουλίν (Pierre Assouline), Μετάφραση: Σπύρος Παντελάκης, Επιμέλεια: Ελένη Κεχαγιόγλου, Πόλις, 2006 // σελίδες 434

Μια μεγάλη στάση στο Παρίσι θα κάνουμε με την βοήθεια του Pierre Assouline. Δεν πρόκειται για ένα επινοημένο ξενοδοχείο. Το ξενοδοχείο Lutetia υφίσταται πραγματικά. Δεν μας στεναχωρεί ιδιαίτερα που δεν είμαστε εκεί γιατί η αφήγηση είναι ιδιαιτέρως γλαφυρή και επειδή κρίνοντας από την τιμή του δίκλινου για τον Απρίλιο του 2021 (614,00€) στο Βooking, οι περισσότεροι από εμάς ούτως ή άλλως δε θα κάναμε κάποια στιγμή στο μέλλον κράτηση.

Ισπανία, «Πλατεία Διαμαντιού» (Μυθιστόρημα) / Μερσέ Ροδορέδα (Mercé Rodoreda), Μετάφραση: Ευρυβιάδης Σοφός, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2019 // σελίδες 240

Λίγες απολαυστικές ώρες ανάγνωσης θα τις περάσουμε συντροφιά με την Κολομέτα της Mercé Rodoreda, στη Βαρκελώνη των αρχών της δεκαετίας του ’30. Προσοχή, η γεμάτη ποιητική απλότητα πρωτοπρόσωπη αφήγηση της είναι εθιστική.

Πορτογαλία, «Ο φωταγωγός» (Μυθιστόρημα) / Ζοζέ Σαραμάγκου (José Saramago), Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013 // σελίδες 294

Επομένη στάση ένα έργο της νεότητας του καταξιωμένου José Saramago, που διαδραματίζεται στην Λισαβόνα την δεκαετία του ’50. Να θυμηθούμε και το ότι το 1998 ο Saramago διακρίθηκε με Νόμπελ.

Μονακό, «Είκοσι τέσσερις ώρες από τη ζωή μιας γυναίκας» (Νουβελα) / Στέφαν Τσβάιχ (Stefan Zweig), Μετάφραση: Λίτα Ιγνατιάδου, Αργοναύτης, 2020 // σελίδες 80

Το Μονακό μας προσφέρει την ευκαιρία να διαβάζουμε και Zweig, μια που η νουβέλα αυτή διαδραματίζεται στο Μόντε Κάρλο. Κλέψτε λίγο χρόνο και για την υπέροχη «Σκακιστική νουβέλα» του, είμαι σίγουρη πως θα την απολαύσετε.

Ελβετία, «Φρανκενστάιν»(Μυθιστόρημα) / Μέρι Σέλεϊ (Mary Shelley), Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά, Ψυχογιός, 2019 // σελίδες 352

Τόσο ο Δρ. Φρανκενστάιν εντός κειμένου, όσο και το ίδιο το βιβλίο γεννηθήκαν στην Γενεύη. Η συγγραφή αυτού του εμβληματικού βιβλίου πρόεκυψε το καλοκαίρι του 1816, στη Villa Diodati, στην λίμνη της Γενεύης, μέσα από έναν άτυπο διαγωνισμό γοτθικών ιστοριών τρόμου. Τον διαγωνισμό τον εμπνεύστηκε ο Λόρδος Βύρωνας, σε μια αντίστοιχη κατάσταση εγκλωβισμού, εξαιτίας της  ηφαιστειακής σκόνης που σκόρπισε η έκρηξη του ινδονησιακού όρους Ταμπόρα.

Κροατία «Η γυναίκα του τίγρη» (Μυθιστόρημα) / Τέα Όμπρεχτ (Téa Obreht), Μετάφραση: Ουρανία Παπακωνσταντοπούλου, Εκδόσεις Πατάκη, 2012 // σελίδες 428

Ιταλία, «Στιγμιότυπα» (Αφηγήματα) / Κλάουντιο Μάγκρις (Claudio Magris), Μετάφραση: Μαρία Σπυριδοπούλου, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2020 // σελίδες 160

Με το Magris στο τιμόνι φτάνουμε στην κοντινή μας Ιταλία, και συγκεκριμένα στην Τεργέστη,  Η οσμή της καθημερινότητας στις περιγραφές του εγκαθιδρύει μια οικειότητα, αντίστοιχη με αυτήν που αποκομίζεις από πραγματικές επισκέψεις σε τόπους.

Βατικανό, «Άγγελοι και δαίμονες» (Μυθιστόρημα) / Νταν Μπράουν (Dan Brown), Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής, Ψυχογιός, 2014 // σελίδες 584

Στα νύχια του Dan Brown πέφτουμε περνώντας από το Βατικανό, το μικρότερο ανεξάρτητο κράτος στον κόσμο.  Η ανάγνωση σίγουρα θα κυλίσει γρήγορα, μια που ο συγκεκριμένος συγγραφέας είναι δεξιοτέχνης του σασπένς.

Μάλτα, «Ανθολογία νέων Μαλτέζων ποιητών» (Ποίηση) / Συλλογικό έργο, Ανθολόγηση: Ιμμανουέλ Μιφσούντ, Μετάφραση: Στέργια Κάββαλου, Εκδόσεις Βακχικόν, 2019 // σελίδες 188

Ας διαβάσουμε και λίγη ποίηση γραμμένη από νέους λογοτέχνες, λίγο πριν φτάσουμε στο τέλος του ταξιδιού. Η ποίηση θα στρώσει τον δρόμο της νοσταλγίας που θα μας φέρει αυτό το τέλος.

Ελλάδα, «Η αλεπού της σκάλας και άλλες ιστορίες» (Διηγήματα) / Ηλίας Λ. Παπαμόσχος, Κίχλη, 2015 // σελίδες 64

Ο Ηλίας Παπαμόσχος, με τη γραφή του, θα μας καταβυθίσει στη δυσκολη ομορφιά της ηπειρωτικής Ελλάδας. Φαίνεται να είναι ιδανική επιλογή για για το τέλος, μια που τα βιβλία του διαπνέονται από μια αίσθηση οριστικού τέλους, δηλαδή θανάτου, ως ένα συμβάν φυσικό και αναπόφευκτο.

Σε σχέση με την χαρτογράφηση του Olson, όπως αναφέρει ο ίδιος στο προσωπικό του blog, όπου κοινοποίησε τον χάρτη, οι στάσεις έχουν διαμορφωθεί με βάση το άρθρο  του Business Insider “50 μέρη στην Ευρώπη που πρέπει να επισκεφθείτε στη διάρκεια της ζωής σας”. Το ταξίδι καλύπτει 26.211 χιλιόμετρα και διαρκεί 14 πλήρεις ημέρες οδήγησης χωρίς στάση (και σκάφη) για να ολοκληρωθεί, οπότε προτείνεται να  αφιερώσετε τουλάχιστον τρεις μήνες εάν για να απολαύσετε αυτό το οδικό ταξίδι.

Η δική μας χαρτογράφηση κάλυψε 8531 σελίδες, με τον μέσο όρο να φτάνει τις 305 σελίδες ανά βιβλίο. Δεδομένου ότι ο μέσος ρυθμός ανάγνωσης μιας σελίδας είναι 130 λέξεις ανά λεπτό και ότι η τυπωμένη σελίδα ενός βιβλίου συνήθως περιέχει περίπου 250 λέξεις θα χρειαζόμασταν περίπου 12 συνεχείς ημέρες ανάγνωσης, χωρίς ανάσα. Όμως, προτείνεται να αφιερώσετε τουλάχιστον τέσσερις μήνες για να απολαύσετε στο έπακρα αυτό το ασυνήθιστο ταξίδι.

Πηγή στοιχείων και εξώφυλλων για τα βιβλία:  Βιβλιονετ
Πηγή διαδρομής ταξιδιού:  Randy Olson
Πηγές φωτογραφιών: 1 , 2
Κείμενο: Χριστίνα Βουμβουράκη (Lavart)