Όρσον Γουέλς – ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της Έβδομης Τέχνης
Μια ταινία δεν είναι ποτέ πραγματικά καλή, εκτός αν η κάμερα είναι το μάτι στο κεφάλι ενός ποιητή.
Μπορεί να ξεκίνησε από την κορυφή και σταδιακά η καριέρα του να ακολούθησε καθοδική πορεία, κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ταλέντο του καινοτόμου για την εποχή Όρσον Ουέλς.
Σκηνοθέτης, ηθοποιός και παραγωγός με αγάπη για το θέατρο και τον κινηματογράφο, ο Τζόρτζ Όρσον Ουέλς γεννιέται στην πόλη Κενόσα της πολιτείας του Ουισκόνσιν στις 6 Μαΐου του 1915. Με το καλλιτεχνικό αίμα να κυλάει στις φλέβες του, καθώς η μητέρα του ήταν πιανίστρια, ο Ουέλς είχε αναπτύξει από μικρός πολλά ταλέντα. Στα έξι του χρόνια ξεκίνησε να παίζει βιολί και πιάνο αλλά και να πρωταγωνιστεί σε παραστάσεις, όπως Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι. Οι επαφές του με τον κόσμο του θεάματος, με ηθοποιούς και σκηνοθέτες συνεχίστηκαν μέσω των γνωριμιών του βιομήχανου πατέρα του. Το κινηματογραφικό του ταξίδι ξεκίνησε επίσημα στην σχολή Todd School στο Woodstock, όπου συμμετείχε στην θεατρική ομάδα ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος.
Η γνωριμία που σημάδεψε τον Όρσον βοηθώντας τον να εκφραστεί καλλιτεχνικά και να υλοποιήσει κάθε πρωτοποριακή του ιδέα ήταν αυτή με τον παραγωγό και ηθοποιό Τζον Χάουσμαν. Οι δυο τους συνεργάστηκαν και ίδρυσαν το θέατρο Μέρκιουρι. Ανέβασαν μάλιστα την παράσταση Μακβέθ επιλέγοντας μόνο μαύρους ηθοποιούς γεγονός που τάραξε τα στερεοτυπικά δεδομένα της εποχής.
Οι Αρειανοί επιτίθενται στις ΗΠΑ. Ήταν 30 Οκτωβρίου του 1939 στις 8:15 το απόγευμα με τον Όρσον Γουέλς στα μικρόφωνα να επηρεάζει μια ολόκληρη χώρα με την είδηση επιθέσεων και καταστροφής του κόσμου. Από εκείνη την ημέρα και έπειτα ο Γουέλς είχε γίνει το πιο γνωστό πρόσωπο παγκοσμίως με το Χόλυγουντ να του ανοίγει διάπλατα τις πόρτες του. Η μεταφορά του μυθιστορήματος Ο Πόλεμος των κόσμων στα αμερικανικά μικρόφωνα ήταν η πρώτη του επιτυχία. Το εν λόγω εγχείρημα αφορούσε μια ραδιοφωνική παράσταση που μεταδόθηκε παραμονή του Χάλοουιν με τη μορφή δελτίου ειδήσεων. «Τους χτυπούν κατά πρόσωπο. Θεέ μου, τους τύλιξαν οι φλόγες. Τώρα όλο το χωράφι καίγεται. Εκρήξεις… τα δέντρα …οι αποθήκες….. τα αυτοκίνητα… πάει παντού. Έρχεται προς εμένα…. απέχει μόλις μερικά μέτρα». Κανείς δεν είχε καταλάβει ότι οι ειδήσεις που μεταδόθηκαν ήταν ένα θεατρικό προϊόν μυθοπλασίας.
Έχοντας αποκτήσει μεγάλη φήμη μόλις στα 23 του χρόνια, ο Γουέλς αφήνει ως κινηματογραφική παρακαταθήκη την ταινία Ο Πολίτης Κέιν. Η ταινία έθιξε ζητήματα και προσωπικότητες, όπως του μεγιστάνα του Τύπου Γουίλιαμ Ράντολφ Χιρστ, γεγονός που επηρέασε αρνητικά την μετέπειτα κινηματογραφική του πορεία. Παρ’ όλα αυτά αποτελεί μέχρι σήμερα μια πρωτοποριακή και διαχρονική ταινία η οποία εισάγαγε νέες μεθόδους ως προς την τεχνική της κινηματογράφησης.
Η τρίτη και τελευταία επιτυχία του ήταν η ταινία Οι Υπέροχοι Άμπερσον η οποία βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπουθ Τάρκινγκτον και διασκευάστηκε από τον ίδιο τον Ουέλς. Πολλοί θεωρούν πως η ταινία περιείχε αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία του Ουέλς με αναφορές στην παιδική του ηλικία. Παρά την μεγάλη εμπορική επιτυχία, το έργο κατακρεουργήθηκε από την εταιρεία παραγωγής που άλλαξε το τέλος της ταινίας και αφαίρεσε αρκετές σημαντικές σκηνές. Το γεγονός αυτό σηματοδότησε την ρήξη του σκηνοθέτη με το Χόλυγουντ και την σταδιακή καθοδική πορεία της καριέρας του. Ακολούθησε η σκηνοθεσία αρκετών ταινιών και η συμμετοχή του ως ηθοποιός στις ίδιες αλλά και σε άλλες παραγωγές. Πρωταγωνίστησε στον Οθέλο, τον Βασιλιά Ληρ και εμφανίστηκε σε πολλές άλλες ταινίες όπως Ο Τρίτος άνθρωπος, Πόθοι στην κάψα του καλοκαιριού και Σύντροφοι του κακού.
Για την προσφορά του στον χώρο του κινηματογράφου ο Ουέλς τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις. Ο Πολίτης Κέιν κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου ενώ ακολούθησαν ο Χρυσός Φοίνικας για τις ταινίες Οθέλος, Compulsion και Chimes at Midnight και ο Χρυσός Λέοντας για το σύνολο της καριέρας του. Παράλληλα διακρίθηκε από τα British Film Institute, Cinema Eye Honors Awards, David di Donatello Awards, Directors Guild of America, French Syndicate of Cinema Critics, Hugo Awards και Los Angeles Film Critics Association Awards.
Ο Τζόρτζ Όρσον Γουέλς πέθανε στις 10 Οκτωβρίου 1985 στο Λος Άντζελες από καρδιακή προσβολή.
Για περισσότερα αφιερώματα, πατήστε εδώ.
Ακίρα Κουροσάβα: Μια Βουτιά Στη Τέχνη, Τις Διδαχές Και Το Ασυνείδητο
Κείμενο: Ματίνα Τσιτσανοπούλου (Lavart)
