Οι βραβευμένες ταινίες των 60 χρόνων Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Από την Εβδομάδα, στο «Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου» και από εκεί, στο Διεθνές

Με την αλλαγή του καιρού, από καλοκαιρινό σε φθινοπωρινό, και μετά σε πιο φθινοπωρινό, έρχεται μαζί και μία ολόκληρη κατάσταση για τη Θεσσαλονίκη. Ο καιρός-μπουφαν(άκι) με ήλιο, υγρασία ή βροχή σπρώχνουν ταυτόχρονα προς το «μέσα», στο σπίτι.  Στην κατάσταση αυτή, «ζουν» οι δύο πρώτες βδομάδες του Νοεμβρίου. Η πόλη αλλάζει απότομα. Έντονες κινήσεις, ασυνήθιστες, μαζικές και γρήγορες. Κόσμος κοντά στη θάλασσα, άνθρωποι όρθιοι στην Αριστοτέλους, σινεφίλ φίλοι φτάνουν στην πόλη, περιμένοντας μιλάνε κι ύστερα αγαπιούνται λέγοντας νέα σε καφέ. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, είναι μία καθιερωμένη, στην αρχή των δροσερών εποχών, συνθήκη, που κάθε φορά μου θυμίζει διακοπές στην πόλη.
Το μεγαλύτερο κινηματογραφικό γεγονός στην Ελλάδα, και ένα από τα πιο γνωστά στην Ευρώπη, μετράει σήμερα εξήντα χρόνια, μέσα στα οποία έχουν απονεμηθεί πενήντα έξι βραβεία καλύτερης ταινίας. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου πέρασε διάφορα στάδια από τη δημιουργία του, μέχρι τη σημερινή του οργάνωση και μορφή. Οι ταινίες, λοιπόν αυτές, αξίζουν την προσοχή μας από μόνες τους, αλλά και επειδή αφηγούνται, με τη σειρά, την ιστορία του.
Το 1960, με την πρωτοβουλία του Παύλου Ζάννα και τη στήριξη της Μακεδονικής Εταιρείας «Τέχνη», ξεκινάει ως « Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου» και έχει, προφανώς, εθνικό χαρακτήρα.

Τις χρονιές 1960-61 δεν υπήρχε βραβείο καλύτερης ταινίας.
Η πρώτη ταινία που βραβεύτηκε ήταν το 1962, η Ηλέκτρα του Μιχάλη Κακογιάννη, βασισμένη στην ομώνυμη τραγωδία του Ευρυπίδη, και σε μουσική Χατζιδάκι.

Ηλέκτρα του Μιχάλη Κακογιάννη, online

1963 Μικρές Αφροδίτες, Νίκος Κούνδουρος

1964 Διωγμός, Γρηγόρης Γρηγορίου

1965 Όχι κύριε Τζόνσον, Γρηγόρης Γρηγορίου

Το 1966 η «Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου» μετονομάζεται σε «Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου» και λειτουργεί σαν εθνικό φεστιβάλ ως το 1991
1966 Ξεχασμένοι ήρωες, Νίκος Γαρδέλης

1967 Σιλουέτες, Κωστής Ζώης

1968 Παρένθεση, Τάκης Κανελλόπουλος/Κορίτσια στον ήλιο, Βασίλης Γεωργιάδης

1969 Το κορίτσι του 17, Πέτρος Λύκας

1970 Αναπαράσταση, Θόδωρος Αγγελόπουλος

1971 Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση; Ντίνος Κατσουρίδης

1972 Το προξενιό της Άννας, Παντελής Βούλγαρης

1973 Λάβετε θέσεις, Θόδωρος Μαραγκός
1974 Κιέριον, Δήμος Θέος/ Μοντέλο, Κώστας Σφήκας

1975 Ο Θίασος, Θόδωρος Αγγελόπουλος

1976 Χάππυ Νταίη, Παντελής Βούλγαρης

1977 Ιφιγένεια, Μιχάλης Κακογιάννης

Την ίδια χρονιά, διοργανώνεται, από μεγάλα ονόματα του ελληνικού κινηματογράφου, το Αντιφεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (3-9 Οκτωβρίου 1977), ή, «ανεξάρτητο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου», όπως ονομάστηκε από τους κινηματογραφιστές. Με πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής τον Παύλο Ζάννα, επικεφαλής της προκριματικής επιτροπής τον σκηνοθέτη Ροβήρο Μανθούλη και με ταινία έναρξης τους Κυνηγούς του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
1977 Το βαρύ πεπόνι, Παύλος Τάσιος (αντιφεστιβαλ)

1978-1922, Νίκος Κούνδουρος
1979 Ανατολική περιφέρεια, Βασίλης Βαφέας

1980 Μεγαλέξαντρος, Θεόδωρος Αγγελόπουλος

Ως το 1981, το Φεστιβάλ υπάγεται στο Υπουργείο Βιομηχανίας, ενώ τότε περνάει στο Υπουργείο Πολιτισμού
1981 Το εργοστάσιο, Τάσος Ψαρράς/ Πετροχημικά, oι καθεδρικές της ερήμου, Στάθης Κατσαρός Γιώργος Σηφιανός

1982 Άγγελος, Γιώργος Κατακουζηνός

1983 Ρεβάνς, Νίκος Βεργίτσης/ Ρεμπέτικο, Κώστας Φέρρης

1984 Λούφα και παραλλαγή, Νίκος Περάκης

1985 Πέτρινα Χρόνια, Παντελής Βούλγαρης

1986 Νοκ-Αουτ, Παύλος Τάσιος/ Καραβάν Σαράι, Τάσος Ψαρράς

1987 Θεόφιλος, Λάκης Παπαστάθης/ Τα παιδιά της Χελιδόνας, Κώστας Βρεττάκος

1988 Στη σκιά του φόβου, Γιώργος Καρυπίδης/ Ακατανίκητοι εραστές, Σταύρος Τσιώλης
Το 1989 δεν υπάρχει βραβείο, αλλά ο Σταύρος Τσιώλης παίρνει ένα χρόνο μετά, το 1990, το δεύτερο βραβείο του από το φεστιβάλ, για τον Έρωτα στη Χουρμαδιά.

Το 1991 δεν υπάρχει βραβείο. Ωστόσο, είναι η τελευταία χρονιά που το Φεστιβάλ Κινηματογράφου αναφέρεται αποκλειστικά σε Έλληνες δημιουργούς. Από το 1992, το Φεστιβάλ διεθνοποιείται. Ονομάζεται πλέον: «Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης» ως και σήμερα. Το βραβείο καλύτερης ταινίας έχει το όνομα Χρυσός Αλέξανδρος, και από εδώ και πέρα το λαμβάνουν ταινίες από κάθε μεριά της γης.
1992 Ορλάντο, Σάλλυ Πόττερ (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Ολλανδία)

1993 Από το χιόνι, Σωτήρης Γκορίτσας (Ελλάδα)
1994 Οι μέρες, Ουάνγκ Τσιάοσουάι (Κίνα)

1995 Ο Ταχυδρόμος, Ηε Τζιαν-Τζούν (Κίνα)

1996 Σύντροφοι και συμφορά, Ουνταϊάν Πρασάντ (Ηνωμένο Βασίλειο)

1997 Στο δρόμο του Νιλ, Σου Μπρουκς (Αυστραλία)

1998 Ψάρια τον Αύγουστο, Γιοτσίρο Τακαχάσι, (Ιαπωνία)

1999 Δημόσια Λουτρά, Ζανγκ Γιανγκ, Κίνα
Την ίδια χρονιά, πραγματοποιείται και για πρώτη φορά, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ.
2000 Το τελευταίο καταφύγιο, Πάβελ Παβλικόφσκι (Πολωνία)

2001 Τίρανα έτος μηδέν, Φατμίρ Κότσι (Αλβανία)
2002 Γυναίκα της Βροχής, Χιντενόρι Σουτζιμόρι (Ιαπωνία)/ Για πάντα δικός σου, Απιτσατπόνγκ Βεερασεθακούλ (Ταιλάνδη)

2003 Το τελευταίο τραίνο, Αλεξέι Γκερμάν (Ρωσία)

2004 Όνειρο πικρό, Μοσέν Αμιργιουσεφί (Ιραν) Mohsen Amiryoussefi
2005 Η ευτυχία αλλού, Φιν Τροχ (Βέλγιο/ Ολλανδία) Fien Troch

2006 Οικογενειακοί δεσμοί, Κιμ Τάε-Γιονγκ (Νότια Κορέα)
2007 Ώριμο στάχυ, Σανγκτζούν Τσάι (Κίνα)
2008 Εκεί πέρα, Αμπντολρεζά Καχανί (Ιράν)

2009 Σταυροδρόμια Ζωής, Χαρόν Σανί, Σκαντάρ Κοπτί (Ισραήλ/Παλαιστίνη)
2010 Στις παρυφές, Μπογκτάν Τζόρτζε Απέτρι (Ρουμανία)

2011 Πορτρέτο στο Λυκόφως, Αγγελίνα Νικόνοβα (Ρωσίά)

2012 Μια πειρατεία, Τομπίας Λίντχολμ (Δανία)
2013 Κελί από χρυσάφι, Ντιέγο Κεμάδα Ντίες (Ισπανία)

2014 Ατέρμονη θλίψη, Χόρχε Πέρες Σολάνο (Μεξικό)

2015 Δεσμοί αίματος, Γκρίμουρ Χακόναρσον (Ισλανδία)

2016 Δολοφονικά αμαξίδια, Ατίλα Τιλ (Ουγγαρία)

2017 Κοράκια, Γιενς Ασούρ (Σουηδία)

2018 Ρέι και Λιζ ,Ρίτσαρντ Μπίλινγχαμ (Ηνωμένο Βασίλειο)

2019 Θα ‘ρθει η φωτιά (O que arde), Ολιβιέ Λάσε

Αναμένουμε, λοιπόν, και φέτος, βραβεία, συμμετοχές, μεγάλου μήκους, μικρού μήκους, ελληνικές, ξένες από ανατολή και δύση. Μέχρι πρόσφατα, ως τις αρχές της δεκαετίας του 90,  το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν καθιερωμένο τέλη Σεπτέμβρη με Οκτώβρη.
Ένα γεια, με τους αγαπημένους Χειμερινούς Κολυμβητές, « και τον Σεπτέμβρη ραντεβού στο Φεστιβάλ».

Ακατανίκητοι εραστές, Σταύρος Τσιώλης Το 1989 δεν απονέμεται βραβείο, αλλά ο Σταύρος Τσιώλης λαμβάνει και δεύτερο βραβείο ένα χρόνο μετά, το 1990 για τον Έρωτα στη Χουρμαδιά, Σταύρος Τσιώλης

Πηγές εικόνων: IFF, ταινιοθήκη της ελλάδος, cinemagazine, flix,  νύχτες πρεμιέρας 
Κείμενο: Κατερίνα Περδικούρη- Παπαδοπούλου