[dropcap size=big]Η[/dropcap] μουσική του βρίσκεται πλέον… στο διάστημα, και συγκεκριμένα, 11 εκατομμύρια μίλια μακριά από τη Γη: τα διαστημόπλοια Voyager μεταφέρουν από ένα χρυσό βινύλιο, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει το πρώτο μέρος της θρυλικής 5ης Συμφωνίας του σε Ντο μινόρε.
Ο Ludwig Van Beethoven (1770-1827), ο μεγαλύτερος των κλασικών και ο πρώτος των Ρομαντικών, έθεσε ως ορμητήρια της τέχνης του την ανθρώπινη ψυχή, το Θεό και τη φύση, χωρίς, ωστόσο, να σταματήσει ποτέ να φροντίζει επιμελώς τις επαναστατικές μουσικές του φόρμες. Επεξέτεινε την αρχιτεκτονική της συμφωνίας, της σονάτας και του κουαρτέτου σε διαστάσεις αδιανόητες για τις συνθέσεις της εποχής. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος λάτρης της κλασικής μουσικής για να εκτιμήσει την Αυγή ή τα Ερείπια των Αθηνών.
Πέραν, όμως, του μεγαλείου της τέχνης του, ο Beethoven ήταν άνθρωπος που υπέφερε πολύ, όχι μόνο επειδή δεν μπορούσε να ακούσει ούτε μία νότα από τα έργα του τα 12 τελευταία χρόνια της ζωής του, αλλά και από… έρωτα.
[dropcap size=big]Δ[/dropcap]εν παντρεύτηκε ποτέ, αλλά στα 40 του ερωτεύτηκε βαθιά τη Josephine Brunsvik. Εκείνη, μια νεαρή Κοντέσα, αυτός, ένας ήδη καταξιωμένος μουσικός, της παρέδιδε μαθήματα πιάνου. Τα αισθήματα αποδείχθηκαν αμοιβαία, αλλά οι ταξικές διαφορές – με την κλισέ δύναμή τους – στάθηκαν εμπόδιο σε άλλη μία ιστορία αγάπης. Η Josephine παντρεύτηκε έναν εύπορο ευγενή και ο Beethoven συνέχισε να διδάσκει πιάνο στα… παιδιά τους και ερωτική πειθαρχεία στον ίδιο του τον εαυτό, μιας και οι επισκέψεις στην οικεία Deym – όπως ονομαζόταν ο σύζυγός της – κάθε άλλο παρά σπάνιες ήταν.
Σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, η Josephine είναι πιθανότατα η «Αθάνατη Αγαπημένη» του, παραλήπτρια 15 ερωτικών επιστολών που συνέταξε ο ίδιος, αλλά δεν απέστειλε ποτέ εξαιτίας ίσως της συνειδητοποίησης ότι οι δυο τους δεν θα μπορούσαν να ανήκουν ολοκληρωτικά ο ένας στον άλλον.
«Άγγελε μου, μόλις έμαθα ότι το ταχυδρομείο φεύγει κάθε μέρα και πρέπει να τρέξω πριν κλείσει ώστε να πάρεις αμέσως το γράμμα μου. Να είσαι ήρεμη, να μ’ αγαπάς, σήμερα, χθες. Πόσα δάκρυα λαχτάρας για σένα – Ζωή μου – Τα πάντα μου Εσύ – Αντίο. Ω! μην πάψεις να μ’ αγαπάς – ποτέ να μην αμφισβητήσεις την πιστή καρδιά του αγαπημένου σου.
Πάντα δικός σου.
Πάντα δική μου.
Πάντα εμείς.
Προς κάποια Αθάνατη αγαπημένη»
Ισορροπώντας μεταξύ της ματαίωσης του ανεκπλήρωτου και της ακατανίκητης ερωτικής ενόρμησης, οι επιστολές του εμφορούνται από το πνεύμα της συμβουλής του συγγραφέα John Steinbeck: “If it is right, it happens… Nothing good gets away” .
Ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποια αποσπάσματα από την – όχι και τόσο γνωστή – ερωτική πτυχή της ζωής του:
‘Εξι Ιουλίου, πρωί.
«΄Αγγελέ μου, εσύ το ‘Ολον μου, ο εαυτός μου – μόνο λίγα λόγια σήμερα, κι αυτά με μολύβι (το δικό σου) – Κατά πρώτο λόγο, το διαμέρισμά μου έχει σίγουρα κρατηθεί μόνο μέχρι αύριο, τι άσκοπο χάσιμο χρόνου μ’ αυτές τις λεπτομέρειες – γιατί αυτή η βαθιά θλίψη όταν η ανάγκη μιλάει – Μπορεί η Αγάπη μας να επιβιώσει αλλιώς παρά μόνο με θυσίες, χωρίς να απαιτούμε τα πάντα, μπορείς ν’ αποφύγεις να μην είσαι ολότελα δική μου κι εγώ ολότελα δικός σου – Αχ, Θεέ. Απόλαυσε την ωραία φύση ηρεμώντας το πνεύμα σου και αναλογίσου αυτά που πρέπει να γίνουν – ο έρωτας απαιτεί δικαίως τα πάντα, έτσι γίνεται για μένα με σένα και για σένα με μένα – μόνο που ξεχνάς τόσο εύκολα πως πρέπει να ζήσω για μένα και για σένα – αν ήμασταν εντελώς μαζί, θα ένιωθες αυτόν τον πόνο τόσο λίγο όσο κι εγώ.»
Το ίδιο βράδυ, ο Beethoven κυριεύεται από επιθυμία και ταραχή:
« Τι ζωή !!!! έτσι !!!! χωρίς εσένα – ενώ με καταδιώκει εδώ κι εκεί η καλοσύνη των ανθρώπων, την οποία ούτε θέλω να κερδίσω ούτε πιστεύω πως αξίζω – Ταπεινότητα του ανθρώπου απέναντι στον άνθρωπο – με πονάει – κι όταν αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου μέσα στο Σύμπαν, τι είμαι και ποιος είναι αυτός – που τον ονομάζουμε υπέρτατο κι όμως – εδώ έγκειται το θεϊκό της ανθρωπότητας».
Το πρωί της 7ης Ιουλίου η λαχτάρα μετατρέπεται σε απελπισία:
«Ήδη από το κρεβάτι οι σκέψεις μου τρέχουν προς εσένα, αθάνατη αγαπημένη μου, κάποτε χαρούμενες, κι έπειτα πάλι λυπημένες, προσδοκώντας από τη μοίρα να μάθουμε αν θα μας ακούσει – μόνο μαζί σου μπορώ να ζήσω πλήρως, αλλιώς καθόλου. Ναι, αποφάσισα να περιπλανηθώ μακριά μέχρι να μπορέσω να πετάξω στην αγκαλιά σου και να πω ότι δίπλα σου είμαι στο σπίτι μου, μέχρι να μπορέσω να στείλω τη ψυχή μου στεφανωμένη από σένα στη Βασιλεία των πνευμάτων – ναι δυστυχώς αυτό πρέπει να γίνει – θα το καταλάβεις καλύτερα γνωρίζοντας πόσο πιστός σου είμαι, ποτέ καμία άλλη δεν θα μπορέσει να κατακτήσει την καρδιά μου, ποτέ – ποτέ – Ω Θεέ, γιατί πρέπει να αποχωριζόμαστε αυτούς που αγαπάμε τόσο πολύ;»
[μετάφραση από τα γαλλικά Σ.Σ. Βλ. lvbeethoven.com] 
[dropcap size=big]Ο[/dropcap]ι επιστολές αυτές συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο The 50 Greatest Love Letters of All Time, που επιμελήθηκε ο David H. Lowenherz. Περιέχει, επίσης, μεταξύ άλλων, τις γεμάτες πάθος λέξεις της ποιήτριας Vita Sackville-West στη Virginia Woolf και την αλληλογραφία του Franz Kafka με την αρραβωνιαστικιά του, Felice Bauer, κατά τη χρονική περίοδο που συμπίπτει με τη συγγραφή των καλύτερων ίσως, έργων του, της Μεταμόρφωσης και της Δίκης.
Και επειδή τα λόγια του Beethoven μου φάνηκαν ολίγον τι ποιητικά, θυμήθηκα την όμορφη περιγραφή του Nazim Hikmet για τo αβίωτο μεγαλείο του έρωτα: «Τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα. Κι αυτό που θέλω να σου πω, το πιο όμορφο απ’ όλα, δε σ’ τό ‘χω πει ακόμα.»
Κείμενο: Μαρία Διακάκη (Lavart)
