Ταινίες των 10s που θα μείνουν αξέχαστες

Καθώς μία καινούρια δεκαετία ξεκινά με την άφιξη του νέου έτους, η τέχνη του κινηματογράφου κοιτά πίσω στην περασμένη δεκαετία με θαυμασμό. Για να ανοίξει όμως το επόμενο κεφάλαιο, καλό θα ήταν να αναπολήσουμε κάποιες από αυτές τις κινηματογραφικές εμπειρίες που έχουν μείνει βαθιά εντυπωμένες. Αυτές είναι οι εξής (σε χρονολογική σειρά):

 1: Batman: Under the Red Hood (2010) dir. Brandon ViettiΤο Red Hood σκηνοθετείται αριστοτεχνικά από τον παλαίμαχο Brandon Vietti και είναι επίσης η όγδοη ταινία σε αυτό που δείχνει να είναι μια σειρά από εξαιρετικές πρωτότυπες κινούμενες ταινίες από το DC Comics και την Warner Bros. Animation. Αλλά είναι επίσης τόσο καλή όσο όλες σχεδόν οι live-action ταινίες Batman που έγιναν μέχρι τώρα και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα καλύτερη. Τα πιο ενήλικα θέματα και η βία, από τα οποία υπάρχουν πολλά στο σενάριο, δεν είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους αυτή η ταινία υπερέχει. Οι φαν των κόμικ που γνωρίζουν το A Death in the Family ξέρουν τι να περιμένουν όταν η ταινία ανοίγει στη βίαιη σκηνή του Joker ενάντια στο Jason Todd. Πέρα από τη δράση, τα cool gadgets και τους κουβάδες αίματος, η συγκεκριμένη ταινία πετυχαίνει περισσότερο ως ένα πιο διαπροσωπικό και υπαρξιακό παιχνίδι μέχρι θανάτου, μακριά από τις διαστρικές εκρήξεις των πρόσφατων ταινιών DC και Warner Bros.

2: Melancholia (2011) dir. Lars Von TrierΟ Lars Von Trier είναι ένας αρκετά ιδιότροπος σκηνοθέτης ενώ η φιλμογραφία του έχει διχάσει τους σινεφίλ για πάνω από είκοσι χρόνια. Εντούτοις, ο von Trier δημιουργεί επίσης οπτικά συναρπαστικές ταινίες και οι προκλήσεις του συνήθως έχουν και το αντίστοιχο αποτέλεσμα. Η χρόνια κατάθλιψη μπορεί να κάνει τον πάσχοντα να αισθάνεται ότι ο κόσμος πρόκειται να σταματήσει. Αλλά στο φοβερά πανέμορφο αποκαλυπτικό δράμα του von Trier, ο κόσμος ήδη τελειώνει. Η Kirsten Dunst είναι συναρπαστική ως η μελαγχολική Justine, η οποία καταρρέει την νύκτα του γάμου της ενώ βρίσκεται ανάμεσα στον πατέρα της, την πικρή μητέρα της, την αδυσώπητη αδελφής της και τον άνδρα της. Κανένας από αυτούς όμως δεν μπορεί να κατανοήσει την ψυχολογική κατάσταση της Justine. Το φόντο αυτής της νύκτας, ένας αστεροειδής που βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη. Αποτελεί την μεταμόρφωση της ψυχικής ασθένειας σε κινηματογραφική ποίηση ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μία από τις πιο αυθεντικές απεικονίσεις αυτής της ασθένειας.

3: The art of killing(2012) dir. J.OppenheimerΈνα τυπικά περίπλοκο, συναισθηματικά υπερβολικό, φυσικά επαναστατικό και σκοτεινό κωμικό ντοκιμαντέρ για τη γενοκτονία. Το ντοκιμαντέρ αυτό τελειώνει σκληρά και αξέχαστα. Άνω των 18.

4:The wind rises (2013) dir.Hayao MiyazakiΗ ταινία The wind rises γεννήθηκε αρχικά ως manga – ένα πιο πειραματικό, λιγότερο οικονομικά επικίνδυνο μέσο για να τελειοποιήσει ο Hayao Miyazaki το πιο φιλόδοξο έργο της καριέρας του. Αν και το μάνγκα και η ταινία παρουσιάζονται ως βιογραφίες του Jiro Horikoshi, σχεδιαστή του περιβόητου αεροπλάνου Mitsubishi A6M Zero, το οποίο η Ιαπωνία χρησιμοποίησε κατά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Miyazaki παίρνει μεγάλες και σαρωτικές ελευθερίες με την ιστορία του Horikoshi. Το αποτέλεσμα είναι εντελώς μοναδικό: ένα μέρος ιστορικό έπος του Hollywood, ένα μέρος biopicκαι ένα άλλο μέρος ταπεινή αυτοβιογραφία.

 5:What we do in the shadows (2014) dir. Jemaine Clement &Taika WaititiΣυν σκηνοθετημένη από τους Νέο ζηλανδούς Jemaine Clement και Taika Waititi, η ταινία αυτή είναι ένα mockumentary για βρικόλακες, προφανώς εμπνευσμένη από το The Real World του MTV (το show αποτελεί το πρώτο μοντέλο των reality shows). Αλλά αντί να διαθέτουν επτά ή οκτώ νέους, ξένους μεταξύ τους που ζουν προσωρινά μαζί στην ίδια κατοικία σε μια νέα πόλη, το What We Do In The Shadows διαθέτει τέσσερα βαμπίρ που ζουν μαζί σε ένα διαμέρισμα στο Wellington, στην Nέα Ζηλανδία, ουσιαστικά στο προάστιο της πόλης του Te Aro. Είναι μία από αυτές τις μικρές ταινίες, τόσο καλές που είναι εύκολο να θεωρηθούν δεδομένες. Οι φιλοδοξίες είναι μικρές, αλλά πληρούνται τέλεια. Οι Waititi / Clement δεν θέλουν τίποτα άλλο παρά να προκαλέσουν ψυχαγωγία. Το κάνουν. Ας την εκτιμήσουμε λίγο παραπάνω πριν την ανακαλύψει κάποιο κάλτ και χαθεί.

6:Spotlight (2015) dir. Tom McCarthyΟ Tom McCarthy δεν είναι ένας άτακτος σκηνοθέτης (The Visitor, The Station Agent) και αυτό το στυλ ταιριάζει στο Spotlight, το οποίο χαρακτηρίζεται από σιωπηρά χρώματα, γραμμική αφήγηση και διακριτική κίνηση της κάμερας. Αντιμετωπίζει με νέο τρόπο τις καταστροφικές συνέπειες των μορφών άρνησης και εξαπάτησης ενώ ίσως η πιο εντυπωσιακή διάσταση της ταινίας είναι ότι δεν απευθύνεται όλη κατά της Εκκλησίας. Οι ηγέτες της εκκλησίας είναι επιφορτισμένοι με το χειρισμό του συστήματος, αλλά το σύστημα είναι μεγαλύτερο από αυτή την ιεραρχία. Οι δικηγόροι, οι αστυνομικοί, τα μέλη της οικογένειας και οι φίλοι, και, κατ ‘επανάληψη ο Τύπος, και συγκεκριμένα η The Globe- όλοι εμπλέκονται. “Υπάρχει ένα γερό κομμάτι ευθύνης”, εξηγεί ο Baron σε μια θεματικά σημαντική ομιλία, καθώς καθίσταται σαφές πόσα χάθηκαν, για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και από ποιον. Εξαιρετικές ερμηνείες. Ιδιαίτερη θεματική. Απαιτείται γερό στομάχι.

7:Love (2015) dir. G.NoeΟ Γάλλος σκηνοθέτης Gaspar Noe έχει μια ξεκάθαρη αποστολή με την αρθρωτή αυτή ταινία που ονομάζεται απλά Αγάπη. Αφού δημιούργησε τη πιο βίαιη στιγμή σε όλη την ιστορία του κινηματογράφου, αποφάσισε να δείξει με αυτή την ταινία τις ψυχολογικές διακυμάνσεις του έρωτα και πόσο τελικά πάσχοντες από αυτή την ασθένεια είναι οι δύο πρωταγωνιστές. Όποιος έχει δει μια από τις ταινίες του Noe ξέρει ότι η οπτική του αφήγηση και ο σχεδιασμός των σκηνών είναι καταπληκτικά σχεδιασμένα στοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι τόσες πολλές σκηνές, ειδικά αυτές της συνεύρεσης των δυο πρωταγωνιστών, είναι αρκετά ειλικρινά αιχμαλωτισμένες. Ένα απλό μήνυμα για το πόσο τοξική μπορεί να γίνει η φύση του ανθρώπου όταν εμπίπτει σε αυτό το παράξενο συναίσθημα. Σίγουρα άνω των 18.

8:Love is the message, the message is death (2016). dir. A. JafaΗ πρώτη δουλειά ενός καλλιτέχνη που έχει τελειοποιήσει τη συμβολή του στον μαύρο visual πολιτισμό εδώ και δεκαετίες, αλλά μόλις πρόσφατα έφτασε στο προσκήνιο. Το opening αυτού του short film έρχεται μόλις λίγες μέρες μετά τις εκλογές στις Η.Π.Α. το 2016 και ως εκ τούτου έχει ένα συγκεκριμένο πολιτικό πρόσημο. Ο Jafa ως κινηματογραφιστής, στα έργα άλλων ανθρώπων μεγαλουργούσε. Με αυτή την μικρού μήκους ταινία δείχνει ένα μέρος των δυνάμεών του. Έχει αναπτύξει ένα σύνθετο σύστημα συνοχής που υπερβαίνει τα κλασικά πρότυπα του κινηματογράφου και γενικά του Χόλυγουντ. Αντίθετα, προσαρμόζει μια μουσική δομή αρμονίας και του ρυθμού όπως όταν ένα πλάνο ενός ανθρώπου που χτυπήθηκε από αστυνομικές δυνάμεις περνάει γρήγορα σε ένα άλλο πλάνο ενός ανθρώπου που χορεύει, δημιουργώντας μια ομαλή, αδιάσπαστη κίνηση. Σε ακολουθίες όπως αυτή, ο Jafa συνδυάζει τη δυναμική προσέγγιση του Sergei Eisenstein να μοντάρει με τα αυτοσχεδιαστικά θεμέλια τόσο πολλής μαύρης μουσικής, από την πανέμορφα τρομακτική τζαζ μέχρι την «κοφτερή» hip-hop.

9:The lobster (2016) dir. Yorgos Lanthimos

Ο Αστακός, το πρώτο αγγλικό feature του Έλληνα σκηνοθέτη Γιώργου Λανθιμου, λαμβάνει χώρα σε ένα δυστοπικό κόσμο, όπου ένας ενήλικας καταδιώκεται με ηρεμιστικά και, όταν συλληφθεί, πρέπει να εξασφαλίσει έναν κατάλληλο σύντροφο μέσα σε 45 ημέρες ή να μετατραπεί σε ζώο. Μία ταινία για την πραγματική σημασία της μοναξιάς.

10:The red turtle (2016) dir. Michael Dudok de Wit

Η πρώτη διεθνής συμπαραγωγή του Studio Ghibli ανέθεσε στον Michael Dudok de Wit να πει μια παγκόσμια ιστορία για να σπάσει την καρδιά ολόκληρου του κόσμου – και το έκανε εξ ολοκλήρου χωρίς διάλογο. «Η Κόκκινη Χελώνα» ακολουθεί έναν ναυαγό που προσπαθεί να δημιουργήσει εκ νέου τη ζωή του σε ένα έρημο νησί και, εκεί, συναντά μια γιγαντιαία κόκκινη χελώνα. Είναι μια άγρια κινούμενη εμπειρία, που εμπιστεύεται το κοινό να συνδεθεί με υποβλητικές εικόνες και μεγάλα συναισθήματα. Φυσικά, το χρώμα είναι τα πάντα – και έτσι επιλέγεται το κόκκινο, καθώς το ζωτικό χρώμα ποτέ δεν αφήνει την εικόνα της χελώνας, που συνεχίζει να έχει εκπληκτική μεταφορική / φιλοσοφική σημασία, να ξεθωριάζει. Τα μπλε και τα μπεζ του νησιού είναι ζωγραφισμένα με μαλακές πινελιές, με τον τρόπο που το στούντιο Ghibli συλλαμβάνει πάντα τις τεράστιες εκτάσεις της φύσης τόσο επιδέξια. Πέρα από τα εικαστικά, οι απλές σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα από την έντονη αφήγηση παραβλέπουν ίσως το ρεαλιστικό στοιχείο, υπενθυμίζοντας μας πόσο εύκολο ή δύσκολο μπορεί να είναι το να  επικοινωνήσουμε με έναν άλλο άνθρωπο. Η παρακολούθηση της “κόκκινης χελώνας” είναι μια ήπια υπνωτική εμπειρία.

11:Raw (2016) dir. Julia Ducournau

Το εξαιρετικό ντεμπούτο της Γαλλίδας σκηνοθέτη Julia Ducournau είναι μια επιθετική, αιμοσταγής εξέταση της θηλυκότητας, της σεξουαλικής αφύπνισης και του αδελφικού δεσμού. Αυτά τα στοιχεία είναι αρκετά για την οποιαδήποτε θέαση.

12:Good Time (2017) dir. Josh and Benny SafdieΜια μεθυστική οδύσσεια καθώς ο Pattinson παίζει ένα blinder σε αυτό το λαμπερό, χοντροκομμένο αρτχαουζ φιλμ. Φιλμ που φαίνεται υπέροχο και που φέρνει μια περίεργη με το θέμα λάμψη. Αλλά το πιο σημαντικό, η μουσική σύνθεση που υπογραμμίζει την ταινία, ένα σχεδόν ασταμάτητο φλας από μεθυστική electronic μουσική από τον πειραματικό συνθέτη Daniel Lopatin, που εμφανίζεται ως OneOhtrix Point Never. Ο Lopatin συνεργάστηκε επίσης με τον Iggy Pop σε ένα αυθεντικό τραγούδι με τίτλο “The Pure and the Damned”. Καθ ‘όλη τη διάρκεια της ηχητικής συνθέσεως ακούγονται οι ηχογραφημένες φράσεις των ταινιών του William Friedkin, Michael Mann και ίσως ένας υπαινιγμός του Assault on Precinct 13 John Carpenter και παρόλα αυτά το ηχητικό χαλί δεν αισθάνεται ποτέ παράταιρο.

13:Get out (2017) dir. J.PeeleΧρησιμοποιώντας στερεότυπα φρίκης και ανατρέποντας τις προσδοκίες για το είδος horror, ο Peele μετατρέπει τον μαύρο πρωταγωνιστή του από θηρευτή σε θήραμα, από το θύμα στο final girl. Το λευκό χρώμα δεν είναι πλέον ο κανόνας, αλλά η πηγή της τρομοκρατίας και του κακού. Είναι σάτιρα, αλλά είναι επίσης άβολα πραγματικό. Όταν ένας μαύρος περπατώντας μόνος στο δρόμο τη νύχτα στα προάστια βρίσκεται σε κίνδυνο από τους λευκούς, αυτό είναι απλά ένα κρύο, σκληρό γεγονός που έχει δημοσιευτεί σε πρωτοσέλιδα. Είναι πραγματικά ανατριχιαστικό.

14:Spider–Man: Into the Spider–Verse (2018)Όχι μόνο εκπληκτικό οπτικά, το Spider-Verse μοιάζει πολύ με την ιστορία σούπερ ηρώων, ωθώντας τον Miles Morales στο mainstream κοινό. Η ταινία μας μαγεύει αμέσως και  βλέπουμε τον Μάιλς να μεγαλώνει, να αποτυγχάνει, να αλλάζει και να ξανανεβαίνει κατά τη διάρκεια της ταινίας. Είναι μια ιστορία oπου έχουμε δει πριν (σοβαρά, πόσοι Spider-Men έχουμε περάσει τα τελευταία 20 χρόνια από τις οθόνες μας;), αλλά με έναν αναζωογονητικό νέο ήρωα, μια νέα εμφάνιση και ένα θαυμάσιο μήνυμα. Το Spider-Man: into the Spider-Verse επαναπροσδιόρισε τον όρο «ταινία κόμικς» και τι σημαίνει ο όρος «κινούμενα σχέδια». Αντί να προσπαθεί να παρακάμψει τους περιορισμούς του είδους, το Spider-Verse αγκάλιασε ολόψυχα όλα όσα κάνουν το animation υπέροχο: τα ζωντανά χρώματα και τα σχέδια, τα διαφορετικά στυλ που χρησιμοποιούνται για τους διαφορετικούς χαρακτήρες και το paneling και την τυπογραφία σε στυλ κόμικς.

15:John Wick franchiseΜόνο αυτή η σειρά ταινιών θα μπορούσε να δείξει το θάνατο ενός κακού από ένα σπάνιο τόμο περί της ρωσικής λαογραφίας του 18ου αιώνα στο διάδρομο μιας βιβλιοθήκης. Ο Stahelski κρατεί αμείωτο το ενδιαφέρον με μια ακολουθία δράσης με τόση χάρη που προσεγγίζει εκείνη μίας χορογραφίας μπαλέτου έτσι ώστε να καταφέρει να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι βλέπουμε σκηνές βίας, να μπορούμε να ξεχάσουμε ότι βλέπουμε βία γενικά – μέχρι ως ότου ο Reeves βυθίσει ένα μαχαίρι στα μάτια ενός ανθρώπου.

16:Hereditary (2018) dir. Ari AsterΗ εμπειρία της παρακολούθησης της ταινίας αυτής μοιάζει με τρενάκι στο λούνα πάρκ καθώς ανεβαίνουμε στα ύψη μετά την οποία θα επέλθει μια απότομη πτώση: το πιο τρομακτικό, συναρπαστικό μέρος της είναι η αργή άνοδος προς την κορυφή της πορείας. Τα τέρατα που μας στοιχειώνουν είναι πάντα λίγο πιο τρομακτικά όταν φτάνουν στο φως – είναι στα χειρότερα τους όμως όταν αφήνονται στη φαντασία. Ίσως η πιο σκληρή απεικόνιση της θλίψης και της απώλειας.

17:Climax (2018) dir.G.NoeΤο Climax είναι μια γιορτή της ζωής ή τουλάχιστον ένα αφιέρωμα στην σπλαχνική ένταση ενός ανθρώπου που προσπαθεί να επιβιώσει. Ο Noe περιλαμβάνει τις δικές του δημιουργικές προθέσεις. Ο σκηνοθέτης αγκαλιάζει την αυτοπεποίθηση, σηματοδοτώντας την πλήρη εμβύθιση στην αισθητική του. Ακόμη και με το μακάβριο φινάλε του, το Climax υποδηλώνει ότι το επικίνδυνο πάρτυ δεν τελείωσε ποτέ και ο χορός δεν θα σταματήσει ποτέ να είναι μία μεθυστική ενασχόληση. Η κάμερα στρέφεται γρήγορα, κοιτάζοντας προς τα πάνω και προς τα κάτω στους καταδικασμένους χαρακτήρες της, καθώς αυτοί βρίσκονται στα βάθη μιας φρενίτιδας, καθώς οι υπνωτικοί ρυθμοί κυριαρχούν στο soundtrack. Εντούτοις, ανεξάρτητα από τα ερεθιστικά αποτελέσματά του, η συναρπαστική ψυχεδελική αυτή πορεία του Gaspar Noé είναι το πιο όμορφο επίτευγμα του, ένα συνοπτικό πακέτο χορευτικών ακολουθιών.

18:Roma (2018) dir. Κάθε πλάνο είναι έργο τέχνης. Το Ρόμα είναι κάτι ιδιαίτερο, ένα παράδειγμα για το ορισμό του κινηματογράφου του Roger Ebert ως “μηχανή ενσυναίσθησης”, ανοίγοντας ένα παράθυρο σε έναν κόσμο και μια ανθρώπινη εμπειρία, που οι περισσότεροι από εμάς δεν θα είχαν αλλιώς κάποιο τρόπο για να την γνωρίσουν.

19:Lighthouse (2019) dir. Robert EggersΜια ταινία φρίκης για το εσωτερικό και το εξωτερικό σκοτάδι, η ταινία αρχίζει με δύο εργάτες ενός φάρου, τον Wake (Dafoe) και τον Winslow (Pattinson), φτάνοντας σε ένα μικρό, απομονωμένο νησί. Και οι δύο ερμηνείες υποτάσσονται  στο σενάριο, γραμμένο από τον Eggers και τον αδερφό του Max. Παρόλο που προκαλείται μια έντονη ατμόσφαιρα, δημιουργείται ταυτόχρονα μια αυθεντική αίσθηση τόπου και χαρακτήρα. Δεδομένης της στιγμής, κατά την οποία διεξάγονται πολλοί διάλογοι περί του τι είναι η αυθεντική τέχνη του κινηματογράφου, είναι διασκεδαστικό να μπορούμε να πάμε στον κινηματογράφο και να δούμε κάτι τόσο παράξενο. Πόσο αναζωογονητικό επίσης να βλέπει κάποιος μία ταινία από έναν κινηματογραφιστή με τέτοιο υπέρμετρο ζήλο για την τέχνη με την οποία καταπιάνεται! Αυτή η προβολή στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε μία αξέχαστη εμπειρία.

20:Marriage Story (2019)dir.N.BaumbachΚαθώς προσπαθούν να ξεφύγουν από το γάμο τους, ο Τσάρλι και η Νικόλ αναγκαστικά παραβιάζουν την κοινή τους ζωή, με τους δικούς τους ξεχωριστούς τρόπους, και καταφέρνουν να γίνουν αξιοθρήνητοι. Σε όλη αυτή τη διαμάχη, ωστόσο, ο Baumbach κρατά το ενδιαφέρον του κοινού με τη βασική γλυκύτητα και ευπρέπεια των χαρακτήρων. Στις στιγμές του ζευγαριού με την πιο έντονη εχθρότητα, τους υπενθυμίζει απλά τη βαθιά συγγένειά τους που, καλύτερα ή χειρότερα, θα τους συνδέει για πάντα- ένα μικρό παιδί που προσπαθεί να αναπροσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Η ταινία περιλαμβάνει υπερβολικά καλές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές της. Ο επτάλεπτος μονόλογος της Johansson, στον οποίο διηγείται τις αντιξοότητες της σχέσης της συγκλονίζει. Το παιδικό χαμόγελο του Driver ξεσπά και μετατρέπεται σε ξαφνική μανία τεράστιου μεγέθους. Μέσω της φυσικότητας της δράσης τους, οι ηθοποιοί δείχνουν ότι ένας άνθρωπος χάνει το μέτρο για να μην αλλάξουν τα πράγματα.

Κείμενο: Ελένη Κουκουρίκου (Lavart)

Πηγές φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21.