«Είμαι απρόβλεπτος, γιατί δεν ξέρω εμένα. Δεν ξέρω τι μπορεί να κρύβω μέσα μου… Άλλες φορές υποκύπτω στη μοιραία κούραση κι άλλες με πιάνει ορμή ξεκινήματoς».
[dropcap size=big]Έ[/dropcap]νας σύντομος αυτοπροσδιορισμός του σκηνοθέτη και ηθοποιού Λευτέρη Βογιατζή, του οποίου «η ορμή ξεκινήματος» σηματοδότησε καινοτόμα βήματα για τον κόσμο του θεάτρου. Ο Λ. Βογιατζής, γεννημένος στην Αθήνα το 1944, σπουδάζει αγγλική φιλολογία και στη συνέχεια εντρυφά στον κόσμο του θεάτρου στο Μαχ Ράινταρ Σέμιναρ της Βιέννης και στη σχολή του Κωστή Μιχαηλίδη στην Αθήνα.
Εμφανίζεται για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή, το έντονα πολιτικά 1973, στον ρόλο της Γιαγιάς, στον «Κυριακάτικο Περίπατο» του Ζόρζ Μισέλ. Το 1981 συνεργάζεται με έξι ακόμα ηθοποιούς και ιδρύουν την εταιρία θεάτρου Η Σκηνή. Τον δρόμο της σκηνοθεσίας εξομολογείται πως ακολούθησε αρχικά κατ’ ανάγκη: «Είχαμε σκεφτεί κάποιον άλλον για τη Σκηνή. Μετά είπαμε, όμως, πώς θα μας σκηνοθετήσει κάποιος που δεν μας ξέρει; Κάπως έτσι έγινε κι έπεσα στα βαθιά. Αναγκάστηκα, δηλαδή, να δεχτώ κάτι που συνέβαινε. Από τότε είχα τον εαυτό μου ως ηθοποιό σε δεύτερη μοίρα, παρότι υπήρχαν στιγμές που απελευθερωνόταν ο ηθοποιός κι είχε κάποιες καλές στιγμές.». Έξι χρόνια μετά την ίδρυση της Σκηνής σκηνοθετεί και παίζει στο έργο «Σε φιλώ στη μούρη…» του Γιώργου Διαλεγμένου, για το οποίο τιμάται με το βραβείο σκηνοθεσίας Κάρολος Κουν. Ύστερα από ένα χρόνο, το 1988, ιδρύει τη Νέα Σκηνή, όπου σε συνεργασία με νέους ηθοποιούς κινείται ανάμεσα στο κλασικό και σύγχρονο θέατρο, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στο χώρο. Ταυτίζει την απαρχή της ενασχόλησης του με το αρχαίο ελληνικό δράμα, με τη δημιουργία του Εργαστηρίου Αρχαίου Θεάτρου και σκηνοθετεί την ‹‹Αντιγόνη›› του Σοφοκλή. Μια «Αντιγόνη» κλειστού χώρου, όπου κυριάρχησε «η ένταση του τραγικού ψιθύρου».
[dropcap size=big]Ο[/dropcap] κόσμος του θεάτρου τον βοήθησε, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος, ν’ απαλλαγεί από την εσωστρέφεια που χαρακτήριζε τη νεανική του ηλικία και οδηγείται στην πνευματική ελευθερία μέσω της τέχνης. Ακριβώς αυτό προσπάθησε να μεταδώσει και στους υπόλοιπους ηθοποιούς, θέλοντας να τους δείξει τις μεθόδους της καλλιτεχνικής απελευθέρωσης: «Να επικοινωνήσουν με τις λειτουργίες τους: με την ακοή, την όραση, την κίνηση, κυρίως με την παρόρμηση, και να ασκήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την παρατηρητικότητά τους και προς τα μέσα και προς τα έξω. Να γίνουν όργανα του εαυτού τους. Και εγώ αυτά τα ανακάλυψα μόνος μου. Κανείς δεν μου τα δίδαξε, κι ούτε διδάσκονται στις σχολές. Έχουν, όμως, διερευνηθεί και κατακτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, διεθνώς, από σημαντικούς καλλιτέχνες».Του καταλογίζουν αυστηρότητα και τελειομανία, κι εκείνος, απαντά, υποδεικνύοντας τον καλλιτεχνικό πυρήνα του έργου του και την κινητήρια δύναμή του: «Δεν υπάρχει τελειομανία. Η τελειομανία είναι κάτι στείρο… Η λεπτομέρεια είναι η ραχοκοκαλιά. Χωρίς τη λεπτομέρεια, το επίκεντρο, η βάση, δεν αποκτά φως. Το ένα είναι βοηθός του άλλου. Κάποτε μπορεί να έλεγα ασχολούμαι με λεπτομέρειες και χάνω την ουσία. Δεν υπάρχει αυτό. Σημασία έχει ο τρόπος που ασχολείσαι με ό,τι ασχολείσαι».
Το 2005 ένα ακόμη έργο του Γιώργου Διαλεγμένου, το «Bella Venezia», στο οποίο παίζει έχοντας αναλάβει και τη σκηνοθεσία, θα του χαρίσει ένα βραβείο, εμπλουτίζοντας το ήδη δυναμικό βιογραφικό του. Την επόμενη χρονιά μ’ ένα νέο ανέβασμα της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή θα κλείσει το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Θ’ ανοίξει πάλι το Φεστιβάλ το 2007 με την ίδια παράσταση. Η «Αντιγόνη» είχε προσκληθεί από τα φεστιβάλ Festwochen της Βιέννης, Les nuits de la Fourviere της Λυών και το Festival d’ Automne στο Παρίσι. Θεατρικές επιτυχίες σημειώνει και με τα έργα: «Με δύναμη από την Κηφισιά», ο «Μισάνθρωπος», «Ελένη», «Η νύχτα της Κουκουβάγιας», οι «Πέρσες», «Τέφρα και σκιά», «Καθαροί πια»,« Ο Τόκος» κ.ά. Στον κινηματογράφο εμφανίζεται κυρίως σε ταινίες του Νίκου Παναγιωτόπουλου «Αθήνα-Κωνσταντινούπολη», «Beautiful people», «Ονειρεύομαι τους φίλους μου» κ.ά, αλλά και στις ταινίες «Ανατολική Περιφέρεια» του Βασίλη Βαφέα, «Ρόζα» του Χριστόφορου Χριστοφή και «Ακροπόλ» του Παντελή Βούλγαρη.
[dropcap size=big]Τ[/dropcap]η θεατρική του πορεία κλείνει το 2012 στην Επίδαυρο με την πρεμιέρα του Μολιερικού «Αμφιτρύωνα», το οποίο είναι το τελευταίο του σκηνοθετικό εγχείρημα. Φεύγει από τη ζωή ένα χρόνο αργότερα στις 2 Μαΐου του 2013. Το ιστορικό θέατρο της οδού Κυκλάδων, το οποίο υπήρξε για περισσότερο από τριάντα χρόνια το καταφύγιο του Λευτέρη Βογιατζή, κλήθηκε μετά τον θάνατό του ν’ αποτελέσει χώρο μνήμης και συνέχειας του έργου του.
Φωτογραφία από την παράσταση «Αντιγόνη» του Σοφοκλή
Κείμενο: Μαρία Καρβούνη (Lavart)
