Ο «βασιλιάς» της αμερικανικής Pop Art 34 χρόνια μετά τον θάνατο του (στις 22 Φεβρουαρίου 1987) απολαμβάνει κάτι περισσότερο από τα 15 λεπτά δημοσιότητας που προφητικά προεξοφλούσε πως αντιστοιχούν στο καθένα μας. Η επιρροή του, ακόμα και σήμερα στη διαφήμιση, τη μόδα και στην σύγχρονη τέχνη είναι αδιαμφισβήτητη. Οι νέοι καλλιτέχνες τον μελετούν, τα περιοδικά μόδας τον εκθειάζουν και στον εμπορικό κόσμο το όνομα του αποτελεί ένα πανίσχυρο“brandname”.
Το 2013 , την ημέρα των γενεθλίων του (6 Αυγούστου) η καλλιτέχνης Madelyn Roehrig, σε συνεργασία με το Μουσείο Andy Warhol στο Πίτσμπουργκ, τοποθέτησε μια κάμερα (webcam) στο νεκροταφείο όπου είναι θαμμένος ο Warhol κάνοντας ζωντανή μετάδοση 24/7 από τον τάφο του. Το project της Roehrig ονομάζεται «Figments» , έναν τίτλο που δανείστηκε από μια δήλωση του Warhol το 1985 σχετικά με το θάνατό του, σύμφωνα με την οποία δεν θα ήθελε στην ταφόπλακα του να αναγράφεται τίποτα, μόνο ο όρος “figment” (θα μπορούσε να μεταφραστεί ως αποκύημα φαντασίας).
Το project αυτό θα ικανοποιούσε πολύ τον ίδιο τον Warhol αφού αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για συνεχή προβολή πολλά χρόνια μετά τον θάνατο του, ενώ ο μακάβριος χαρακτήρας του έργου δεν απέχει από τις αναζητήσεις του ίδιου του εκκεντρικού Αμερικανού καλλιτέχνη.
«Ο θάνατος είναι σαν να πηγαίνεις στο Bloomingdale’s», είχε δηλώσει ο Andy Warhol, παρομοιάζοντας το τέλος της ζωής με μια ευχάριστη βόλτα στο πιο διάσημο εμπορικό κατάστημα της Νέας Υόρκης.
Ο θάνατος και το δέος που προκαλεί σε κάθε άνθρωπο αποτελεί κεντρικό στοιχείο που εντοπίζεται αρκετά συχνά στο έργο του. Το Καθολικό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε και η απώλεια του πατέρα του όταν ήταν 13 ετών τον οδήγησαν να αναπτύξει οικειότητα με το συγκεκριμένο θέμα. Εικόνες θανάτου κατακλύζουν αδιάκοπα τα αμερικάνικα tabloids της δεκαετίας του ’60 που ενώ τη μια στιγμή σοκάρουν την επόμενη, μέσα σε συνθήκες διαρκούς κατανάλωσης, ξεχνιούνται. Πόλεμος του Βιετνάμ, θάνατοι διασήμων και μη, αυτοκτονίες, εκτελέσεις βαρυποινιτών και δυστυχήματα είναι μερικά από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και των περιοδικών που χωνεύονται εύκολα στο ασυνείδητο των αναγνωστών. Σε συνέντευξη του το 1963 είχε δηλώσει:
« Όταν δει κανείς μια φρικιαστική εικόνα ξανά και ξανά, αυτή δεν έχει πλέον τον ίδιο αντίκτυπο»
Με αυτή τη λογική, μεταξύ 1962-1964 δημιούργησε μια σειρά από μεταξοτυπίες με τον τίτλο “Death and Disaster” (Θάνατος και Καταστροφή), επαναλαμβανόμενες εικόνες από συντρίμμια αυτοκίνητων, ρατσιστικές επιθέσεις, αυτοκτονίες κ.α. Στις διάσημες προσωπογραφίες του, η εικόνα της Merilyn (που εκτίθεται μετά την αυτοκτονία της) ή της Jackie Kennedy (ως χήρα) παρουσιάζεται φθαρμένη, «χρησιμοποιημένη» τονίζοντας την κατάσταση αποσύνθεσης της ζωής που εκμεταλλεύεται συχνά η κοινωνία του θεάματος. Παράλληλα συνθέτουν το πορτραίτο της αμερικάνικης λαϊκής κουλτούρας των sixties, όπου οι δημοσιότητες, η βία, η τραγωδία και η γοητεία συγχωνεύονται.
- Το 1968 η ριζοσπαστική φεμινίστρια και συγγραφέας Valerie Solanas αποπειράθηκε να τον δολοφονήσει στο Factory, το εργαστήριό του στη Νέα Υόρκη. Ο Warhol ήταν μια προσωπικότητα ιδιόρρυθμη με φανατικούς οπαδούς αλλά και εχθρούς. Ένα πέπλο μυστηρίου σκέπαζε τον αινιγματικό χαρακτήρα του καθώς άλλαζε συνεχώς περσόνες. Η αδύνατη φιγούρα του, τα ασημί μπερδεμένα μαλλιά του και ο απαθής τρόπος ομιλίας του τον έκαναν να μοιάζει με φάντασμα, με αποκύημα φαντασίας. Ο ίδιος του ο εαυτός ήταν και το μεγαλύτερο έργο του. Αυτό-προωθήθηκε με μεγάλη επιμέλεια και “εκβιομηχάνισε” την τέχνη (πρακτικές που μιμήθηκαν σύγχρονοι καλλιτέχνες όπως ο Jeff Koons και o Damien Hirst). Τα κίνητρά του ήταν ο χλευασμός της καταναλωτικής κοινωνίας ή απλά το κέρδος ; Ένα είναι σίγουρο, οι απόψεις του περί δημοσιότητας προφητεύουν τον 21ο αιώνα των social media της αυτοπροβολής και της ομοιομορφίας.
TRIVIAL/Ξέρατε ότι…
Γεννήθηκε στις 6 Αυγούστου 1928 στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβανία και οι γονείς του είχαν καταγωγή από την Αυστροουγγαρία (Σλοβακία σήμερα). - Σπούδασε σχέδιο στο Carnegie Institute of Technology.
- Μετά τις σπουδές του, εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη που όπου εργάστηκε αρχικά σαν σχεδιαστής παπουτσιών. Εκεί τον «ανακάλυψε» ο έλληνας γκαλερίστας και συλλέκτης Αλέξανδρος Ιόλας και τον προώθησε στο περιοδικό Glamour σαν εικονογράφο.
- Στα μέσα τις δεκαετίας του εξήντα ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, με πιο γνωστά έργα του το “The Chelsea girls” (1966) και το “Empire” (1964).•Υπήρξε μάνατζερ και παραγωγός του πειραματικού ροκ συγκροτήματος The Velvet Underground στα τέλη της δεκαετίας του εξήντα και ιδρυτής του περιοδικού Interview.
Κείμενο: Αγγελική Βολτέρα (Lavart)
