Τα τέκνα του πλοιάρχου Βερν
«Κατά κάποιον τρόπο, είμαστε όλοι παιδιά του» είναι τα λόγια του συγγραφέα του Fahrenheit 451, Ray Bradbury, για τον Ιούλιο Βερν. Επιστήμονες, συγγραφείς, άνθρωποι της τέχνης ανά τον κόσμο μπορούν να τραβήξουν κλωστές ανάμεσα στα έργα τους και αυτό του Βερν, κλωστές πολυποίκιλες, παρδαλές, μεταξένιες, λεπτές και ατίθασες σαν τρίχες αλόγου, πυκνές και ατάραχες σαν καραβόσκοινο. Ο Γάλλος νουβελίστας, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας θεωρείται από πολλούς ο πατέρας της επιστημονικής φαντασίας, με τέκνα όχι μονάχα έργα αλλά και ανθρώπους, έννοιες και ρήσεις, σκαλοπάτια που ξεκινούν από το χώμα και φτάνουν… τελειώνουν κάπου, άραγε, τα σκαλοπάτια που λάξευσε ο Βερν;
Η πένα του Ιουλίου Βερν, πριν γράψει, βουτά στο μελανοδοχείο της επιστημονικής γλώσσας, ορίζοντας διαστημικά και υποβρύχια ταξίδια με θεωρητικά πλαίσια για την απόσταση γης – σελήνης και την πίεση της θάλασσας στις 20.000 λεύγες υπό την επιφάνειά της. Προσπαθεί να θεμελιώσει τα υπεράνθρωπα άλματα των χαρακτήρων του σε θνητό έδαφος, ν’ αγκιστρώσει το αερόστατο του απίθανου με την άγκυρα του λογικού: μεταφράζοντας την φαντασία με νούμερα, νούμερα και θεωρίες. Δεν πρεσβεύει παρόλα αυτά πως είναι προφήτης, μήτε επιστήμονας: «Δεν έχω εφεύρει το οτιδήποτε, ο σκοπός μου είναι η αναπαράσταση της γης και η συνειδητοποίηση ενός εξυψωμένου ιδανικού ομορφιάς και αισθητικής». Η μελέτη σημειώσεων, επιστημονικών άρθρων, περιοδικών, εφημερίδων και βιβλίων της εποχής προηγείται της συγγραφής των έργων του, καθώς ο Βερν είναι αυθόρμητος αλλά και υπομονετικός, μπαίνοντας στον κόπο ν’ απαντήσει γιατί ένα κανόνι είναι η καλύτερη λύση για ένα ταξίδι από την γη στη σελήνη.
Αποτελώντας κάτι παραπάνω από απλούς μοχλούς της πλοκής, οι χαρακτήρες που πλάθει ο Βερν ανταποκρίνονται στους φόβους, τα ιδανικά, τις φιλοδοξίες και την ματαιοδοξία των ανθρώπων. Πολύ παραπάνω από τον κόπο, τον μόχθο και την περιπέτεια, οι άνθρωποι αυτοί ενσαρκώνουν την εργασία, την αποστολή και το ταξίδι. Ένα ταξίδι γεωγραφικό αλλά και νοητό, βρίσκοντας το ξεκίνημά του στη σύλληψη μιας ιδέας, τελειώνοντας ωστόσο με τον θάνατο της αθάνατης επιθυμίας για πρόοδο.
Ιούλιος Βερν, ο μοχλός πίσω από το όραμα, ο ατμός πίσω από τα σύννεφα, τα γρανάζια που κρατούν την φαντασία δέσμια της λογικής. Ή μήπως είναι το ανάποδο;
Κείμενο: Νικήτας Διαμαντόπουλος (Lavart)
