Αν ο Josef Koudelka είναι διαχρονικά αναγνωρισμένος για κάποιο φωτογραφικό πρότζεκτ, αυτό είναι η κάλυψη των γεγονότων κατά την Άνοιξη της Πράγας, στα χνάρια του Robert Capa, και το έργο του “Gypsies”, που καταγράφει τη δημογραφική πραγματικότητα των Ρομά της Σλοβακίας και της Ρουμανίας. Ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους αισθητικά φωτογράφους του Magnum, βετεράνος πλέον, είδε τον εαυτό του πρωταγωνιστή στο πρόσφατο ντοκιμαντέρ του Gilad Baram, “Koudelka Shooting Holy Land”. Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε κατά τη διάρκεια της παραμονής του Τσέχου φωτογράφου στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ για τις ανάγκες του νέου – και τελευταίου – πρότζεκτ του, “Wall”.
Αυτά μπορεί να βρει κανείς διαθέσιμα στον ιστό αν μπει στη διαδικασία να ξοδέψει περί τα 15′ λεπτά ανάγνωσης πάνω στη δουλειά του Koudelka. Μια, ωστόσο, πολύ ξεχωριστή δουλειά του, η οποία και ολοκληρώθηκε σε βάθος τριακονταετίας (!), είναι η απεικόνιση των βιομηχανικών τοπίων που συνάντησε ανά τα ταξίδια του. 40 από τα καρέ της συγκεκριμένης δουλειάς του Koudelka, συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν υπό την επίβλεψη του ιδίου και του πρώην διευθυντή της Les Rencontres d’Arles François Hebel.
Όπως σημειώνει ο ίδιος στο σημείωμα του εντός του λευκώματος, “οι συναντήσεις του Koudelka με τα βιομηχανικά τοπία μπορεί να είναι τυχαίες, αλλά εκεί είναι που βρίσκει το πραγματικό ενδιαφέρον. Όταν ένα μέρος τον εμπνέει, όταν μια φωτογραφία του «περιμένει», επιστρέφει αρκετές φορές και στη συνέχεια επιλέγει ανάμεσα σε πολλές ετεροχρονισμένες λήψεις του ίδιου τόπου.
Το αποτέλεσμα αυτών των 30 χρόνων περιπλάνησης και φωτογράφησης τοπίων είναι μια συλλογή ιδιαίτερα ξεχωριστών εικόνων, καθώς και μια μαρτυρία για τη μεταμόρφωση της γης από τη Βιομηχανική Επανάσταση, την οποία κανένας άλλος φωτογράφος πριν από αυτόν δεν είχε ποτέ πραγματοποιήσει. Σε αυτές τις σχεδόν μεγαλοπρεπείς περιοχές, βρίσκει το θέμα για μια εξαιρετική συλλογή από εντυπωσιακές κατασκευές, υπό μια άποψη και απεικόνιση που λίγοι φωτογράφοι έχουν χρησιμοποιήσει με επιτυχία.
Το συγκεκριμένο έργο, είναι ο καρπός των ωρών παρατηρητικής περιπλάνησης, της όσμωσης, από την οποία και προκύπτει ένα συναίσθημα απαράμιλλο για τον κόσμο της φωτογραφίας – εσωκλείει ένα ποιητικό δράμα, την προβολή μιας απροσμέτρητης σκληρότητας τόσο απέναντι στα στοιχεία της φύσης, όσο και στον ίδιο τον άνθρωπο. Ο προσωπικός τρόπος με τον οποίο κοιτάει τον πλανήτη ο Koudelka θυμίζει μάχη. Υπάρχει οργή, μια εγγενής ανάγκη για αναγέννηση των χαρακτηριστικών, δυναμικές γραμμές, κυριαρχία μέσα στη βίαιη, αναρχική ανισορροπία που προέκυψε από τις ανάγκες της σύγχρονης ανθρωπότητας.”
Ο Koudelka, σχολιάζοντας το σύνολο της δουλειάς του με έμφαση στα “Βιομηχανικά Τοπία”, στάθηκε στο γεγονός πως πάντα προσπαθούσε να βρει την ομορφιά σε μέρη όπου οι υπόλοιποι δεν την βλέπουν. “Χωρίς να περικλείω το περιβαλλοντικό αίτιο μέσα στην καταγραφή, χαίρομαι ιδιαίτερα αν οι φωτογραφίες μου εφιστούν την προσοχή πάνω στη βία που ασκείται στη Γη. Λατρεύω τη φωτογράφηση σύγχρονων τοπίων, αλλά η φωτογράφηση των συγχρόνων μου με ενδιαφέρει λιγότερο.”
Το λεύκωμα “Industrial Landscapes”, όπως παρουσιάστηκε στην Φωτογραφική Biennale της Μπολόνια το 2017, βρίσκεται διαθέσιμο εδώ.
Κείμενο: Ξένια Χαμίτη (Lavart)
