[dropcap size=big]Γ[/dropcap]εννημένος το καλοκαίρι του 1898, ο Φρεδερίκο Γκαρθία Λόρκα ήρθε για να ταράξει τα φαινομενικά ήσυχα νερά της Ισπανίας – με τον εμφύλιο πόλεμο να ξεσπάει το 1936 – και κυρίως της ψυχής των ανθρώπων που την κατοικούσαν. Έχοντας απο μικρός καλλιτεχνικές ανησυχίες, ασχολήθηκε νωρίς με τη μουσική, τη ζωγραφική, τη συγγραφή θεατρικών έργων και τέλος την ποιήση, το ταλέντο του στην οποία κρατούσε αρχικά κρυφό. Αν και άνηκε στη μεσαία τάξη, την «άνετη» όπως την αποκαλούσε ο ίδιος, είχε αφιερώσει τη ζωή και τη τέχνη του – δύο έννοιες οι οποίες ταυτίζονται για έναν άνθρωπο που κατάφερε τόσο λυρικά να μετουσιώσει τον πόνο και την ψυχική του οδύνη σε έργα απαράμιλλης καλλιτεχνικής αξίας – στον αγώνα υπέρ των αδικημένων και των καταπιεσμένων κυρίως της ισπανικής επαρχίας από τους οποίους, όπως ο ίδιος τονίζει, είχε αφαιρεθεί ακόμα και το δικαίωμα στο θάνατο.
Μένοντας πιστός λοιπόν στις υψηλές του πεποιθήσεις, ο Λόρκα τόσο κατά τη διάρκεια της ζωής του όσο και μετά απο τον τραγικό και άδικο θάνατο του (εκτελέστηκε το 1936 και οι εικασίες για τη δολοφονία του είναι ποικίλες) θεωρούνταν σύμβολο υπεράσπισης των οικουμενικών ιδανικών της ζωής, όπως είναι η Δικαιοσύνη, η Ανθρωπιά, η ατομική Αξιοπρέπεια και η Αγάπη. Ο ποιητής ποτέ δεν έλαβε ενεργό μέρος στα πολιτικά δρώμενα της χώρας του και το μόνο όπλο με το οποίο θα αγωνιζόταν όχι μόνο για τις δικές του αλήθειες αλλά και ολόκληρου του ισπανικού λαού ήταν η τέχνη του. Τα έργα του χαρακτηρίστηκαν τολμηρά και αρκετές φορές δεχόντουσαν έντονη λογοκρισία από την εκάστοτε κυβέρνηση προκειμένου να καλυφθεί η σεξουαλικότητα του καλλιτέχνη που ερχόταν σε αντίθεση με τις αυταρχικές και περιοριστικές κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Παρ’όλα αυτά κανείς δεν μπορούσε να κατευνάσει τη συναισθηματική ένταση των έργων του και οι πνιγμένες κραυγές των ηρώων του ακουγόντουσαν και πέρα απο τα σύνορα της γενέτειράς του.
[dropcap size=big]Κ[/dropcap]εντρικό πρόσωπο των θεατρικών έργων του Λόρκα, μια γυναίκα. Μια γυναίκα που βιώνει τον αδιανόητο πόνο που συνοδεύεται απο τη δολοφονία των παιδιών της, που στέκεται βράχος απέναντι σε κάθε οικογενειακή τραγωδία, που αναλαμβάνει αντρικούς ρόλους καλύτερα απο κάθε πατριαρχικό πρότυπο, που αγωνίζεται για να αποκτήσει παιδιά και γίνεται η ίδια επαναστάτρια με κινητήρια δύναμη τον έρωτα της. Μια γυναίκα σύμβολο δυναμισμού και συνάμα τραγικότητας. Ο λόγος για τη Μάνα στο «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», για τη Μάνα στο «Ματωμένο Γάμο», για την Γέρμα και για τη Μαριάννα Πινέδα. Ο Λόρκα ήταν ένας λυρικός δημιουργός αλλα ταυτόχρονα και τόσο ρεαλιστής. Τα έργα του πριν ανέβουν στη σκηνή του θεάτρου, είχαν πάρει σάρκα και οστά προ καιρού στους κάμπους και στα σπίτια των αγροτικών περιοχών της Ισπανίας. Στις ιστορίες του ο αναγνώστης – θεατής βιώνει μια μεστή αλήθεια ακριβώς γιατί ο ποιήτης έχει καταφέρει με τον πιο άμεσο τρόπο να ξεσκεπάσει την ουσία της ανθρώπινης ψυχής.
Πριν ακόμα εδραιωθεί η ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόιντ, ο Λόρκα, ξεπερνώντας τις προσπάθειες των προγενέστερων ποιητών, καταφέρνει να ψάξει βαθύτερα και να φέρει στην επιφάνεια την εσώτερη ψυχοσύνθεση του ατόμου. Μίλησε για καταπιεσμένα συναισθήματα, για ανομολόγητα πάθη, παρουσίασε τις μικρές κλειστές επαρχίες ως φυλακές του νου και της ψυχής κι έδωσε την ευκαιρία στους ήρωες του να σπάσουν τα δεσμά και αντιδρώντας στο μοιραίο που έχει η ζωή να ελευθερωθούν, με κάθε τίμημα. Τα πρόσωπα του Λόρκα δεν φοβούνται τον θάνατο, τον κοιτούν κατάματα και υπό μια έννοια τον αποζητούν. Είναι η μόνη τους διέξοδος. Ασυμβιβαστοί χαρακτήρες, οι οποίοι αρνούνται να υπακούσουν στο πεπρωμένο και δεν διστάζουν να διαλύσουν όλο τον επίγειο κόσμο για κάτι μεγαλύτερο. Τον Έρωτα, πού είναι η φλόγα η οποία ταράζει τα σωθικά τους.
[dropcap size=big]Ο[/dropcap] ποιητής όταν αναφέρεται στο πάθος, το συνοδεύει πάντα με την τραγική κατάληξη του θανάτου. Στην περίπτωση των έργων του όμως, ο θάνατος δεν αποτελεί κάτι το στενάχωρο και το λυπηρό. Είναι η ύστατη προσπάθεια των ηρώων του να γνωστοποιήσουν τις επιθυμίες και τα θέλω τους. Είναι το βάλσαμο στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Εκεί έγκειται λοιπόν και το ποιητικό ταλέντο του Λόρκα. H τραγική μάνα, Μπερνάρντα διατάζει τις κόρες της να σωπάσουν, ο ίδιος ο Λόρκα όμως καταδικάζει κάθε εφησυχασμό και δηλώνει ρητά πως η μεγαλύτερη τιμωρία προς τον εαυτό μας είναι να παραμένουμε σιωπηλοί, όταν μας καίει η φλόγα της επιθυμίας.
Κείμενο: Διάνα Σεϊτανίδου (Lavart)
Σχέδιo: Μάκης Σεμερτζίδης (Lavart)
