Ο Έλληνας υπερρεαλιστής
Το 1907, έτος εμφάνισης του κυβισμού, γεννιέται στην Αθήνα ο ζωγράφος και ποιητής, Νίκος Εγγονόπουλος. Έλληνας της διασποράς, μετακομίζει με την οικογένεια του στην Κωνσταντινούπολη στην αρχή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ενώ μετά από λίγα χρόνια εγκαθίσταται στο Παρίσι, ως εσωτερικός σε σχολείο, όπου και αποφοιτά. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1927 για να εκπληρώσει τα στρατιωτικά του καθήκοντα και έπειτα από πέντε χρόνια ξεκινά τις σπουδές του στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Παρθένη. Η πρώτη του ατομική έκθεση πραγματοποιείται το 1939.
Με επιρροές από το μεταφυσικό κόσμο του Ντε Κίρικο και την βυζαντινή τέχνη, ο Εγγονόπουλος προσπαθεί να μεταφέρει καλλιτεχνικά στο κοινό τον ελληνισμό μ’ έναν δικό του τρόπο ενώ εκφράζεται μέσω του υπερρεαλισμού. Η αγάπη του για το συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρεύμα, παρουσιάζεται μέσα από τα ίδια του τα λόγια: «Στον υπερρεαλισμό δεν προσχώρησα ποτέ. Τον είχα μέσα μου όπως το πάθος μου για τη ζωγραφική, από τότε που γεννήθηκα». Η πρωτοποριακή αυτή επιλογή, αρχικά, αντιμετωπίζεται από όλους σχεδόν τους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής με χλευασμό, μέχρι όμως το 1949 που η συμμετοχή του στη Μπιενάλε αναγνωρίζεται με σεβασμό και το έργο του αποκτά ενδιαφέρον και για τα ελληνικά δεδομένα.
Στους πίνακές του δεσπόζουν τα τρία βασικά χρώματα (κόκκινο, κίτρινο, μπλε) και τα παράγωγά τους ενώ χρησιμοποιεί συχνά λάδια και αυγοτέμπερα. Οι μορφές των ανθρώπων που αναπαριστά, με λεπτή μέση και μεγάλα άνω και κάτω άκρα, ονομάζονται και ανδρείκελα καθώς ο Εγγονόπουλος αποφεύγει να αποκαλύψει τα συναισθήματά τους.
Από το 1945 μέχρι το 1976, οπότε και συνταξιοδοτείται, ασκεί και πανεπιστημιακά καθήκοντα. Εκτός όμως από δάσκαλος και σπουδαίος ζωγράφος, είναι και καταξιωμένος ποιητής. Ποιήματά του μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και μελοποιούνται από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Αργύρη Κουνάδη και τον Νίκο Μαμαγκάκη. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος του γράφει: «Νικόλαε Εγγονόπουλε, σε αυτόν τον κόσμο δύο είναι τα μεγαλύτερα και πιο πολύτιμα στοιχεία, ο Έρωτας και το Σπαθί. Όλα τα άλλα έρχονται κατόπιν και τελευταίο από όλα η κριτική. Είσαι πραγματικά μεγάλος ποιητής, άσε λοιπόν οι άλλοι να λένε ότι θέλουν».
Πεθαίνει την τελευταία μέρα του Οκτώβρη το 1985 από ανακοπή καρδιάς. Βραβευμένος με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’ για το ζωγραφικό του έργο και με μία σειρά ποιητικών συλλογών στο ενεργητικό του, εκφράζει τη σημασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας για τον ίδιο και εμπνέει τους συνεχιστές του με τα λόγια: «Αν η ζωή μου είναι αφιερωμένη στη ζωγραφική και την ποίηση είναι γιατί η ζωγραφική και η ποίηση με παρηγορούν και με διασκεδάζουν».
Κείμενο: Ειρήνη Μήττα (Lavart)
Πρώτη Δημοσίευση: Οκτώβριος 2015
