Μια πανδαισία χρωμάτων και αέρινων κινήσεων

Πώς τα διχτυωτά γλυπτά της Janet Echelman μας μαθαίνουν να παίρνουμε τη φαντασία στα σοβαρά.

Μορφές ακαθόριστες κι ανάλαφρες που μοιάζουν ν’ αψηφούν τη βαρύτητα, κινήσεις ρευστές κι απαλές, χρώματα που μεταβάλλονται διαρκώς. Αυτά είναι τα βασικά συστατικά των αιθέριων έργων της αμερικανίδας καλλιτέχνιδος Janet Echelman. Η Echelman ξεκίνησε την καλλιτεχνική της πορεία ως ζωγράφος. Έμαθε την τέχνη της κινέζικης καλλιγραφίας και της ζωγραφικής με πινέλο στο Hong Kong και πειραματίστηκε συνδυάζοντας τις παραδοσιακές μεθόδους κλωστοϋφαντουργίας με τη σύγχρονη ζωγραφική στο Bali της Ινδονησίας. Φαίνεται πως οι παραδοσιακές τεχνικές και η ιδιοσυγκρασία κάθε τόπου, στον οποίο έζησε, άρχισαν σταδιακά να διεγείρουν τη φαντασία της. Έτσι, δέκα χρόνια αργότερα, η επίσκεψή της στην Ινδία, με σκοπό την έκθεση κάποιων έργων της, έμελλε να αποτελέσει κομβικό σημείο του μετέπειτα δημιουργικού της ταξιδιού. Οι πίνακές της δεν έφτασαν ποτέ στην Ινδία, αναγκάζοντάς την έτσι να βρει άμεσα μια εναλλακτική και φθηνή λύση. Μια μέρα, λοιπόν, παρατήρησε τους ντόπιους ψαράδες να κατασκευάζουν τα δίχτυα τους, ένα θέαμα που δεν ήταν πρωτόγνωρο γι’ αυτήν, εκείνη τη συγκεκριμένη μέρα, όμως, το βίωσε μ’ έναν τελείως διαφορετικό τρόπο. Και κάπως έτσι, ήρθε σ’ επαφή με το δίχτυ και άρχισε να εξερευνά τις δυνατότητές του.

Η πορεία της από κει και πέρα φαίνεται ανοδική. Μέχρι σήμερα, οι εγκαταστάσεις της έχουν ταξιδέψει σε τέσσερις διαφορετικές ηπείρους, δημιουργώντας αστικές «οάσεις γλυπτών», όπως η ίδια τις αποκαλεί. Και μάλλον έχει δίκιο. Τα έργα της δεν είναι απλά αντικείμενα, αλλά δημιουργούν ένα ζωντανό περιβάλλον. Αποτελούν ογκομετρικές μορφές στην κλίμακα κτιρίων που ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές δυνάμεις (αέρας, νερό, ήλιος). Αξιοσημείωτος είναι ο τρόπος που κατάφερε να συνδυάσει τις αρχαίες τεχνικές με την σύγχρονη τεχνολογία, χωρίς να θυσιάσει την εντύπωση της ελαφρότητας και της ρευστότητας των κατασκευών της. Όπως τονίζει και η ίδια, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς τη διεπιστημονικότητα και τη συνεργασία με μηχανικούς, αρχιτέκτονες, σχεδιαστές φωτισμού κ.ά. Κάθε νέο γλυπτό αποτελεί μία ακόμη πρόκληση για ένα βήμα παραπέρα, για μία καινοτομία. Χρησιμοποιούνται σπάγκοι πολυεστέρα, με ίνες 15 φορές πιο δυνατές απ’ το ατσάλι, σύμφωνα με την Echelman, που επιτρέπουν στα μεγάλα αυτά γλυπτά να αναρτώνται σε υπάρχοντα κτίρια, χωρίς να χάνουν την ικανότητά τους να λικνίζονται απαλά στο φύσημα του ανέμου. Είναι, μάλιστα, σχεδιασμένα για ν’ αντέχουν ακόμα και σε τυφώνες και άλλες σκληρές καιρικές συνθήκες. Και η χορογραφία του ανέμου ξεδιπλώνεται. Οι κυματισμοί δημιουργούν το δικό τους παιχνίδισμα. Και κάπου εκεί υπάρχει και το φως. Κατά τη διάρκεια της ημέρας οι σκιές «χορεύουν» στο έδαφος, ενώ το βράδυ τα γλυπτά φωτίζονται, δίνοντας την εντύπωση ενός πολύχρωμου «φουσκωμένου υφάσματος». Ο φωτισμός αυτός είναι προγραμματισμένος και μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το έργο. Στο έργο Her Secret is Patience στο Phoenix της Arizona, για παράδειγμα, ο φωτισμός μεταβάλλεται σταδιακά με την αλλαγή των εποχών του χρόνου, ενώ στο πιο πρόσφατο έργο 1.8 στο φεστιβάλ Lumiere London οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα – μέσω smartphones – να αλληλεπιδράσουν και να συμβάλλουν στην αλλαγή των αποχρώσεων της εγκατάστασης.

Το 2011, η Janet Echelman πραγματοποίησε μια ομιλία στο πλαίσιο του Ted Talks, στο Long Beach της Καλιφόρνια, με τίτλο Taking imagination seriously. Την ομιλία αυτή μπορείτε να παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο.

[su_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=9YekkGz1E2k” width=”200″ height=”100″ responsive=”no”]

Επιλεκτικά, κάποια από τα έργα της J.Echelman: