«Τα λόγια και τα χρόνια»
[dropcap size=big]Σ[/dropcap]εμνός, αφοπλιστικά ειλικρινής και άνθρωπος …ως το κόκκαλο, ο τρίτος, ίσως, σημαντικότερος Μάνος της σύγχρονης μουσικής ιστορίας στην Ελλάδα, μετά το Χατζιδάκι και το Λοΐζο, συμπλήρωσε φέτος 50 χρόνια κατάμεστα στίχων και 20 χρόνια συνεργασίας με τον αθηναϊκό ραδιοφωνικό σταθμό, 9.84.
Στις 11 Σεπτεμβρίου δεκαέξι καλλιτέχνες, υπό την μουσική διεύθυνση του Γιώργου Ανδρέου, συγκεντρώθηκαν στην Τεχνόπολη των Αθηνών, για να απονείμουν φόρο τιμής στα δημιουργικότατα «λόγια και χρόνια» του Μάνου Ελευθερίου που κάθε άλλο παρά «χαμένα» ήταν!
Οι μοναδικές ερμηνείες των Γιώργου Νταλάρα, Δήμητρας Γαλάνη, Ελένης Τσαλιγοπούλου, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Χρήστου Θηβαίου, Μίλτου Πασχαλίδη, Μπάμπη Στόκα και άλλων αξιόλογων καλλιτεχνών ενώθηκαν σε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα σε έναν καλλιτέχνη πολυπράγμονα και πολυγραφότατο.
Αφοσιωμένος οπαδός του γραπτού λόγου και λάτρης της ελληνικής γλώσσας και του Καρυωτάκη, ποιητής, στιχουργός, μελετητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος, ο Μάνος Ελευθερίου, αν αισθάνεται άβολα με την «επιπολαιότητα» της προφορικής ομιλίας, άφησε τα Μαλαματένια Λόγια να μιλήσουν για χάρη του σε μια συναυλία λιτή, αλλά συνάμα βαθιά συγκινητική και ανθρώπινη… 
[dropcap size=big]Η[/dropcap] σκηνή της Τεχνόπολης υποδέχθηκε, αρχικά, τη νέα γενιά ερμηνευτών, τον Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη, τον Απόστολο Ρίζο, την Κορίνα Λεγάκη και τον Γιάννη Μαθέ, χαρακτηριστικότατων προάγγελων της εξέχουσας δασκάλας του τραγουδιού, της Ελισάβετ Καρατζόλη.
«Χρύσες σκιές μου υπόσχονται κλειδιά, όλα σταλμένα απ’ το μεγάλο Πουθενά,
να ανοίξω πόρτες για ηδονές και για λεφτά, για μεγαλεία που δεν τα `χω ακουστά.»
Η μουσική του Ζαχαρία Καρούνη συνόδεψε αριστουργηματικά τη στιχουργία των Ναυαγίων, προσφέροντάς μας μια ερμηνεία που δύσκολα λησμονείται. Η Πρέβεζα και το Κιλκίς, η Δίκοπη ζωή και ο …acapella Κώστας Μίχος μας θύμισαν μεταξύ άλλων ότι «Μες στα ένδοξα Παρίσια δεν κερδίζεις τον παράδεισο.» Επιβλητικός ο Γιάννης Κούτρας και συγκινησιακή η ερμηνεία της Ηρούς Σαΐα.
«Πού πήγε αυτός που ξέρει να μιλά, που ξέρει πιο πολύ και να πιστεύει;», τραγουδά ο Μπάμπης Στόκας, ενώ ο Μίλτος Πασχαλίδης μας ετοίμασε το ωραιότερο … «τσάι γιασεμί» και έδωσε πραγματικά …παράσταση!
«Και μια βραδιά που ντύθηκες ο Άμλετ της Σελήνης
Έσβησες μ’ ένα φύσημα τα φώτα της σκηνής
Και μονολόγους άρχισες κι αινίγματα να λύνεις
Μιας τέχνης και μιας εποχής παλιάς και σκοτεινής»
[dropcap size=big]Ο[/dropcap] Χρήστος Θηβαίος με τον Άμλετ της σελήνης και το Δεν είμαι άλλος μας χάρισε κάποιες από τις κορυφαίες στιγμές της βραδιάς. Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας μας ταξίδεψε «σ’ αυλές και σε μπαλκόνια», ενώ με την Ελένη Τσαλιγοπούλου συναντηθήκαμε «στων αγγέλων τα μπουζούκια» και «κάτω απ’ τη μαρκίζα»… Τα λόγια περιττεύουν, ωστόσο, για τον μέγιστο Γιώργο Νταλάρα.
«Του κάτω κόσμου τα πουλιά και τα παγώνια με φως και νύχτα σου κεντούν μια φορεσιά. Άνθρωποι τρίζουν κι ακονίζουν τα σαγόνια, πηδούν και τρέχουν και σε φτάνουν στα μισά.», μας τραγούδησε και το κοινό της Τεχνόπολης είδε να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια του οι μελωδίες του Σταύρου Κουγιουμτζή, του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Μαρκόπουλου, θρυλικών συνθετών.
Η αυλαία της βραδιάς έπεσε υπό τους «μαλαματένιους στίχους» του Μάνου Ελευθερίου, οι οποίοι αποτελούν διαχρονικότατη προοικονομία και μας μαθαίνουν «το αύριο και το χθες». Στην σκηνή ανέβηκαν και οι 16 καλλιτέχνες τραγουδώντας:
«Του κόσμου ποιος το λύνει το κουβάρι; Ποιος είναι καπετάνιος στα βουνά; Ποιος δίνει την αγάπη και τη χάρη και στις μυρτιές του Άδη σεργιανά; Μαλαματένια λόγια στο χορτάρι, ποιος βρίσκει για την άλλη τη γενιά;»
Η εκδήλωση αυτή είχε το χαρακτηριστικό άρωμα της απλότητας του Μάνου Ελευθερίου, ο οποίος διακριτικά, επίμονα, συνεχίζει να αρνείται τις «αγιοποιημένες δάφνες» που αρκετοί προσπαθούν να του απονείμουν έχοντας πάντα κατά νου ότι «Οι ελεύθεροι κι ωραίοι ζουν σε κάποιες φυλακές, μες στα τείχη που ’χει χτίσει ο καθένας για να ζήσει τις μεγάλες του στιγμές.»
Κείμενο: Μαρία Διακάκη (Lavart)
Φωτογραφίες: Δήμητρα Κανάκη (Lavart)
