When you’re working for people who are mostly thieves and murderers, a little of it comes off on your hands now and then
― Philip Kerr, Πρωσικό μπλε
“To mature thought, crime is a phenomenon of significance as much metaphysical as material. Inherent is a destruction of mind more frequent than that of body.” Με αυτή την παραδοχή του Nicolas Freeling το 1994, συνοψίζεται μία βασική αλήθεια για την ανάγνωση της αστυνομικής λογοτεχνίας. Η ανάγνωση του crime fiction είναι για πολλούς ανθρώπους ευχάριστη και η ευχαρίστηση δημιουργείται από τη δυαδική φύση αυτού του είδους: τις voyeuristic ιδιότητες του είδους και την επιστροφή της τάξης και της δικαιοσύνης στο τέλος του μυθιστορήματος. Πράγματι, το είδος αυτό παρέχει στον αναγνώστη, στις περισσότερες περιπτώσεις, την τελική επιστροφή του καλού που επικρατεί έναντι του κακού. Η αστυνομική λογοτεχνία τοποθετεί επίσης τον αναγνώστη σε θέση να λύσει παζλ και μυστήρια, σίγουρα μια παρηγορητική και ενδυναμωτική εμπειρία, δεδομένης της αβεβαιότητας της πραγματικότητας και της καθημερινής ζωής. Οι voyeuristic πτυχές του είδους περιλαμβάνουν το να κρυφοκοιτάζουμε τη ζωή και το μυαλό των θυμάτων, των εγκληματιών και των ντετέκτιβ [1].
Φυσικά, με σήμα κατατεθέν την τρέλα και τη δολοφονία, η ναζιστική εποχή δημιουργεί ένα συναρπαστικό σκηνικό για κάθε αστυνομικό «θρίλερ». Καθώς διαφαίνεται η υφή της ηγεμονίας του Χίτλερ στην Ευρώπη των αρχών του 20ου αιώνα, ο Philip Kerr μας παρασέρνει σε γεγονότα που βρίσκονται στη σκοτεινή πλευρά της Ιστορίας με το νέο του μυθιστόρημα, Πρωσικό Μπλε. Με 662 σελίδες και πληθώρα λεπτομερειών, αυτό δεν είναι ένα σύντομο μυθιστόρημα. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στον Απρίλιο του 1939 και είναι γεμάτο με χαρακτήρες, εγκλήματα, συνωμοσίες και συγκαλύψεις, καθώς η ναζιστική ελίτ σκοπεύει να εκτρέψει και να σαρώσει γεγονότα κάτω από το χαλί. Στο μεταξύ, η αφήγηση αλλάζει και βλέπουμε γεγονότα από το αφηγηματικό παρόν του Οκτωβρίου του 1956. Μια υπέροχη και συναρπαστική αφήγηση όπου ο συγγραφέας πλέκει ιστορίες και πραγματικούς χαρακτήρες.
Το μυστικό της επιτυχίας αυτής της σειράς αλλά και του μυθιστορήματος Πρωσικό Μπλε είναι ο θαρραλέος, έξυπνος και περίπλοκος χαρακτήρας του Bernie Gunther. Ένας καλός άνθρωπος που προσπαθεί να κάνει το σωστό, αλλά εξαναγκάζεται σε ηθικούς συμβιβασμούς από τους αδίστακτους άντρες και τις ταραχώδεις στιγμές που ζει. Έτσι, κάνει πράγματα για τα οποία δεν είναι υπερήφανος συχνά, αλλά δεδομένης της ηθικής σκακιέρας που μόλις καταφέρνει να επιβιώνει σε κάθε βιβλίο, ένα πιόνι στις πολιτικές δολοπλοκίες των ναζιστικών δυνάμεων και της Stasi, κάνει μόνο αυτό που πρέπει να κάνει. Έρχεται αντιμέτωπος με τερατώδεις, αδίστακτους, κακοποιούς και διεφθαρμένους άντρες.
Ο συγγραφέας Philip Kerr υπερέχει σε αυτό το είδος, τοποθετώντας το απίθανο φανταστικό αντι-ήρωά του σε ιστορικά γεγονότα, και αυτό ήταν ίσως το καλύτερο από τα θρίλερ του Bernie Gunther μέχρι στιγμής, αλλά προτείνω στον αναγνώστη που δεν είναι εξοικειωμένος με τον χαρακτήρα ή την δουλειά του συγγραφέα να εξερευνήσει τα προηγούμενα βιβλία που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Στην αφήγηση ο συγγραφέας παρέχει μια κριτική εξέταση του αδίστακτου ναζιστικού ήθους της δύναμης, της θέλησης και της ειλικρίνειας. Αν και ο Μπερνι δεν είναι καθόλου ο τέλειος αστυνομικός, δεν είναι Ναζί, αντιπαθεί έντονα τον Χίτλερ και προσπαθεί να κάνει ό,τι είναι σωστό από τον παραμορφωμένο ηθικό κώδικα της εποχής. Ο Μπέρνι δεν είναι ένας από αυτούς τους ντετέκτιβ που μπορεί να λύσει τα εγκλήματα και να τα διορθώσει. Αντ ‘αυτού, προσπαθεί απλώς να συμπεριφέρεται ευγενικά σε έναν κόσμο όπου οι δολοφόνοι διοικούν κυβερνήσεις και η ίδια η ιστορία μπορεί να είναι το μεγαλύτερο έγκλημα όλων.
Αυτό που συνέβη στη ναζιστική Γερμανία δεν τελείωσε με την πτώση του Χίτλερ. Επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τις επόμενες δεκαετίες, και αυτό που είναι υπέροχο σε αυτήν τη σειρά είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Κερ έχει επεκτείνει το όραμά του πέρα από το συμβατικό ιστορικό μυθιστόρημα εγκλήματος. Τι είναι η σωστή συμπεριφορά; Πώς επιβιώνει κάποιος με ανέπαφη την ηθική ακεραιότητα και την τιμή σε περιόδους εγκληματικών καταστάσεων; Αυτός είναι ο λόγος που τέτοια μυθιστορήματα αξίζει να διαβάζονται, ακόμη και αυτά που κατά καιρούς βυθίζονται σε ποτάμια αίματος. Αυτή η εξερεύνηση γκρίζων όρων, όπως το ήθος και η τιμή. Δεν είναι μόνο η «αίγλη» των Ναζί που κρατά την προσοχή του αναγνώστη. Υπάρχει κάτι «παθολογικό» στην πολιτική συμπεριφορά εκείνων των ετών, όπου επανειλημμένως ο σκοπός θεωρείται ότι δικαιολογεί τα μέσα. Η ναζιστική Γερμανία ήταν η πολιτική της ανεύθυνης δύναμης που έφτασε στο άκρο, αλλά όλη η πολιτική εξουσία, ακόμη και όταν κρύβεται πίσω από το πέπλο της δημοκρατίας, «κλίνει προς την νοσηρότητα». Παρόλο που το Πρωσικό Μπλε είναι μέρος μιας σειράς, τα βιβλία μπορούν να διαβαστούν με απόλαυση και το καθένα εκτός της σειράς του. Πρόκειται για ένα υπέροχα καλογραμμένο και απορροφητικό μυθιστόρημα, γεμάτο συναρπαστικές ιστορικές λεπτομέρειες.
Κλείνοντας, παρατίθεται ο λόγος του ίδιου συγγραφέα για το έργο του από την παρουσίαση του βιβλίου στο διαδίκτυο:
Prussian Blue is my longest book and I meant it to be my best and the cleverest that could be imagined; but then I mean all my books to be my best, without exception, even the ones I now judge to be lacking in quality. Every time I finish a book it is a kind of sweet death which is probably why I usually start work on another one as quickly as I do. It’s the simplest way to feel alive again, albeit in this strange and artificial way – after all there is nothing quite as strange as writing a book for this implies a sort of dissatisfaction with the world as is.
[…]Above all I hope that people will enjoy reading it; this seems to me to be so obvious that it’s almost not worth stating but to my mind so many authors don’t try to entertain their readers but to confound and baffle them, and even to challenge them beyond their tolerance. I speak as a reader here.
Κείμενο: Ελένη Κουκουρίκου (Lavart)
Διαβάστε εδώ περισσότερες κριτικές βιβλίων.
