[dropcap size=big]Σ[/dropcap]τα έργα του κυριαρχεί μία ιδιαίτερη ποιότητα, δική του, χαρακτηριστική. Μία μετριοπάθεια, μία ξεχωριστή ψυχραιμία που δεν συναντάται συχνά στον Αμερικάνικο κινηματογράφο. Ο Jim Jarmusch είναι από εκείνους τους σκηνοθέτες. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι «η ομορφιά της ζωής βρίσκεται στις μικρές λεπτομέρειες, όχι στα μεγάλα γεγονότα». Το μόνο σίγουρο είναι πως μέσα απ’ τα πονήματά του διακρίνουμε τη συνέπεια λόγων και έργων.
Γεννημένος πριν 62 χρόνια, στο Οχάιο των Ηνωμένων Πολιτειών, ξεκίνησε να φτιάχνει ταινίες από το 1980 με συχνή παρουσία κάθε 2 ή 3 χρόνια. Από την αρχή, με το «Stranger Than Paradise», σκοπός του ήταν να κάνει ανεξάρτητες παραγωγές με γνώμονα το καλλιτεχνικό όραμα και όχι το κέρδος του παραγωγού. Μετά ακολούθησαν ταινίες όπως το «Down by Law», το «Night on Earth», το «Dead Man», το «Coffee and Cigarettes», το «Broken Flowers» και το πιο πρόσφατο «Only Lovers Left Alive». Στην μέχρι τώρα πορεία του έχει συνεργαστεί με ηθοποιούς όπως ο Roberto Benigni, o Johnny Depp, o Bill Murray, η Tilda Swinton, η Cate Blanchett, ενώ πολλές φορές στο καστ των ταινιών του συμπεριλαμβάνει και μουσικούς όπως ο Iggy Pop, o Tom Waits και o Jack White.
Ο Jarmusch είναι παρατηρητής. Στήνει μία σταθερή κάμερα και παρακολουθεί ένα κομμάτι από την ζωή των χαρακτήρων που έχει γεννήσει. Πρόκειται για χαρακτήρες ως επί το πλείστον περιθωριακούς, με κάποια παραξενιά, που έχουν γραφτεί πηγαία, σαν να δρούσαν αυτόνομα ακόμα από το χαρτί. Του αρέσει να οδηγεί τους χαρακτήρες του σε ένα ταξίδι είτε αυτό είναι «οδοιπορικό» στις πρώην ερωμένες όπως στο «Broken Flowers», είτε είναι ένα ταξίδι προς τον θάνατο στο «Dead Man». Άλλες φορές, συγκεντρώνει πολλές μικρές ιστορίες ανθρώπων, διαλόγους μεταξύ αγνώστων σε ένα κοινό τραπέζι ή σε ένα ταξί, όπως στο «Coffee and Cigarettes» και το «Night on Earth». Οι χαρακτήρες του μπορεί να συζητούν για βαθιά φιλοσοφικά ζητήματα ή για απλά καθημερινά, σχεδόν ασήμαντα, με την ίδια σοβαρότητα και βαρύτητα. Από την άλλη, οτιδήποτε κι αν συμβαίνει είναι σαν να το περίμεναν εξ αρχής. Εκρήξεις και εκπλήξεις δεν υπάρχουν. Στωικά δέχονται τα πάντα.
[dropcap size=big]Ι[/dropcap]διαίτερη βάση δίνει στις λεπτομέρειες, είτε πρόκειται για το σκηνικό, για κάποιο αντικείμενο που κουβαλάει ο χαρακτήρας είτε για κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του. Ακόμα κι αν οι ιστορίες του δεν έχουν σχέση με μία πραγματικότητα που θα μπορούσε να ισχύει, στόχος είναι ο ρεαλισμός. Γι’ αυτό, δεν διστάζει να χρησιμοποιεί το ασπρόμαυρο για να δώσει την αίσθηση μιας άλλης, παλιότερης εποχής, όπως στο «Dead Man», στο «Down By Law» και στο «Coffee and Cigarettes». Αισθητικά, ο κινηματογράφος του Jarmusch έχει μία αύρα ευρωπαϊκή, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Δεν επεμβαίνει, δεν βιάζεται, δεν έχει σκοπό να εντυπωσιάσει.
Ο σκηνοθέτης έχει δηλώσει ότι σιχαίνεται τον όρο «ανεξάρτητο», κι ότι έχει βαρεθεί τον χαρακτηρισμό «ιδιότροπο» για τις ταινίες του. Αρνείται να μπει σε κάποιο καλούπι και να συμμορφωθεί με τις επιταγές της αγοράς του θεάματος, αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να θυσιάσει την αισθητική του.
Ο Jarmusch είναι από τους σκηνοθέτες που υπηρετεί το σινεμά του δημιουργού. Όχι του κοινού.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2015 στη Lavart.
Κείμενο: Μαρία Μιχαλάκη (Lavart)
Σχέδιo: Μάκης Σεμερτζίδης (Lavart)
