It’s always the small pieces that make the bigger picture..
Από 4 κομμάτια μέχρι και χιλιάδες κι από ηλικίες από 0 ως…99, τα παζλ είναι ένα από τα πλέον καθιερωμένα χόμπι χιλιάδων ανθρώπων παγκοσμίως με φανατικό κοινό ανεξαρτήτως ηλικίας. Είναι μια δημιουργική απασχόληση, η οποία βοηθά στην καταπολέμηση του άγχους την ώρα που κομμάτι – κομμάτι χτίζεται κάτι όμορφο ενώ είναι διαθέσιμα σε πλήθος σχεδίων και επιπέδων δυσκολίας. Αποτελούμενα από ελάχιστα ως χιλιάδες μοναδικά κομμάτια, τα παζλ είναι τα πιο δημοφιλή παιχνίδια στην κατηγορία των γρίφων με τους κατασκευαστές να εξερευνούν συνεχώς τα όρια και τις δυνατότητες τους εφευρίσκοντας συνεχώς πρωτότυπες και ασυνήθιστες μορφές. Τέτοιοι χαρακτηρισμοί φυσικά δεν είναι τυχαίοι. Τα αγαπημένα Jigsaw Puzzles (όρος που τα διαχωρίζει από την μετάφραση puzzle = γρίφος) συνδυάζουν λογική, πρόκληση, δημιουργικότητα, εκπαίδευση και ψυχαγωγία και όλα αυτά με έναν διασκεδαστικό και απλό τρόπο που απαιτεί απλά… την συναρμολόγηση των κομματιών.
H ιστορία του παζλ
Αν σήμερα τα παζλ θεωρούνται χόμπι και είναι συνυφασμένα με τον ελεύθερο χρόνο, αυτός δεν ήταν ο αρχικός σκοπός τους. Στις απαρχές του το παζλ χρησιμοποιούνταν για εκπαιδευτικούς λόγους και μόνο. Το πρώτο παζλ λέγεται ότι δημιουργήθηκε τον 18ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα το 1762 από τον Βρετανό χαρτογράφο και χαράκτη John Spilsbury στο Λονδίνο. Παρά τον όρο «Jigsaw» ( = πριoνοκορδέλα) που τους έχει αποδοθεί, τα πρώτα παζλ κόπηκαν με την τεχνοτροπία η οποία είναι ευρύτερα γνωστή ως «μαρκετερί». Ο όρος Jigsaw δεν έκανε την εμφάνιση του παρά στα τέλη της δεκαετίας του 1880, όταν και εφευρέθηκε το πριόνι. Ο Spilsbury πήρε έναν χάρτη της Ευρώπης, τον έδεσε πάνω σε ένα κομμάτι ξύλο και τον έκοψε δημιουργώντας έτσι το πρώτο παζλ στο οποίο έδωσε το όνομα “Europe Divided Into Its Kingdoms” και φτιάχτηκε για τα παιδιά του Βασιλιά Γεωργίου Γ’ ενώ μοιράστηκαν και σε ορισμένα σχολεία και αποσκοπούσαν αποκλειστικά στη διδασκαλία της γεωγραφίας.
Το παζλ έγινε πολύ γρήγορα δημοφιλές, γεγονός που έκανε τον Spilsbury να το κάνει επάγγελμα, ενώ ο ίδιος παρήγαγε παζλ με γεωγραφικά θέματα: Κόσμος, Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική, Αγγλία, Ουαλία, Ιρλανδία και Σκωτία. Τα πρώτα παζλ έγιναν γρήγορα ανάρπαστα ενώ στους φανατικούς συγκαταλέγονταν και η βασιλική οικογένεια. Αυτά τα παζλ σήμερα χαρακτηρίζονται με τον όρο «τεμαχισμένοι χάρτες» (Dissected Maps).
Η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του παζλ. Στα τέλη του 18ου αιώνα, το Λονδίνο μετρούσε ήδη 20 κατασκευαστές ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα, άρχισαν να γίνονται ιδιαιτέρως δημοφιλή και στους ενήλικες. Δεν ήταν παρά στα τέλη του αιώνα όταν τα παζλ γνώρισαν ραγδαία αύξηση της δημοτικότητας τους ενώ εκθετικά αυξήθηκε και η παραγωγής του. Αυτό το γεγονός οφείλεται κυρίως σε τρεις λόγους:
- Οι τεχνικές λιθογραφικής εκτύπωσης ήταν πολύ πιο εξελιγμένες, έτσι το ξύλο θα μπορούσε να έχει μια υψηλής ποιότητας εκτύπωση στην επιφάνεια του. Αυτές οι προηγμένες τεχνικές εκτύπωσης ήταν ιδανικές για παζλ, καθώς ήταν πολύ υψηλότερης ποιότητας επιτρέποντας την προβολή πολλών λεπτομερειών εικόνων. Τα χρώματα ήταν επίσης πολύ πιο φωτεινά και πιο ελκυστικά.
- Άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα κόντρα πλακέ, όπου τα στρώματα του ξύλου είναι κολλημένα μεταξύ τους, κατασκευασμένα για ένα ξύλο που ήταν ευκολότερο να κοπεί σε περίπλοκα σχήματα, ενώ ήταν και πιο προσιτό οικονομικά.
- Τέλος, η εφεύρεση των ποδοκίνητων πριονιών (trendles) επέτρεψε στους κατασκευαστές να δημιουργήσουν πιο περίπλοκα κομμάτια, πιο γρήγορα.
Aπό το 1920 τα παζλ χρησιμοποιούνταν και για διαφημιστικούς σκοπούς κυρίως από εταιρίες πλοίων και τρένων. Στο απόγειο της δημοφιλίας τους έφτασαν την δεκαετία του 1930, την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης (The Great Depression), αφού έδιναν στον κόσμο ένα δημιουργικό και φθηνό χόμπι που τους βοηθούσε να ξεχνούν τις αντιξοότητες της εποχής. Εκείνη τη περίοδο η εταιρεία Victory φτιάχνει ξύλινα παζλ τα οποία για πρώτη φορά έχουν στο εξώφυλλο τους το ολοκληρωμένο σχέδιο. Ως τότε το σχέδιο δεν απεικονιζόταν στο κουτί και θεωρούνταν…. ζαβολιά κάποιος να ξέρει ήδη το αποτέλεσμα πριν ολοκληρώσει το παζλ.
Μέχρι το 1939 τα παζλ ήταν ξύλινα. Μετά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το διαθέσιμο κόντρα πλακέ ήταν πολύ περιορισμένο και η εταιρεία Springbok έφτιαξε τα πρώτα παζλ από χαρτόνι, πρωτοβουλία που χαμήλωσε από τη μία την ποιότητα των παζλ αλλά αύξησε κατά πολύ την παραγωγή τους καθώς ήταν πολύ φθηνότερο υλικό.
Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα βρίσκει τα παζλ σε μεγάλη αφθονία ενώ η δημιουργία του λέιζερ βοήθησε σημαντικά στην εξέλιξή τους. Πλέον μπορούν να κοπούν σε πολλά, διαφορετικά και ακόμα πιο πολύπλοκα σχέδια και να έχουν ποικίλες μορφές. Σήμερα τα παζλ συνεχίζουν να είναι μια συναρπαστική και απολαυστική εμπειρία, που συνδυάζει τέλεια την ψυχαγωγία με την ικανοποίηση, τόσο της δημιουργίας, όσο και της επίλυσης γρίφων.
Πηγές Φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4, 5, 6
Κείμενο: Θεοδωρίδου Ελένη (Lavart)
