Η Ελληνική Πραγματικότητα Μέσα Από τον Κινηματογραφικό Φακό

10+1 ταινίες του σύγχρονου Ελληνικού Κινηματογράφου που αξίζουν την προσοχή μας

Σε μια εποχή κρίσης που βιώνει η ελληνική κοινωνία, βλέπουμε να ανθούν οι τέχνες και η ανάγκη του κόσμου να βρει διέξοδο μέσα από αυτές να γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Το πρόσφορο έδαφος ευκαιριών που προσφέρει η ελληνική πραγματικότητα θα λέγαμε πως δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικό, πόσο μάλλον στο ευρύ πεδίο της 7ης των τεχνών, του κινηματογράφου. Παρόλα αυτά το παράδοξο έγκειται στο γεγονός πως το τελευταίο διάστημα μας έχουν απασχολήσει, ουκ ολίγες ταινίες που αντιπροσωπεύουν το σύγχρονο ελληνικό κινηματογραφικό ρεύμα. Όχι μόνο κέρδισαν μία θέση στην καρδιά μας, όντας κάποιου είδους πανάκεια για κάθε σινεφίλ πιστό στο «Τέχνη στα χρόνια της κρίσης» , αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινό. Η αναγνώριση και η διάκριση Ελλήνων σκηνοθετών και σε διεθνές επίπεδο, φυσικά και δε θα μπορούσε να είναι αμελητέα, τουναντίον είναι άκρως ενθαρρυντική και ελπιδοφόρα.

Φυσικά και ο κοινωνικός προβληματισμός δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστους τους δημιουργούς, για αυτό και βλέπουμε πως οι περισσότερες, αν όχι όλες, από τις ταινίες που παρατίθενται παρακάτω θίγουν σύγχρονα θέματα που μας αφορούν όλους, περισσότερο ή λιγότερο (Από τον ρατσισμό, την σεξουαλική κακοποίηση και την έμφυλη βία, το παράδοξο της ελληνικής οικογένειας, το χάσμα γενεών κ.α.). Ταινίες που έστρεψαν την προσοχή του κοινού στην ελληνική προσπάθεια, ανταμείβοντας την λίγο ή πολύ, κάνοντάς μας να νιώθουμε έστω και ένα μικρό ψήγμα περηφάνιας παρακολουθώντας τες μιας και δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από ξένες παραγωγές και όντας πιο επίκαιρες από ποτέ.

1. Suntan (2016)

Σκηνοθεσία: Αργύρης Παπαδημητρόπουλος

Σενάριο: Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, Σύλλας Τζουμέρκας

Ο Κωστής είναι ένας μοναχικός 40άρης που αναλαμβάνει χρέη αγροτικού γιατρού στην Αντίπαρο. Έπειτα από έναν ανιαρό χειμώνα, η ρουτίνα του θα αλλάξει δραματικά όταν γνωριστεί με μια ξέφρενη ομάδα νεαρών και ερωτευτεί την όμορφη Άννα.

Το Suntan θα σε κάνει να νιώσεις άβολα, όμως την ίδια στιγμή θα σε γοητεύσει και θα θέλεις να περάσεις κι εσύ τις διακοπές σου στην πανέμορφη Αντίπαρο. Θίγει καλύτερα από ποτέ το χάσμα των γενεών και τη δραματική κατάληξη που μπορεί να υπάρξει όταν τα απωθημένα μια περασμένης νιότης βγουν στην επιφάνεια. «Το Suntan είναι μια ταινία για το καλοκαίρι. Πώς μπορεί να σε ζεστάνει, αλλά και πώς μπορεί τελικά να σε κάψει».

2. Miss Violence (2013)

Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Αβρανάς

Σενάριο: Κώστας Περούλης, Αλέξανδρος Αβρανάς

Την ημέρα των γενεθλίων της η 11χρονη Αγγελική αυτοκτονεί πηδώντας από το μπαλκόνι. Η αστυνομία και η κοινωνική πρόνοια προσπαθούν να βρουν την αιτία, η οποία κρύβεται πίσω από τα επικίνδυνα μυστικά της οικογένειάς της.

Μία ταινία πραγματικά γροθιά στο στομάχι, η οποία πραγματεύεται το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας και τα πιθανά (αναπόφευκτα -ομολογουμένως-δραματικά) επακόλουθα αυτής. Φαίνεται ξεκάθαρα το απόστημα της ελληνικής κοινωνίας και η εμμονή μας σε μία κοινωνία του θεάματος και μιας ζωής του φαίνεσθαι, μια ζωή δομημένη γύρω από το ρητό «Τα εν οίκω μη εν δήμω» . Παρακολουθώντας τη ζωή μιας φαινομενικά ευυπόληπτης οικογένειας, που όταν κλείνει η πόρτα του σπιτιού τους στην πραγματικότητα τίποτα δεν λειτουργεί «κανονικά» και τη θέση της οικογενειακής θαλπωρής παίρνει η βία, η κτηνωδία, η συγκάλυψη της οικογενειακής τραγωδίας.

3. Strella (2009)

Σκηνοθεσία: Πάνος Κούτρας

Σενάριο: Πάνος Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης

Ο Γιώργος αποφυλακίζεται ύστερα από 15 χρόνια και ξεκινά μια καινούργια ζωή. Αποφασίζει να πουλήσει το πατρικό του σπίτι στο χωριό, γνωρίζει τη Στρέλλα, μια νεαρή τρανσέξουαλ την οποία ερωτεύεται, ενώ παράλληλα αναζητά τα ίχνη του γιου του Λεωνίδα, τον οποίο έχει να δει από τότε που μπήκε φυλακή.

Ένα μοντέρνο ερωτικό δράμα ανάμεσα σε μία τρανσέξουαλ πόρνη και έναν πρώην φυλακισμένο που διαδραματίζεται σε μια σύγχρονη Αθήνα. Μια ταινία που καθόλου τυχαία δεν είναι η επιτυχία της, καθώς φέρνει στο προσκήνιο τα απαγορευμένα όνειρα, τα τραύματα, την απώλεια. Προβάλλονται θέματα ταμπού για την κοινωνία μας, σύγχρονα όμως όσο ποτέ , τα οποία ο Πάνος Κούτρας αδιαμφισβήτητα κατάφερε να μας περάσει με αμεσότητα και ευαισθησία, επιλέγοντας έναν ειλικρινή και τολμηρό για τα ελληνικά δεδομένα τρόπο.

4. Οξυγόνο (2003)

Σκηνοθεσία: Μιχάλης Ρέππας, Θανάσης Παπαθανασίου

Σενάριο: Μιχάλης Ρέππας, Θανάσης Παπαθανασίου

Ο γιος και ο γαμπρός της Μάγδας προσπαθούν να επωφεληθούν από την απαλλοτρίωση του οικοπέδου της εκβιάζοντας, ο καθένας με τον τρόπο του, έναν δημοτικό σύμβουλο της επαρχιακής πόλης τους. Οι εκβιασμοί ακολουθούν την τροχιά ανεμοστρόβιλου αποκαλύπτοντας το προσωπικό δράμα όλων των προσώπων. Τα άδυτα της ελληνικής επαρχίας, μέσα από ένα δραματικό σενάριο που δεν αποφεύγει κάποια κλισέ.

Οι ανθρώπινες σχέσεις σε μία ελληνική επαρχία βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της ταινίας, παρακολουθώντας το ψυχολογικό δράμα των χαρακτήρων. Η διαφθορά της μικρής κοινωνίας, οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις και η συγκάλυψη αυτών, κάτω από την πιο «εύπεπτη» κάλυψη μιας φαινομενικά κανονικής οικογένειας κάνουν την ταινία αυτή μία ενδιαφέρουσα πρόταση. Μια τολμηρή ματιά ως προς το οικογενειακό μοντέλο και τη συμβίωση των μελών της, τα καλά κρυμμένα πάθη αλλά και μυστικά τους.

5. Tungsten (2011)

Σκηνοθεσία: Γιώργος Γεωργόπουλος

Σενάριο: Γιώργος Γεωργόπουλος

Δύο έφηβοι, ένας υπάλληλος στα τρόλεϊ, ένα ζευγάρι που χωρίζει… Καθημερινές, διασταυρούμενες ιστορίες σε μια Αθήνα με διαρκείς διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος.

Μία ασπρόμαυρη, λιτή μα δυνατή ταινία φέρνει στο προσκήνιο τον αποκλεισμό, την ψυχολογική και συναισθηματική κατάπτωση που προκαλεί η οικονομική δυσχέρεια στη σύγχρονη κοινωνία, τις διακρίσεις και τον ρατσισμό, τις ανθρώπινες σχέσεις και το χωρισμό. Όλα αυτά υπό το πρίσμα ενός ασφυκτικού καλοκαιρινού κλοιού , σε μία σύγχρονη Αθήνα και ένα περιβάλλον αστικής παράνοιας.

6. Σπιρτόκουτο (2002)

Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης

Σενάριο: Γιάννης Οικονομίδης, Λένια Σπυροπούλου

Μια μέρα, εν μέσω καύσωνα, στο σπίτι ενός μικρομεσαίου 50άρη οικογενειάρχη, όλοι ξεσπούν ο ένας στον άλλο με απίστευτη λεκτική βία για πάθη, ζήλιες, και διαφωνίες επί επιχειρηματικών ανοιγμάτων. Μέχρι που μια απρόοπτη εξομολόγηση τινάζει τα πάντα ακόμη πιο ψηλά στον αέρα. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αναπαράσταση της καθημερινότητας, ο ηθελημένα υστερικός τόνος στις καταστάσεις και τη δραματουργία, όμως, ενδεχομένως ενοχλήσει.

Η ελληνική οικογένεια και η καθημερινότητά της μέσα από την κλειδαρότρυπα αποτυπώνεται σε αυτή την ταινία με τέτοιο τρόπο, ώστε σε πολλά σημεία να φαίνεται αποκρουστική. Η ένταση και ο θόρυβος καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας είναι έκδηλα στοιχεία που σου προκαλούν αμηχανία, παρόλα αυτά βοηθούν στο να αντιληφθείς με αμεσότητα την αγωνία της επιβίωσης των χαρακτήρων, την ψυχολογική βία που υφίστανται και σίγουρα να σου φανούν λιγότερο ή περισσότερο γνώριμα.

7. Έτερος Εγώ (2016)

Σκηνοθεσία: Σωτήρης Τσαφούλιας

Σενάριο: Σωτήρης Τσαφούλιας

Ένας εκκεντρικός, μοναχικός εγκληματολόγος αναλαμβάνει να βοηθήσει στην εξιχνίαση μιας σειράς τελετουργικών φόνων, τους οποίους ο δράστης συνοδεύει με πυθαγόρεια ρητά.

Μία ευχάριστη έκπληξη στο ελληνικό σινεμά είναι το “Έτερος Εγώ”. Ένα αστυνομικό θρίλερ με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, εστιάζοντας στο κενό της ελληνικής δικαιοσύνης ως προς την απόδοση ευθυνών, την αυτοδικία, τις ανθρώπινες σχέσεις και τη δύναμή τους. Παρόλο που παρακολουθούμε μία σειρά εγκλημάτων συνοδευόμενα από ρητά του Πυθαγόρα, είναι τόσο έντονα τα συναισθήματα που σου προκαλούνται, ώστε είναι αναπόφευκτο να μην εστιάσεις εξίσου και στη ψυχοσύνθεση των πρωταγωνιστών. Κρίνοντας και από τα διθυραμβικά σχόλια του κοινού έχουμε να κάνουμε με μία επιτυχή κινηματογραφική αναπαράσταση του αρχαιοελληνικού σχήματος Άτη – Ύβρις – Νέμεσις – Τίσις, που σίγουρα αξίζει να παρακολουθήσει κανείς.

8. Amerika Square (2016)

Σκηνοθεσία: Γιάννης Σακαρίδης

Σενάριο: Γιάννης Τσίρμπας, Βαγγέλης Μουρίκης, Γιάννης Σακαρίδης, βασισμένο στο βιβλίο «Η Βικτωρία Δεν Υπάρχει» του Γιάννη Τσίρμπα

Ένας tattoo artist, ένας ρατσιστής φίλος του, μια μπλεγμένη με τη μαφία Αφρικανή τραγουδίστρια, ένας Σύριος πρόσφυγας που θέλει να φύγει από τη χώρα. Οι πορείες τεσσάρων διαφορετικών ανθρώπων συναντιούνται με φόντο την Πλατεία Αμερικής.

Κεντρικός θεματικός άξονας του Amerika Square είναι η φυγή. Η φυγή εκτός της κρίσης, εκτός συνόρων, εκτός όλων όσων επιτάσσουν να παραμένεις αλώβητος σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Η Αθήνα του σήμερα για ακόμη μία φορά είναι το περιβάλλον στο οποίο διαδραματίζεται η ιστορία μας. Το αμερικανικό όνειρο και η ματαιοδοξία που το συνοδεύει, η οικογένεια, η ευκολία του ρατσισμού και η ανούσια και άνιση μάχη μεταξύ ημών και των «ξένων», η προσφυγιά, είναι μερικά μόνο από τα θέματα που θίγονται σε αυτή την κινηματογραφική πρόταση.

9. Xenia (2014)

Σκηνοθεσία: Πάνος Κούτρας

Σενάριο: Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Πάνος Κούτρας

Μετά το θάνατο της μητέρας τους, δυο νεαρά αδέλφια αλβανικής καταγωγής ξεκινούν από την Αθήνα για τη Θεσσαλονίκη σε αναζήτηση του πατέρα τους, η ανεύρεση του οποίου μπορεί να τους εξασφαλίσει την ελληνική ιθαγένεια.

Παρακολουθώντας το ταξίδι ενηλικίωσης των δύο αδελφών, αντιλαμβανόμαστε τη διαστρεβλωμένη αντίληψη γύρω από τη διαφορετικότητα, είτε αυτή έχει να κάνει με την ταυτότητα, είτε με την καταγωγή. Ο φασισμός και η βία των ακροδεξιών στοιχείων ,στην κατά τα άλλα χώρα της φιλοξενίας και του Ξένιου Διός, αναδεικνύονται με αμεσότητα στο κοινό. Η βιαιότητα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας με έναν ρεαλισμό που ο Πάνος Κούτρας, όπως έχει αποδείξει και στη Στρέλλα, κατέχει πολύ καλά.

10. Chevalier (2015)

Σκηνοθεσία: Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη

Σενάριο: Ευθύμης Φιλίππου, Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη

Έξι άνδρες επιστρέφουν από μια εκδρομή για ψάρεμα με ένα πολυτελές σκάφος, όταν μια βλάβη τούς εγκλωβίζει κάπου στο Σαρωνικό. Για να σκοτώσουν την ώρα τους, ξεκινούν ένα αυτοσχέδιο παιχνίδι με νικητή τον «καλύτερο γενικώς» και έπαθλο ένα δαχτυλίδι chevalier.

Μία ταινία με γυναικεία ματιά, χωρίς ωστόσο να υπάρχει ούτε μία γυναίκα καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας. Ένα παιχνίδι εξουσίας διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας και έννοιες όπως η υπέρμετρη αντρική φιλοδοξία, ο εγωισμός και ο ανταγωνισμός στις σχέσεις μεταξύ των πρωταγωνιστών μέσα από τον φακό της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη, φέρνουν στις επιφάνεια τις «αδυναμίες» του «ισχυρού φύλου». Η συμμετοχή του Ευθύμη Φιλίππου στο σενάριο είναι άξια προσοχής επίσης, μιας και συντελεί στην ύπαρξη μιας σατυρικής και κωμικοτραγικής χροιάς.

10+1 Dogtooth (2009)

Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος

Σενάριο: Γιώργος Λάνθιμος, Ευθύμης Φιλίππου

https://www.youtube.com/watch?v=kuyFxZ5OHIM

Σε μια απομονωμένη μονοκατοικία έξω από την Αθήνα ζει μια πενταμελής οικογένεια. Τα τρία παιδιά δεν έχουν βγει ποτέ από το σπίτι και μεγαλώνουν χωρίς κανένα εξωτερικό ερέθισμα. Ο μόνος άνθρωπος που τους επισκέπτεται είναι η Χριστίνα, υπάλληλος στο εργοστάσιο του πατέρα, με σκοπό να κατευνάζει τις σεξουαλικές ορμές του μεγάλου γιου.

Μιλώντας για σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο δεν θα μπορούσε να λείπει και μία ειδική μνεία στον Γιώργο Λάνθιμο και τα αριστουργήματα που μας έχει προσφέρει. Η μοναδική ατμόσφαιρα, η ωμότητα, η σάτιρα, η αλληγορία είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του ταλαντούχου και ευφυούς σκηνοθέτη που δεν σταματά να μας εκπλήσσει σε κάθε εγχείρημα που φέρνει σε πέρας. Ο Κυνόδοντας ήταν η ταινία αυτή που ουσιαστικά καθιέρωσε τον Γιώργο Λάνθιμο στο ελληνικό κοινό και όχι μόνο. Ένα αριστούργημα που τείνει να θεωρείται αμφιλεγόμενο (όπως άλλωστε και ο σκηνοθέτης του) από αρκετούς, και αυτό πιθανώς συμβαίνει λόγω της ωμότητας και της οπτικής αμφισβήτησης που προβάλλεται, λόγω των ευαίσθητων για τα ελληνικά δεδομένα που θίγονται, όπως η εφηβική σεξουαλική περιέργεια, η οικογένεια και η υπερπροστατευτικότητα των γονέων προς τα παιδιά. Μία ταινία που καθόλου τυχαία δεν βρίσκεται στις λίστες πολλών έγκυρων κινηματογραφικών site τοποθετώντας την ανάμεσα στις 100 καλύτερες δημιουργίες του 21ου αιώνα.

Κείμενο: Δήμητρα Τούνα (Lavart)

Πηγή Φωτογραφιών: 1– 2