Η Loreena McKennitt μιλάει στη Lavart και τον Δημήτρη Φαργκάνη. Συστάσεις δε χρειάζονται για την άχρονη φωνή και παρουσία της, για τα νοητά ταξίδια που προσφέρει σε χιλιάδες ανθρώπους όλες αυτές τις δεκαετίες. Οι νόρμες και οι μόδες δε, ποτέ δεν τις ακολούθησε. Παραμένει βαθιά άνθρωπος, αγαπάει τη μουσική, δεν έχει smartphone και ζει πιο κοντά στη φύση και την αλήθεια μας περισσότερο από τους περισσότερους από εμάς. Κυρίες και κύριοι, το ξωτικό… Loreena McKennitt έρχεται στις 26 και 27 Ιουνίου του 2019 σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Loreena, πως νιώθεις όταν λαμβάνεις όλη αυτή την αγάπη από τον κόσμο; Δεν είσαι σταρ με την έννοια που αποδίδεται στους καλλιτέχνες τις τελευταίες δεκαετίες…
Loreena McKennitt – Λοιπόν, υπάρχουν πιθανότατα περισσότεροι τρόποι για να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι όταν κοιτάζουν τη ζωή τους και το ερώτημα “γιατί υπάρχουν όλα αυτά;”, νομίζω ότι για να έχουμε μια ζωή με ουσία είναι για μένα το πιο σημαντικό πράγμα. Νομίζω ότι οι άνθρωποι ψάχνουν για ευτυχία και η ευτυχία έρχεται ως αποτέλεσμα της ύπαρξης μιας ζωής με νόημα και στη δικιά μου περίπτωση αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη μουσική και από το τι αναζητώ για τη δική μου μόρφωση και να την μοιραστώ με τον κόσμο. Νομίζω ότι ποτέ δεν ήθελα να μπω στην μουσική βιομηχανία. Ήθελα να γίνω κτηνίατρος και μπήκα στη μουσική έχοντας διαφορετικό παρελθόν. Έτσι οι παράμετροι με τις οποίους το έχω κάνει και συνεχίζω να το κάνω ήταν διαφορετικοί από τους πολλούς άλλους καλλιτέχνες.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έρχεστε στην Ελλάδα για 2 συναυλίες στα τέλη Ιουνίου. Πότε ήταν η τελευταία φορά που επισκεφτήκατε την χώρα μας;
Loreena McKennitt – Νομίζω ότι ήταν πριν από 10 χρόνια, ίσως το 2009, εάν δεν κάνω λάθος, εν μέσω μιας πολύ ωραίας μεσογειακής περιοδείας!
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Όταν ακούτε «Ελλάδα» ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό;
Loreena McKennitt – Λοιπόν, σίγουρα οι υπέροχες εμπειρίες μου εκεί, κυρίως ως επισκέπτρια και τουρίστρια. Θυμάμαι να περνάω μια εβδομάδα στην Αθήνα , όπου πήγαινα και άκουγα διαφορετική μουσική κάθε βράδυ. Ήταν φανταστικό. Υπήρχε μια όπερα του Μίκη Θεοδωράκη και θυμάμαι να ακούω έναν υπέροχο Μακεδόνα κλαρινετίστα. Ήταν Μάιος και μερικές από τις πορτοκαλιές είχαν ξεκινήσει να ανθίζουν. Μια άλλη φορά, πέρασα μια εβδομάδα στο νησί της Χίου, σε ένα εξοχικό περιβάλλον, όπου έμεινα σε έναν κήπο και ήταν αξιοθαύμαστο για κάποιον που μεγάλωσε στον Καναδά (γέλια). Στις συνεντεύξεις που δίνω στην Ελλάδα, όπως αυτή μαζί σου, συνειδητοποιώ την ποιότητα και την ακεραιότητα τους. Εξαιρετικές. Συνειδητοποιώ πως οι άνθρωποι όχι μόνο κάνουν την έρευνά τους, αλλά κάνουν πολύ ενδιαφέροντα και διερευνητικά ερωτήματα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Τελικά, η σπουδαία ιστορία είναι χαρά και τιμή για τους κατοίκους μιας χώρας όπως η Ελλάδα ή βαρίδιο που άλλοτε σε κάνει να προσπαθείς διαρκώς να ανέβεις ψηλά και άλλοτε σε κάνει να νιώθεις πολύ μικρός;
Loreena McKennitt – Βλέπεις; (γέλια)
Όσο έξυπνοι κι αν είμαστε ως είδος, εξακολουθώ να πιστεύω ότι ίσως δεν έχουμε, και ίσως ποτέ δεν θα αποκτήσουμε, τη μεγαλύτερη δυνατή εικόνα του κόσμου. Δεν είμαστε σε θέση να τη δούμε. Και αν μερικοί άνθρωποι το καταφέρνουν, είναι δύσκολο για όλη την ανθρωπότητα να το καταφέρει.Σίγουρα τρέφω μεγάλο σεβασμό για μερικούς από τους Έλληνες φιλόσοφους. Αλλά ζούμε σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί , τρέχουν συνεχώς στη ζωή τους, και νομίζω ότι σκέφτονται λιγότερο για ορισμένα πράγματα. Θυμάμαι αυτόν τον ανθρωπολόγο, του οποίου το βιβλίο και διάβασα. Είχα την ευκαιρία να καθίσω μαζί του ένα απόγευμα το περασμένο καλοκαίρι και να μιλήσουμε για το γεγονός ότι φαίνεται ο αντίκτυπος της βιομηχανικής επανάστασης, όπου ο δυτικός κόσμος ανησυχεί πολύ περισσότερο για την τεχνολογική πρόοδο και όχι για την ηθική. Νομίζω ότι ζούμε σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι σκέφτονται περισσότερο για την τεχνολογική πρόοδο και όχι για το μεγαλύτερο ερώτημα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Παράλληλα η Ευρώπη δοκιμάζεται καθημερινά τα τελευταία χρόνια. Μεταναστευτικό, οικονομική κρίση, άνοδος της ακροδεξιάς, κλιματική αλλαγή, λαϊκισμός. Τι έχει πάει στραβά;
Loreena McKennitt – Λοιπόν, δεν είμαι ειδικός σε αυτό προφανώς. Ακούω, παρακολουθώ, ανησυχώ. Είμαι ένας ακόμα άνθρωπος στον πλανήτη που προσπαθεί να επεξεργαστεί και να ερμηνεύσει πού βρισκόμαστε και για ποιο λόγο βρισκόμαστε εδώ και πού μπορεί αυτό να οδηγήσει. Όταν διαβάζω το βιβλίο των πολιτισμών που έχουν αναπτυχθεί ή έχουν αποτύχει, είναι ένας τρόπος να κοιτάξουμε και την σημερινή κατάσταση. Έχω ολοκληρώσει πρόσφατα ένα μικρό βιβλίο, σαν σχολικό, που αποτελεί επισκόπηση των γηγενών ανθρώπων, ιδιαίτερα στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική. Εκεί συνειδητοποίησα πόσοι πολιτισμοί υπήρχαν, πόσο εξελιγμένοι είναι, αλλά το σημαντικότερο, πόσο δεμένοι παρέμειναν στον φυσικό κόσμο. Και νομίζω ότι, αν κοιτάξω πίσω ως ερασιτέχνης, ο τρόπος και ο βαθμός που εμείς ως είδος απομακρυνθήκαμε από την κατανόηση του πώς λειτουργεί ο φυσικός κόσμος και πώς μπορούμε να ενσωματωθούμε σε αυτόν, είναι πραγματικά ένα ελάττωμά μας. Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο της ιστορίας. Όπως πολλοί άνθρωποι θα έλεγαν, υπάρχουν εκείνοι που παραδίδονται στις δυσκολίες κατά περιόδους και υπάρχουν άλλοι που λένε «πρέπει να υπάρχει ελπίδα» και «πρέπει να προχωράμε προς την καλοσύνη”. Όλα καταλήγουν σε αυτό που συμβαίνει όταν τα πράγματα κατευθύνονται εναντίον σου και στο πώς εσύ συνεχίζεις να βαδίζεις. Νομίζω θα προτιμούσα να είμαι ένας από εκείνους τους ανθρώπους που προτιμούν να προσπαθούν να παλεύουν για το κοινό καλό μέχρι τέλους, παρά να παραδοθώ στην ήττα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έχουμε χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και τις αισθήσεις μας; Είμαστε κολλημένοι σε ένα κινητό τηλέφωνο και έχουμε ξεχάσει να ζούμε;
Loreena McKennitt – Ναι, νομίζω ότι υφίστανται πολλά από αυτά και προσωπικά θα το απέδιδα στη σχέση μας με την τεχνολογία. Νομίζω ότι ακόμα και η τηλεόραση μας έχει αλλάξει ως είδος στο πώς επικοινωνούμε μεταξύ μας, πώς βλέπουμε τους εαυτούς μας σε σχέση με άλλους, όπως να έχουμε δύο αυτοκίνητα και ένα μεγάλο σπίτι και ένα σκάφος. Και νομίζω ότι υπήρξε μια σύγκλιση των πραγμάτων που υπήρχαν μέχρι το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Στην τρέχουσα φάση ξοδεύουμε τώρα λιγότερο σημαντικό χρόνο επικοινωνώντας μεταξύ μας. Προσωπικά εξακολουθώ να συναρπάζομαι από τον αστικό σχεδιασμό και από το πως σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο τα μέλη μιας κοινότητα συνδέονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, πριν από 2 χρόνια ήρθα σε επαφή με έναν αρχιτέκτονα που είχε δημιουργήσει κάτι που ονομάζεται «κοινότητα τσέπης». Εκεί τα σπίτια είναι συνήθως αρκετά μικρά και οι άνθρωποι που γνωρίζονται και ζουν σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, είναι εκεί για να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Θυμάμαι ότι ο ανθρωπολόγος Ρόμπιν Ντάνμπαρ αναρωτιόταν αν υπήρχε κάποιος φυσιολογικός λόγος που να ορίζει την ομάδα. Συνεπώς, πιστεύω ότι κατά τη διάρκεια των αιώνων που πέρασαν, θα μπορούσαμε εδώ στον Καναδά πιθανόν να έχουμε περισσότερη κατανόηση για το περιβάλλον. Αντιθέτως, στην πραγματικότητα έχουμε πολύ μικρή κατανόηση για το τι χρειάζεται το δικό μας είδος. Υπάρχει ένα ολόκληρο σύνολο δεξιοτήτων, όπως για παράδειγμα η διπλωματία, που πρέπει να είναι σε ισχύ… αλλά θα μπορούσα να συνεχίσω να μιλώ επ’ αυτού για ώρες.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Σίγουρα! Θεωρείτε πως ο καλλιτέχνης θα έπρεπε να έχει ενεργό ρόλο στην κοινωνία, καθώς μιλάει μία γλώσσα που μπορεί να επηρεάσει τα κοινά;
Loreena McKennitt – Πολλοί από αυτούς που τους αποκαλούμε καλλιτέχνες έχουν αναπτύξει δεξιότητες για να συνδεθούν με τους υπόλοιπους ανθρώπους, με ένα πολύ μοναδικό και καθολικό τρόπο. Το ατυχές πράγμα σίγουρα στη μουσική βιομηχανία είναι ότι έχει γίνει μια επιχείρηση και μερικές φορές δεν αφορά τη μουσική αυτή καθ’ εαυτή. Μπορείς να δεις πως ξεκίνησε η μουσική να γίνεται επιχείρηση και μετά μπορείς να σκεφτείς τη μουσική που παρατηρούμε σε πολιτιστικά σύνολα. Έχω μεγάλο σεβασμό για την ανθρωπολογική αίσθηση της μουσικής, όπου οι άνθρωποι θα έλεγαν τις δικές τους ιστορίες, ως έναν τρόπο αλλαγής ταυτότητας, νιώθοντας την ανάγκη να ανήκουν σε κάποια κοινότητα. Και υπάρχει μια λέξη στην οποία συχνά αναφέρομαι και που νομίζω ότι είναι ελληνική, η αίσθηση της «Αγοράς», όπου οι άνθρωποι μπορούν να ακούνε κάτι μαζί ταυτόχρονα. Και βεβαίως θυμόμαστε τη σημασία και τη σημαντικότητα της μουσικής στη δεκαετία του 60 και τη δεκαετία του ’70, ως μέσο πολιτικής έκφρασης. Τώρα, η μουσική δεν ρέει φυσιολογικά στη ζωή των ανθρώπων, σχεδόν δεν υπάρχει στα σχολεία, κανείς δεν ακούει την ίδια μουσική στον ίδιο σταθμό πια. Όλοι έχουν τις λίστες αναπαραγωγής τους στο Spotify.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Αν μπορούσατε να ταξιδέψετε στον χρόνο που θα πηγαίνατε;
Loreena McKennitt – Υπάρχουν πολλά οφέλη του να ζεις τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Πρέπει να απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα: «είναι πραγματικά χρόνος ή είναι ένα μέρος;». Για μένα είναι λιγότερο ο χρόνος και περισσότερο το να βρίσκεσαι σε ένα μέρος όπου υπάρχει ακόμα μια ισχυρή αίσθηση κοινότητας και όπου ο ένας γνωρίζει τον άλλον. Για μένα, ανεξάρτητα από τον χρόνο ή την εποχή, αισθάνομαι ότι πρόκειται για ένα κομμάτι μιας μικρότερης κοινότητας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνεχίζω να ζω πολύ κοντά σε αυτήν την μικρή πόλη. Μου παίρνει 10 λεπτά για να φτάσω στο αγρόκτημα και μπορώ να πάω περπατώντας στο παντοπωλείο. Έτσι, νομίζω ότι για μένα είναι περισσότερο η αίσθηση της κοινότητας παρά μια χρονική περίοδος.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Χρησιμοποιείτε το internet για να ακούσετε μουσική ή είστε πιο παραδοσιακός τύπος;
Loreena McKennitt – Εξακολουθώ να χρησιμοποιώ cd players. Έτσι, μου αρέσει να διαλέγω το βιβλίο, μου αρέσει να παίρνω εκείνο το cd, μου αρέσει να ξέρω ποιος εργάστηκε στο εκάστοτε πράγμα και φυσικά αυτό πηγαίνει πίσω στην εποχή του βινυλίου. Δεν έχω λογαριασμό Spotify και δεν πρόκειται να το κάνω, αλλά επειδή το οικοσύστημα της μουσικής βιομηχανίας εξαφανίζεται, δεν υπάρχει κατάστημα στο Stratford που μπορώ να πάω να αγοράσω ένα cd. οπότε πρέπει να το παραγγείλω ηλεκτρονικά.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έχετε ζήσει τον θάνατο στο πετσί σας και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο. Πως το αντιμετωπίζετε πλέον;
Lorreena McKennitt – Σίγουρα αυτό το γεγονός ήταν μια από τις πιο δυνατές εμπειρίες στη ζωή μου. Επειδή δεν ήταν μόνο μια απώλεια ενός ατόμου, σήμανε και την απώλεια άλλων πραγμάτων. Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι που έχουν αυτήν την αίσθηση, νιώθουν τόσο βαθιά θλίψη ώστε δεν μπορούν να πιστέψουν ότι θα μπορούσαν να βρουν την ευτυχία ξανά. Για μένα το γεγονός ότι ήμουν σε θέση να συνεχίσω και να βρω την ευτυχία, μου πήρε πολύ χρόνο. Ωστόσο, το βλέπω κάποιες φορές σαν να είναι ένα κρεμμύδι, υπάρχει δηλαδή ένα στρώμα που τυλίγεται γύρω από την πληγή και κάθε χρόνο εμφανίζεται κι άλλο. Φυσικά η πληγή εξακολουθεί να υπάρχει, η απώλεια είναι ακόμα εκεί, αλλά η ζωή περιτυλίγεται γύρω από αυτό, αν είσαι αρκετά τυχερός και έχεις οικογένεια και στενούς φίλους που είναι βαθιά αφοσιωμένοι σε σένα. Επίσης, εκείνον τον καιρό πήρα την δυνατή συναισθηματική μου ενέργεια και την έβαλα σε θετική πορεία, το οποίο αποτελεί και ο λόγος που το “Live In Paris and Toronto” έγινε μηχανή εσόδων για το ίδρυμα προστασίας του νερού. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτά ήταν μερικά από τα μαθήματα που πήρα από αυτό το γεγονός.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Είστε περίεργη να δείτε τί υπάρχει από την απέναντι πλευρά;
Loreena McKennitt – Είμαι συνεχώς ταπεινή καθώς μελέτησα τη σύγχρονη νοοτροπία και το πόσες δεξιότητες και γνώσεις έχουμε χάσει όλα αυτά τα χρόνια. Είμαι ταπεινή με το γεγονός ότι αυτή η γη είναι τόσο πλούσια και περίπλοκη. Δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει κάποιος άνθρωπος που να μπορεί να πει “Υπάρχει κάποια τέλειο μέρος αναφορικά με τη θρησκεία”. Πιστεύω πραγματικά ότι είμαστε μέρος μιας μεγαλύτερης εικόνας και ότι δεν μπορούμε ποτέ να ξέρουμε τι είναι αυτό στο οποίο βρισκόμαστε. Νομίζω ότι για μένα, πρέπει δούμε τη ζωή και το θάνατο στον φυσικό κόσμο. Μια φίλη που πιθανότατα επρόκειτο να πεθάνει την επόμενη μέρα. Έτσι, προσπαθούσα κάθε βράδυ να τη δω και να καθίσω με την οικογένεια και τους φίλους της. Είναι πραγματικά μέρος του φυσικού κύκλου των πραγμάτων. Και φυσικά σκέφτομαι εάν ο θάνατός μου συμβεί με έναν φυσικό τρόπο, γήρας ή κάποια ασθένεια, ελπίζω ότι θα δεχτώ ότι αυτό είναι ένα μέρος της φυσικής τάξης των πραγμάτων, αλλά πέρα από αυτό δεν θα ξέρω ποτέ.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Είμαι σίγουρος ότι λαμβάνετε χιλιάδες μηνύματα όλα αυτά τα χρόνια από θαυμαστές σας. Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μου ένα από αυτά που ξέρετε ότι δεν θα ξεχάσετε ποτέ;
Loreena McKennitt – Υπήρξαν πολλά… Προσπαθώ να θυμηθώ… Θυμάμαι ένα γράμμα που ήρθε από μια νέα οικογένεια που ήλπιζαν να κάνουν ένα παιδί. Και τελικά η γυναίκα έμεινε έγκυος και θυμάμαι να μου γράφει “Στην πραγματικότητα παίζαμε τη μουσική σου ενώ γεννήθηκε το μωρό”. Υπήρξαν επίσης ουκ ολίγοι άνθρωποι που έπαιξαν τη μουσική μου την ώρα που οι αγαπημένοι τους πέθαιναν. Έχουν υπάρξει κάποια πραγματικά ισχυρά γράμματα. Μετακομίσαμε πριν ένα μήνα το 28 χρονών γραφείο μας και βρήκα στην αποθήκη μας κιβώτια, τα οποία έφτιαξα για να κάνω χώρο για όλα αυτά τα γράμματα. Θα ορκιζόμουν ότι είναι τουλάχιστον 15 κουτιά από fanmail. Δεν έχω συνειδητοποιήσει πόσα από αυτά έχω κρατήσει, και ήταν τόσο συγκινητικό να διαπιστώνεις ότι οι άνθρωποι χρειάστηκαν τόσο χρόνο και έγραψαν και έστειλαν γράμματα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έχετε εκπληρώσει όλα σας τα όνειρα;
Loreena McKennitt – Νομίζω ότι το κατά το μεγαλύτερο μέρος ναι. Είμαι εξαιρετικά τυχερή. Ήθελα να γίνω κτηνίατρος και μπορώ να πω ότι αν το ακολουθούσα, δεν θα συνειδητοποιούσα ποτέ τη σχέση μου με τη μουσική. Αλλά έχω τόση αγάπη και πάθος για τον φυσικό κόσμο και τα ζώα που πιθανότατα θα έφερνα παρόμοια ενέργεια και αποφασιστικότητα και εκεί. Αλλά προσπαθήστε να είστε προσεκτικοί σχετικά με τις ελπίδες και τα όνειρα, όπως είπα προηγουμένως, όλα είναι σχετικά με τη ζωή, μια ζωή γεμάτη νόημα. Με ιντρίγκαρε όταν διάβασα ένα μικρό βιβλίο με τίτλο «Αναζήτηση του ανθρώπου για νόημα» γραμμένο από κάποιον Frankl, επιζών του Ολοκαυτώματος, που επισημαίνει ότι πρέπει να στοχεύουμε να έχουμε μια ζωή με νόημα.
Συνέντευξη: Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart)
Loreena McKennitt – Το “ξωτικό” των κέλτικων ήχων στο Θέατρο Γης!
Loreena McKennitt – Το “ξωτικό” των κέλτικων ήχων στο Ηρώδειο
