Στην έκθεση «Ο κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη. Ποίηση και ζωγραφική».
«Αρχή του κόσμου πράσινη
κι αγάπη μου θαλασσινή
την κλωστή σου λίγο λίγο
τραγουδώ και ξετυλίγω».
Με αφορμή τη συμπλήρωση των 20 χρόνων από το θάνατο του Οδυσσέα Ελύτη, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών μας προσκαλεί στον ιδιαίτερο «κόσμο» του ποιητή, για να γνωρίσουμε κι ένα άλλο του πρόσωπο, αυτό του ζωγράφου. Η έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2011 στο Ίδρυμα Θεοχαράκη στην Αθήνα με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, προέκυψε με προτροπή της ποιήτριας Ιουλίτας Ηλιοπούλου και επιμελήθηκε από τον Τάκη Μαυρωτά. Εκτός από τα εικαστικά έργα του ίδιου του Ελύτη και κάποια χειρόγραφά του, εκτίθενται παράλληλα αντιπροσωπευτικά έργα ζωγράφων και γλυπτών που στάθηκαν έμπνευση για τον ποιητή, καθώς και έργα σύγχρονων καλλιτεχνών εμπνευσμένα από την ποίησή του.
Η σύμπραξη της ποίησης και της ζωγραφικής του Ελύτη αναδίδει μια αφοπλιστική απλότητα. Ως υποστηρικτής του μοντέρνου κινήματος επηρεάστηκε από καλλιτέχνες όπως ο Picasso, o Matisse, ο Cézanne, ο Τσαρούχης, ο Μόραλης κ.ά. Ο ίδιος, μάλιστα, είχε γράψει σε κείμενό του για τον Τσαρούχη, πως δεν χρειάζονται πολλά μέσα, μερικές λέξεις και λίγα χρώματα είναι αρκετά για ένα μεγάλο αποτέλεσμα. Το εικαστικό του λεξιλόγιο, λοιπόν, αποτελείται όντως από απλές μορφές και λίγα χρώματα, είτε σε σχέδια και τέμπερες είτε σε κολάζ. Όπως στην ποίησή του, έτσι και στη ζωγραφική του, διακρίνονται οι αισθητικές του ονειροπολήσεις μέσω της διαφάνειας, του μυστηρίου και της φωτεινότητας. Έργα με ιδιαίτερη ευαισθησία και ποιητική διάσταση που δεν έχουν σκοπό να απεικονίσουν την πραγματικότητα. Άλλωστε, «η ζωγραφική διορθώνει, δεν αναπαριστά την πραγματικότητα», όπως πίστευε και ο ίδιος.
«Μα ’χει τον ήλιο φορεσιά
τα κύματα περπατηξιά
η μικρή μου η Παναγιά».
Οι πίνακές του αντλούν, όπως είναι αναμενόμενο, χαρακτηριστικά στοιχεία από τη φυσιογνωμία της Ελλάδας. Ο ήλιος και το φως, το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας και τ’ ουρανού, το λευκό των Κυκλάδων, ο έρωτας… «Κι η θάλασσα είναι απέραντη, τα πουλιά μυριάδες, οι ψυχές όσες κι οι συνδυασμοί που μπορούν να γεννήσουν οι ήχοι και τα λόγια, όταν ο έρωτας και τ’ όνειρο συμβασιλεύουν». Καθώς έρχεσαι σ’ επαφή με το έργο του Ελύτη, δεν μπορεί να μην σε πιάσει ένα ελαφρύ σκίρτημα στην καρδιά, μια λαχτάρα να γραπώσεις τη ζωή, γιατί ξέρεις πως «όσο κι αν κανείς προσέχει / όσο κι αν τα κυνηγά / πάντα πάντα θα ‘ναι αργά / δεύτερη ζωή δεν έχει». Και σε κάνει να θέλεις να τη ζήσεις αυτή τη ζωή στο έπακρο, να απολαύσεις το καθετί απλό, καθημερινό, μα τόσο μαγικό. Θέλεις να ονειρευτείς, να ελπίζεις, ν’ αγαπήσεις. Ναι, τα έργα του «στάζουν άστρα και γιασεμιά», αποπνέουν δροσιά και μαγεία. Και είναι ό, τι ακριβώς χρειαζόμαστε. Μια κινητήριος δύναμη που θα μας ωθήσει να τραβήξουμε μπροστά, να κοιτάξουμε το μέλλον μας κατάματα και για μια στιγμή να ξεχάσουμε τον όποιο φόβο, την όποια ανησυχία. Ο Οδυσσέας Ελύτης θα ζει για πάντα, μέσα από το έργο του, σε κάθε θρόισμα των φύλλων, στο άρωμα των γιασεμιών, στο απέραντο γαλάζιο τ’ ουρανού και της θάλασσας, στο φως του ήλιου…
«Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ’ αρμυρίκια
Σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή
Ο Βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονταν μαζί:-Ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει».
Διάρκεια έκθεσης: 18.03.2016 – 21.05.2016
Περισσότερες πληροφορίες στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών.
Κείμενο: Ζωή Όσσα (Lavart)
Φωτογραφίες: Φίλιππος Τσεμπέρης (Lavart)
